សារព័ត៌មាន CNN បានរាយការណ៍ថា ក្រោយផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីក្នុងប្រទេសចិន ប្រទេសនេះបានសម្រេចបិទរោងចក្រមួយចំនួន ខណៈក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវទឹកជាច្រើន ក៏ត្រូវបានកាត់បន្ថយការដឹកជញ្ជូនទំនិញចេញពីប្រទេសចិនផងដែរ។ ក្រៅពីការបិទរោងចក្រ និងដឹកជញ្ជូន តំបន់មួយចំនួនក្នុងប្រទេសចិន ក៏បិទមិនឱ្យប្រជាជនចេញដំណើរទៅក្រៅប្រទេសផងដែរ ស្របពេលដែលរដ្ឋបរទេសមួយចំនួន បានសម្រេចផ្អាកការហោះហើរចេញចូលប្រទេសនេះ។
សេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់នៅស្ថាប័នស្រាវជ្រាវ Pantheon Macroeconomics លោក Miquel Chanco ប្រាប់វីអូឌី តាមសារអេឡិចត្រូនិចអ៊ីម៉ែលថា ផលប៉ះពាល់នៃវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីនេះ នឹងធ្វើឱ្យប្រទេសដែលពឹងផ្អែកខ្លាំងពីប្រទេសចិន រងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង។
លោក Miquel Chanco បានប្រាប់ថា៖ «ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន នឹងប៉ះទង្គិចសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងទ្វេដង ដោយសារការធ្លាក់ចុះនៃការនាំចេញទៅប្រទេសចិន និងការដាក់បម្រាមលើអ្នកដំណើរមកពីប្រទេសនេះ។ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ គឺប្រទេសក្នុងតំបន់ដែលពឹងផ្អែកខ្លាំងលើតម្រូវការពីប្រជាជនចិន និងទេសចរចិន សម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសខ្លួន»។
បើងាកមកកម្ពុជាវិញ របាយការណ៍ធនាគារជាតិកម្ពុជាចេញកាលពីឆ្នាំ២០១៨កន្លងមក បង្ហាញថា ប្រទេសចិនបានក្លាយជាប្រទេសដែលនាំផលិតផលវត្ថុធាតុដើមមកកម្ពុជាធំបំផុត និងជាប្រទេសដែលមានអ្នកទេសចរមកកាន់ប្រទេសនេះច្រើនផងដែរ។
ស្របពេលដែលផ្ទុះវីរុសនេះនៅប្រទេសចិន តើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងរងផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ?
របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៩ របស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០១៩ បានកើនឡើងនៅក្នុងរង្វង់ ៧,១ភាគរយ ដែលជំរុញដោយកំណើននៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ៣៨,៣ភាគរយ សេវាកម្មប្រមាណ ៣៨,១ភាគរយ និងកសិកម្មប្រមាណ ១៦ភាគរយ។
ធនាគារជាតិក៏បានប៉ាន់ប្រមាណក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួននោះថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា អាចប្រឈមនឹងការប្រកួតប្រជែងលើទីផ្សារអន្តរជាតិ និងការថមថយនៃសេដ្ឋកិច្ចចិន។
អ្នកស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ចនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍ បានឱ្យដឹងថា ក្រោយការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណាដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចចិននោះ វានឹងចាប់ផ្ដើមប៉ះពាល់ដល់បណ្ដាប្រទេសផ្សេងទៀតនៅទូទាំងពិភពលោក ក្នុងនោះរួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ។ លោកបន្ថែមថា វិស័យធំពីររបស់កម្ពុជា គឺឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ និងទេសចរណ៍ នឹងរងគ្រោះខ្លាំងជាងគេ ក្រោយពេលដែលវីរុសនេះរីករាលដាលនៅចិន។
លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍ ប្រាប់ថា៖ «ផលប៉ះពាល់នៃវីរុសកូរ៉ូណានេះគឺមានរយៈពេលខ្លី និងរយៈពេលវែង ដែលយើងឃើញហើយថា នៅក្នុងរយៈពេលខ្លីគឺមិនទាន់ឃើញមានប៉ះពាល់ទេ។ តែប្រសិនជាវានៅតែបន្តអ៊ីចឹងតទៅទៀត ហើយដោយគ្មានវិធានការដើម្បីទប់ស្កាត់ទេ កម្ពុជានឹងប្រឈមទៅនឹងបញ្ហា»។
ផលប៉ះពាល់ដល់ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ហេង សួរ បានឱ្យ VOD ដឹងថា នៅខែក្រោយនេះ រោងចក្រកាត់ដេរមួយចំនួន នឹងបង្ខំចិត្តបិទទ្វាបណ្តោះអាសន្ន ដោយសារខ្វះវត្ថុធាតុដើមដែលផ្គត់ផ្គង់ពីប្រទេសចិន ដោយសារផលប៉ះពាល់នៃវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។
លោក ហេង សួរ ប្រាប់ថា៖ «ប្រសិនជាសង្វាក់ផលិតកម្មរបស់ចិននៅតែបន្តបិទហួសពីខែពីរ [កុម្ភៈ] នេះ គឺអាចធ្វើឱ្យរោងចក្រមួយចំនួននៅប្រទេសកម្ពុជា ខ្វះនូវវត្ថុធាតុដើមផលិតជាផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ ឬមួយក៏ផលិតផលផ្សេងទៀតផងដែរ។ បច្ចុប្បន្ននេះ យើងមានរោងចក្រមួយចំនួន បានទំនាក់ទំនងមកក្រសួង ដើម្បីពិនិត្យទៅលើនីតិវិធីសុំការព្យួរការងារមួយរយៈ ក្នុងករណីដែលពាក់កណ្តាលខែ៣ខាងមុខនេះ គាត់គ្មានវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ដំណើរការផលិតកម្មរបស់ខ្លួន»។
លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍ បានពន្យល់ថា៖ «វានឹងប៉ះពាល់ទៅដល់ផលចំណូលរបស់កម្មករ ហើយវានឹងប៉ះពាល់ដល់ចំណូលរបស់សហគ្រាសផងដែរ។ ព្រោះទីមួយ សហគ្រាសត្រូវចំណាយប្រាក់បុគ្គលិកក្នុងចំណែកណាមួយដើម្បីរក្សាកម្មករ ឧបត្ថម្ភកម្មករ ហើយទីពីរគឺ ផលចំណេញរបស់គាត់ត្រូវបានថយដោយសារគាត់អត់មានទំនិញយកទៅលក់»។
នៅថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយលើកឡើងថា ដោយសារខ្វះខាតវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផលិតកម្ម រោងចក្រមួយចំនួនអាចនឹងផ្អាកប្រតិបត្តិការផលិតកម្មរបស់ខ្លួនដែលមានរយៈពេល ១ខែ ឬដល់២ខែ។
សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរ បញ្ជាក់ថា៖ «ចំពោះនីតិវិធីនៃការផ្អាកបណ្ដោះអាសន្ន គ្រប់រោងចក្រទាំងឡាយនោះ នឹងត្រូវអនុវត្តតាមនីតិវិធីច្បាប់ជាធរមាន ដោយមានការពិភាក្សា និងព្រមព្រៀងគ្នារវាងកម្មករនិយោជិត និងថ្នាក់គ្រប់គ្រងរោងចក្រ ក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និងការអនុញ្ញាតពីអធិការការងារ»។
អគ្គលេខាធិការរងនៃសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា លោក កាំង ម៉ូនីកា បានប្រាប់ VOD ថា សមាគមនៅមិនទាន់អាចវាយតម្លៃពីការខាតបង់របស់រោងចក្រទៅលើការផ្អាកផលិតកម្មនេះនៅឡើយទេ ដោយលោកសរសេរយ៉ាងខ្លីថា ដរាបណាវិបត្តិនៃវីរុសនេះនៅតែមាន ការខាត់បង់គឺកាន់តែខ្លាំង។
លោក កាំង មូលីកា សរសេរថា៖ «វិបត្តិនៃវីរុសនេះកាន់តែបន្ត ការខាតបង់នឹងមានទំហំកាន់តែធំ»។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ បង្ហាញនូវក្ដីបារម្ភថា ការជះឥទ្ធិពលនៃវីរុសកូរ៉ូណាដែលធ្វើឱ្យរោងចក្រនៅកម្ពុជាផ្អាកដំណើរការនោះ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពកម្មករដោយសារគ្មានការងារធ្វើ និងថយចុះចំណូល។
