ព្រៃឈើត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាធនធានធម្មជាតិសំខាន់មួយដែលអាចចូលរួមចំណែកការពារនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ ព្រៃឈើក៏ត្រូវបានពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើនរស់ពឹងអាស្រ័យ និងទាញប្រយោជន៍សម្រាប់ជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃទៀតផង។
ដោយមើលឃើញពីសារៈសំខាន់ទាំងនោះហើយ ទើបជំរុញឱ្យអតីតទាហានពីរនាក់ប្តីប្រពន្ធ ក្លាយជាសកម្មជនការពារព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយ ក្នុងឃុំស្វាយស ស្រុកវ៉ារិន ខេត្តសៀមរាប ទោះបីជាត្រូវប្រឈមជីវភាពគ្រួសារ និងប្រឈមមុខជាមួយជនល្មើសបែបណាក្តី។
អតីតទាហាន និងបច្ចុប្បន្នជាប្រធានសហគមន៍ព្រៃឈើចង្ក្រានរយ អ្នកស្រី ឈឿន សុឌី មានប្រសាសន៍ថាដោយសារការស្រលាញ់ធនធានធម្មជាតិ ទើបអ្នកស្រីបានចូលប្រឡូកក្នុងការងារពារព្រៃឈើសហគមន៍ចង្ក្រានរយរហូតមកតាំងពីឆ្នាំ២០១២។
អ្នកស្រី ឈឿន សុឌី បានជាប់ជាប្រធានគណៈកម្មការព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយ នៅឆ្នាំ២០១៥ ហើយការងារការពារព្រៃឈើក៏ចាប់ផ្តើមប្រឡូកកាន់តែខ្លាំងឡើង ដោយថា ដើម្បីរួមចំណែកអភិរក្សព្រៃសហគមន៍នេះឱ្យនៅគង់វង្សសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ និងចង់លើកកម្ពស់សមត្ថភាពស្ត្រីក្នុងការដឹកនាំសហគមន៍ ហើយក៏ចង់ធ្វើជាគំរូដល់ស្ត្រីផ្សេងទៀតផងដែរ។
អ្នកស្រីលើកឡើងបែបនេះ៖ «ព្រោះបើយើងមិនធ្វើជាគំរូដែលទាក់ទាញស្ត្រីគ្រប់រូបបានទេ គឺគេគិតឃើញថា ពិសេសបុរសមួយចំនួនគិតឃើញថា ស្ត្រីធ្វើការតែក្នុងផ្ទះ មិនអាចចេញក្រៅបាន។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ខ្ញុំផ្ទាល់ចេញដើរល្បាតព្រៃ ខ្ញុំចេញដើរការពារនេះ ដើម្បីទាក់ទាញស្ត្រីផ្សេងៗឱ្យគាត់ឃើញថា រូបខ្ញុំផ្ទាល់ធ្វើការងារនេះបាន ពួកគាត់ក៏ធ្វើបានដូចគ្នា»។
ព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិបាយដុត ឃុំស្វាយស ស្រុកវ៉ារិន ខេត្តសៀមរាប ដែលមានចម្ងាយជាង៨០គីឡូម៉ែត្រ ពីទីរួមខេត្ត។
ព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយមានទំហំជិត១ម៉ឺនហិកតា (៩១0០.៤) ត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០០០ ហើយនៅឆ្នាំ២០១០ ក៏មានការទទួលស្គាល់ពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងខាងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៥ សហគមន៍មួយនេះក៏មានការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការពីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។
ប្រធានព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយជាអតីតទាហានកងពលលេខ៣រូបនេះ បញ្ជាក់ថា តំបន់នេះមានសក្តានុពលតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិជាង៤០កន្លែង ដែលភ្ញៀវអាចមកលេងកម្សាន្តបាន។