លោក អាត់ ធន់ ប្រាប់ថា៖ «ក្នុងករណីដែលក្រុមហ៊ុនព្យួរ ត្រូវព្យួរតាមច្បាប់ដែលច្បាប់អនុញ្ញាត្តិ ដែលមានការឯកភាពពីក្រសួង អាហ្នឹងព្យួរបាន តែក៏ក្រុមហ៊ុនតម្រូវឱ្យកម្មករនូវថ្លៃស្នាក់នៅ និងអាហារផងដែរ នេះគឺបញ្ហាទីមួយ នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនព្យួរ ហើយមិនបានរៀបចំលុយឱ្យបានត្រឹមត្រូវ វានឹងបង្កឱ្យមានជម្លោះ។ ហើយរឿងទីពីរ កាលណាព្យួរទៅដោយមិនមានមូលហេតុ ឬក៏យូរៗទៅជាអត់ការងារធ្វើ កម្មករនឹងបាត់បង់ការងារ និងប្រាក់ចំណូលដែលជារឿងគួរឱ្យបារម្ភមែនទែនចំពោះបញ្ហានេះ»។
ក្រៅពីផលប៉ះពាល់ដល់វិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ វិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជាក៏ប្រឈមនឹងបញ្ហាផងដែរក្រោយពេលដែលប្រទេសនៅតំបន់អឺរ៉ុបបិទការហោះហើរចូលប្រទេសចិន ដែលជាប្រទេសសម្រាប់ប្ដូរជើងយន្តហោះមកកម្ពុជានោះ។
ផលប៉ះពាល់ដល់ទេសចរណ៍
របាយការណ៍ក្រសួងទេសចរណ៍បានបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ មានភ្ញៀវទេសចរបរទេសប្រមាណ ៦លាន ៦សែននាក់ ក្នុងនោះភ្ញៀវចិន មានចំនួនជាង ២លាន ៣សែននាក់ អឺរ៉ុបជិត ៨០ម៉ឺននាក់ និងទ្វីបអាមេរិកជាង ៣៥ម៉ឺននាក់។ ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណានៅចិន ដែលធ្វើឱ្យចិនបិទការហោះហើរចេញពីតំបន់មួយចំនួន ខណៈរដ្ឋបរទេស ជាពិសេសអឺរ៉ុប និងអាមេរិក បញ្ឈប់ការហោះហើរចូលចិននោះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជាជាខ្លាំងផងដែរ។
មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍នៅខេត្តសៀមរាប លោក អ៊ី តុងហាន់ មានប្រសាសន៍ប្រាប់ VOD ថា ស្ថានភាពភ្ញៀវទេសចរក្នុងខេត្ត មានបញ្ហាប្រឈមជាខ្លាំងក្រោយការផ្ទុះវីរុសនេះ ខណៈរដ្ឋបរទេសមួយចំនួនដែលជាភ្ញៀវទេសចរសំខាន់នៅកម្ពុជា បានបិទជើងយន្តហោះទៅប្រទេសចិននោះ។
លោកថា៖ ជើងយន្តហោះមកពីអឺរ៉ុប និងអាមេរិក ចូលចិន គេឱ្យលុបបំបាត់ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលគេមិនចង់ឱ្យពលរដ្ឋគេឆ្លងមេរោគហ្នឹង ដល់ពេលអញ្ចឹង ភ្ញៀវប្រាប់សុំទោសដែរថា គាត់នឹងមកលេងវិញឱ្យតែយន្តហោះគាត់មកបាន គាត់មក តែបើមក មិនបានទេ។ ហើយម្យ៉ាង រដ្ឋាភិបាលគេមានការព្រមានខ្លាំងក្លាថាប្រសិនជាឆ្លងកាត់ប្រទេសចិន និងមកលេងដល់ខ្មែរ ពេលត្រលប់ទៅវិញ គេនឹងឱ្យស្នាក់នៅជំរុំ១៤ថ្ងៃអីអញ្ចឹងទៅ។ ហើយគេអាចប្រឈមនឹងបាត់បង់ការងារជាដើម ដែលធ្វើឱ្យពួកគេមិនសប្បាយចិត្តទេ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានអាកាសចរណ៍ស៊ីវិល លោក ជា អូន បានប្រាប់ VOD ថា ក្រោយផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណានៅចិន ស្ថានភាពអ្នកដំណើរមកកម្ពុជាតាមអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិកម្ពុជាទាំង៣ បានថយចុះយ៉ាងគំហុក ក្នុងនោះ ព្រលានយន្តហោះនៅខេត្តសៀមរាប ធ្លាក់ចុះ ៩០ភាគរយ ភ្នំពេញ ៤០ភាគរយ និងខេត្តព្រះសីហនុ ៤០ភាគរយ។