អ្នកស្រី សុឌី បន្ថែមថា ការងារការពារព្រៃឈើ កន្លងមកមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនកើតឡើងដូចជា ធ្លាប់រងការគំរាមកំហែងពីក្រុមជនល្មើស។ ក្រៅពីនេះ សម្រាប់ក្នុងគ្រួសារវិញ ក៏មានបញ្ហាប្រឈមដែរ ពិសេសមិនបានរកចំណូលជួយគ្រួសារ និងត្រូវឃ្លាតឆ្ងាយពីកូនៗ និងផ្ទះសម្បែងជាដើម។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍បន្ថែម៖ «បើនិយាយពីបញ្ហាប្រឈមមានច្រើន ដោយសារយើងស្រី ហើយដើរដេកដុប ដេកព្រៃ ហើយចោលកូនចោលផ្ទះ។ អត់បានធ្វើការងារផ្ទះ ដោយយើងខំមកធ្វើការងារការពារព្រៃឈើ។ វាជាបញ្ហាប្រឈមមួយ។ ហើយមួយទៀត គ្រួសារខ្ញុំ ទាំងប្តី និងខ្ញុំ ធ្វើការការពារព្រៃឈើទាំងពីរនាក់ អីចឹងយើងត្រូវចោលមុខរបរផ្ទះយើង មកធ្វើការងារសហគមន៍។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ខ្ញុំវិញ មិនតូចចិត្តទេ»។
ប៉ុន្តែ ប្រធានព្រៃសហគមន៍ចង្រ្កានរយដដែល អះអាងថា គាត់មានសំណាង ព្រោះស្វាមីរបស់អ្នកស្រីមានឆន្ទៈរួមដូចគ្នា ហើយគាំទ្រការងារអភិរក្សព្រៃឈើរបស់អ្នកស្រីរហូតមក។
កើតនៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៦ នៅស្រុកវ៉ារិន ខេត្តសៀមរាប អ្នកស្រី ឈឿន សុឌី ក៏បានចូលបម្រើទាហានរដ្ឋាភិបាលនៅទសវត្ស៩០ ក្រោយពេលឈប់រៀននៅថ្នាក់ទី៩។ នៅឆ្នាំ១៩៩៤ អ្នកស្រីបានរៀបការជាមួយ លោក ឡម សោម ដែលជាទាហានរដ្ឋាភិបាលដែរនោះ ក្រោយមកនៅឆ្នាំ២០០៩ អ្នកស្រីបានលាឈប់ពីការងារជាទាហាន។ មកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន ប្តីប្រពន្ធដែលជាអតីតទាហានទាំងពីររូបមានកូនស្រីចំនួន៤នាក់ និងមានចៅចំនួន៤នាក់។
ស្វាមីរបស់អ្នកស្រី ឈឿន សុឌី និង ជាអតីតទាហានទើបនឹងសុំគេចូលនិវត្តន៍កាលពីឆ្នាំមុន លោក ឡម សោម មានប្រសាសន៍ថា លោកចង់យកពេលមកជួយការងារប្រពន្ធ និងជួយការងារការពារព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយពេញដៃពេញជើងផង ទើបលោកស្នើមេអង្គភាពដើម្បីបានចូលនិវត្តន៍មុនពេលកំណត់។
លោក ឡម សោម អះអាងថា មែនទែនទៅ លោកបានចូលរួមការពារព្រៃសហគមន៍នេះតាំងពីដើមឆ្នាំ២០០០ មុនពេលប្រពន្ធរបស់លោកត្រូវបានជាប់ឆ្នោតជាប្រធានគណៈកម្មការសហគមន៍ទៅទៀត ហើយការគាំទ្រ និងចូលរួមការងារនេះ ដោយលោក និងប្រពន្ធមានឆន្ទៈស្រលាញ់ព្រៃឈើដូចគ្នា។
លោកបន្តថា៖ «យើងគិតថា បើយើងមិនខំការពារព្រៃទេ វានឹងអស់ វានឹងកើតជាចម្ការ កើតអីអស់ហើយ។ ដូចជាកាលពីឆ្នាំ២០០៧ ឬ២០០៨ យើងមិនទាន់រៀបចំជាគណៈកម្មការសហគមន៍ គេចាប់ផ្តើមកាត់ប្លង់កាត់ចែកគ្នាអស់ហើយៗ អនាធិបតេយ្យ កាប់ព្រៃឈើពេញណាពេញណី។ ដោយនឹកឃើញថា បើកាលណាយើងមិនស្ម័គ្រចិត្តធ្វើជាមួយអភិបាលស្រុកចាស់ហ្នឹងទេ ព្រៃនេះដឹងតែអស់ហើយ»។
ស្វាមីប្រធានសហគមន៍ព្រៃឈើចង្ក្រានរយដដែល លើកឡើងថា លោកជាអ្នកដឹកនាំការចុះល្បាតព្រៃ ឃ្លាំមើលបទល្មើសនានា ដោយលោកស្គាល់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រព្រៃសហគមន៍នេះច្រើន។
លោកថា កន្លងមកធ្លាប់ប្រឈមមុខជាមួយជនល្មើស និងការគំរាមកំហែងផង ប៉ុន្តែ លោកថា ដោយសារអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីជំនាញនៅស្រុកវ៉ារិន គាំទ្រ និងការពារពួកគាត់ ព្រមទាំងជួយអន្តរាគមន៍ទាន់ពេលវេលា។