លោក ជា អូន ប្រាប់ថា៖ «ដោយសាររឿងគេភ័យខ្លាចឆ្លងជំងឺអីអ៊ីចឹងទៅ ទើបមនុស្សមិនហ៊ានជិះយន្តហោះ អ៊ីចឹងហើយបានអ៊ែរឡាញ [ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរ] គាត់បង្ខំចិត្ត Cancel Fly [លុបចោលជើងហោះហើរ] ព្រោះថា បើហោះគឺខាតសម្បើមណាស់»។
មគ្គុទេសក៍ទេសចរណ៍នៅខេត្តសៀមរាប លោក អ៊ី តុងហាន់ បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភថា ប្រសិនជាស្ថានភាពនេះនៅតែបន្តទៀត អ្នកដែលរំពឹងលើវិស័យទេសចរណ៍នឹងរងគ្រោះកាន់តែខ្លាំងបន្ថែមទៀត។
លោក អ៊ី តុងហាន់ ប្រាប់ថា៖ «ឥឡូវនេះ មិនមែនត្រឹមតែអ្នកប្រកបនៅក្នុងវិស័យទេសចរណ៍យើងតែមួយទេដែលមានបញ្ហា សូម្បីតែបងប្អូនអ្នករកទទួលទានលក់ដូរ បើកហាងកាហ្វេ ភោជនីយដ្ឋានលក់នៅតាមទីផ្សារផ្សេងៗ គឺតែងតែស្ងាត់ច្រើន»។
លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍ មានប្រសាសន៍ថា រហូតមកដល់ពេលនេះ នៅមិនទាន់អាចវាយតម្លៃពីការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបាននៅឡើយ តែលោកថា ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាចនឹងនៅទ្រឹងមិនទៅមុខ ឬថយក្រោយ។
លោក គី សេរីវឌ្ឍន៍ ថា៖ «ខ្ញុំមិនទាន់បានគណនានៅឡើយទេថា ទំហំនៃការខូចខាតសរុបអស់ប៉ុន្មានទេ? ហើយវាពិបាកក្នុងការប៉ាន់ស្មាន។ […] តែចំពោះស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន យើងអាចហៅថា សេដ្ឋកិច្ចនៅទ្រឹង មិនទៅមុខ មិនរីកចម្រើន តែវាមិនទាន់ថយក្រោយទេ»។
ការឆ្លើយតបពីរដ្ឋាភិបាល
រហូតមកដល់ពេលនេះ គេនៅមិនទាន់ឃើញការប្រកាសពីដំណោះស្រាយជាក់លាក់ណាមួយជាសាធារណៈដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅឡើយទេ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច លោក មាស សុខសេនសាន ទទួលស្គាល់ពីផលប៉ះពាល់នៃវីរុសកូរ៉ូណាមកលើសេដ្ឋកិច្ចជាតិ តែលោកថា ក្រសួងនៅមិនទាន់អាចវាយតម្លៃបានពីទំហំនៃការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចដែលចេញពីផលប៉ះពាល់នេះបាននៅឡើយទេ។
លោក មាស សុខសេនសាន៖ «យើងបានគិតគូរជារួមមកហើយនូវការប៉ះទង្គិចសេដ្ឋកិច្ចពីបញ្ហាផ្សេងៗ តែបើពាក់ព័ន្ធនឹងកូរ៉ូណាវីរុស គឺវាត្រូវការចូលរួមទាំងអស់គ្នា ហើយអ្វីដែលសំខាន់ គឺយើងមានតែសង្កេតមើលបន្ដិចទៀតថា តើបញ្ហានេះវាបន្តកើតឡើងប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ទៀត»។
បើតាមលោក មាស សុខសេនសាន សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាចរក្សាកំណើនបានជាង ៦ភាគរយនាឆ្នាំនេះ ស្របពេលដែលវិបត្តិនេះកើតឡើង។
នេះជាលើកទីពីរហើយ ដែលផ្ទុះនូវជំងឺសួតធ្ងន់ធ្ងរ ដោយវីរុសចេញពីប្រទេសចិន បន្ទាប់ពីផ្ទុះនូវជំងឺសារ នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០២ ដែលនៅពេលនោះបណ្ដាលឱ្យមនុស្ស ៧៧៤នាក់ស្លាប់ និងមនុស្សជិត ១ម៉ឺននាក់ផ្សេងទៀតឆ្លងវីរុសនេះ មុនពេលវាបាត់ឥទ្ធិពលវិញនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៣។
ឥទ្ធិពលនៃវីរុសសារឆ្នាំនោះ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប៉ាន់ប្រមាណថា ធ្វើឱ្យកម្ពុជាខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងតិច ១០លានដុល្លារ គ្រាន់តែលើវិស័យទេសចរណ៍មួយប៉ុណ្ណោះ៕