មានវ័យជិត៦០ឆ្នាំ ជាអ្នកធ្វើម្ហូបអាហារ និងតែងចុះល្បាតព្រៃឈើសហគមន៍ចង្រ្កានរយមួយរូប អ្នកស្រី ឈុន យ៉េត បានលើកថា អតីតទាហានពីរនាក់ប្តីប្រពន្ធនេះបានលះបង់ច្រើនជួយការពារព្រៃឈើ ហើយបានខិតខំរៀបចំតំបន់នេះជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍រកចំណូលជួយសហគមន៍ ព្រមទាំងបង្កើតការងារធ្វើដល់ពួកគាត់ផងដែរ។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្នុងការងារសហគមន៍ដែលខ្ញុំធ្វើ ខ្ញុំធ្វើចុងភៅផង មេនាំដើរល្បាតក៏ខ្ញុំទៅ មេនាំធ្វើអីក៏ខ្ញុំធ្វើ សម្រាប់ការងារក្នុងសហគមន៍ »។
តំបន់ព្រៃសហគមន៍នេះត្រូវបានបង្កើតជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍នៅឆ្នាំ២០១៧ ក្រោមការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរបទពិសោធន៍អនុផលព្រៃឈើកម្ពុជា ឬហៅកាត់ថា អង្គការ NTFP-EP ព្រមទាំងអង្គការ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។
អភិបាលស្រុកវ៉ារិន លោក ធិននី វិធូរ បានសម្តែងការគាំទ្រចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គ្រួសារអ្នកស្រី សុឌី ពិសេសអ្នកស្រីផ្ទាល់ ក្នុងការការពារព្រៃឈើ ព្រមទាំងដឹកនាំសហគមន៍ចង្ក្រានរយឱ្យកាន់តែមានភាពប្រសើរ ដោយថា នេះបង្ហាញពីភាពជាគំរូ និងសមត្ថភាពរបស់ស្ត្រីផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បានន័យថា គាត់បានបង្ហាញពីសក្តានុពលរបស់ស្ត្រី ក្នុងការចូលរួមការងារសហគមន៍ ការងារទូទៅរបស់ប្រទេសជាតិនេះបានល្អប្រសើរ។ អីចឹងសង្ឃឹមថា ស្ត្រីទាំងអស់ ត្រូវតែចូលរួម ហើយបង្ហាញពីសក្តានុពលរបស់ខ្លួនដែលមាន»។
ដោយឡែក មន្ត្រីសម្របសម្រួលអង្គការកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរបទពិសោធន៍អនុផលព្រៃឈើកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អង្គការ NTFP-EP ដែលតែងចុះធ្វើការផ្ទាល់ជាមួយប្រជាសហគមន៍ចង្ក្រានរយតាំងពីឆ្នាំ២០១៤ លោក ឆឹង ស៊ុវិរិយ៉ា បានលើកឡើងថា ជារឿងកម្រមួយសម្រាប់គូស្វាមីភរិយាដែលជាអតីតទាហានមួយគូនេះ ដោយបានក្លាយជាអ្នកការពារព្រៃឈើយ៉ាងសកម្ម ត្បិតធនធានមនុស្សបែបនេះនឹងជំរុញឱ្យកិច្ចការពារព្រៃឈើកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ជារឿងកម្របំផុតដែលពួកគាត់ សហគមន៍មានធនធានមនុស្សដែលជាទាហាន ដែលប្រែខ្លួនមកជាសមាជិកសហគមន៍ ថ្នាក់ដឹកនាំសហគមន៍។ នេះជាគំរូមួយ ប្រសិនបើសហគមន៍ដទៃ អាចមានធនធានមនុស្សបែបនេះ វាជាចលករមួយជំរុញឱ្យការការពារធនធានធម្មជាតិហ្នឹងមានលក្ខណៈល្អប្រសើរ និងមាននិរន្តរភាពទៅមុខទៀត »។
ទាំងអ្នកស្រី ឈឿន សុឌី និង លោក ឡម សោម ប្តេជ្ញាការពារព្រៃសហគមន៍ចង្ក្រានរយឱ្យនៅគង់វង្ស ហើយពួកគេថា ប្រសិនបើព្រៃឈើនេះត្រូវបានបាត់បង់ នឹងប៉ះពាល់ជីវភាពពលរដ្ឋដែលពឹងអាស្រ័យលើព្រៃសហគមន៍នេះដោយផ្ទាល់ប្រមាណ៥រយគ្រួសារ និងជាច្រើនគ្រួសារទៀតប៉ះពាល់ដោយប្រយោល។
បន្ថែមពីនេះ ធ្វើឱ្យបាត់បង់ជម្រកសត្វព្រៃ និងជីវៈចម្រុះផ្សេងទៀត ហើយក៏ធ្វើឱ្យភ្ញៀវទេសចរមកលេងកម្សាន្តតំបន់ព្រៃសហគមន៍ថយចុះ និងធ្វើឱ្យសហគមន៍របស់ខ្លួនងាយប្រឈមនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុទៀតផង៕
