«ធម្មតាបើយើងនិយាយពីសម័យមុនៗ គឺគាត់កូនច្រើនណាស់! អ៊ីចឹងគឺគាត់ថែរក្សាកូនមានសិទ្ធិស្មើគ្នាបានចូលរៀនអីអ៊ីចឹង។ តែដោយឡែក សម្រាប់ខ្ញុំ គឺយើងមិននិយាយជាលក្ខណៈពិសេសទេ តែដោយសារឃើញយើងស្ត្រីអ៊ីចឹងអីអ៊ីចឹងហើយ ឃើញពិការទៀត បែបនេះហើយដែលជាមោទនភាពដែលគាត់ជំរុញឱ្យយើងបានរៀន។ ហើយនេះក៏ជាការកោតសរសើរសម្រាប់គាត់ផងដែរ»។
អ្នកស្រី ម៉ាក់ ម៉ូនីកា កើតក្នុងឆ្នាំ១៩៨៣ ក្នុងគ្រួសារធូរធារមួយនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានឪពុកជាមន្ត្រីរាជការ និងម្ដាយជាជាងកាត់ដេរ និងមានបងប្អូន ៨នាក់ ទោះជាយ៉ាងណាដោយសារជំងឺគ្រុនស្វិតដៃជើង បានធ្វើឱ្យអ្នកស្រីធ្លាក់ខ្លួនពិការជើងខាងឆ្វេងតាំងពីនៅក្មេងមកម៉្លេះ។
«តាមពិត ខ្ញុំកើតមកគឺធម្មតាទេ មិនមែនពិការពីកំណើតទេ តែដោយសារតែបន្ទាប់មកខ្ញុំឈឺក្ដៅខ្លួន ហើយនៅជំនាន់នោះមិនទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ខណៈដែលខ្ញុំកើតជំងឺហ្នឹងដែលហៅថាប៉ូរីយ៉ូគ្រុនស្វិតដៃជើង ដោយសារយើងអត់មានវ៉ាក់សាំងផង អត់មានអីផង ពេលហ្នឹងអ៊ីចឹង ធ្វើឱ្យយើងក្ដៅខ្លួន ដល់ក្ដៅខ្លួនទៅធ្វើឱ្យខ្ញុំធ្លាក់ខ្លួនពិការតាំងពីពេលហ្នឹងមក។ ហើយប្រវត្តិនៃការពិការរបស់ខ្ញុំហ្នឹង ពីដំបូង គឺខ្ញុំដើរអត់កើតទេ គឺខ្ញុំវារនៅនឹងដី តែដោយសារការខិតខំជួយពីអាណាព្យាបាលមក ធ្វើឱ្យខ្ញុំអាចដើរខ្លួនឯងបាន»។
ពិការភាពមិនមែនជាឧបសគ្គសម្រាប់អ្នកស្រីនោះទេ នៅពេលដែលមានគ្រួសារយកចិត្តទុកដាក់ និងជ្រោមជ្រែង រហូតដល់អ្នកស្រីរៀនចប់មហាវិទ្យាល័យផ្នែកគ្រប់គ្រង ហើយបច្ចុប្បន្ន អ្នកស្រីបានក្លាយជាប្រធានអង្គការជនពិការកម្ពុជា ដែលហៅកាត់ថា CDPO ទៀតផង លើសពីនេះ គាត់ក៏ជាស្ត្រីដំបូងគេដែលដឹកនាំស្ថាប័នធ្វើការលើបញ្ហាពិការភាពនៅកម្ពុជាផងដែរ។
ស្ថិតក្នុងការិយាល័យអង្គការជនពិការកម្ពុជា ក្នុងវត្តនួនមុណីរាម ហៅវត្តថាន់ ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងសង្កាត់ទន្លេបាសាក់ ខណ្ឌចំការមន រាជធានីភ្នំពេញ អ្នកស្រី ម៉ាក់ ម៉ូនីកា បានឱ្យអ្នកយកព័ត៌មានVOD ដឹងថា អ្នកស្រីទើបតែឡើងកាន់តួនាទីជាប្រធានអង្គការនេះតែជិត ៤ខែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រី ម៉ាក់ មូនីកា មានប្រសាសន៍ថា៖ «ដោយសារលោកនាយកខ្ញុំពីមុន គាត់បានលាលែងអ៊ីចឹងទៅ គេក៏រើសនាយកប្រតិបត្តិ។ ហើយកាលហ្នឹងអាចថាជាកត្តាជុំវិញខ្លួន ដែលទីមួយ ក្រុមគ្រួសារ ទីពីរ ឱកាស ហើយទីបី ខ្ញុំជាស្រ្តីពិការ ហើយទីបួន ខ្ញុំគិតថា យើងធ្វើអីមិនប្រាកដថា ១០០ភាគរយថា យើងធ្វើល្អប្រាកដទាំងអស់ទេ ពេលខ្លះការងារខ្លះក៏ត្រូវបង្រៀនយើងដែរ។ អ៊ីចឹងហើយ ខ្ញុំក៏សាកល្បងដោយមានការជំរុញច្រើនពីភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ធ្វើឱ្យខ្ញុំបានប្រលងបានអីជាប់អ៊ីចឹងទៅ ធ្វើឱ្យខ្ញុំជាប់រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ អ៊ីចឹងបើនិយាយជារួម ខ្ញុំធ្វើជានាយកប្រតិបត្តិនេះ ទើបរយៈពេលជិត ៤ខែទេ។ បើនិយាយពីចុងខែ៥ គឺ៤ខែពេញតែម្ដង»។
អ្នកស្រីរៀបរាប់ថា មុននឹងមកដល់ថ្ងៃនេះ អ្នកស្រីធ្លាប់ធ្វើការលើវិស័យពិការភាពជាង ២០ឆ្នាំមកហើយ។ អ្នកស្រីថា ចាប់តាំងពីតូចមក ឪពុកម្ដាយអ្នកស្រី តែងជ្រោមជ្រែងអ្នកស្រីជានិច្ចឱ្យខំធ្វើការសិក្សា។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «កាលពីមុន ធ្លាប់គិតថា ចង់បោះបង់ [ការរៀនសូត្រ] ដែរ ដោយសារតែកាលពីមុនអ្វីដែលខ្ញុំចាំបានគឺថា កាលហ្នឹងខ្ញុំពិការ ហើយបើនិយាយពីទ្រនុងនៃការទ្រ [ខ្លួន] របស់យើងហ្នឹង មិនសូវជាមានសាច់ដល់ឥលូវ។ កាលមុន វារាងតូចដែរ តែបញ្ហាសំខាន់គឺយើងត្រូវឡើងកាំជណ្ដើរ។ ឥលូវនេះ នៅតាមសាកល គេមានជណ្ដើរយន្តមានអី តែពីមុនឡើយគឺមិនទាន់មានទេ។ អ៊ីចឹង ពេលឡើងម្ដងៗមានអារម្មណ៍ថា វាហត់វានឿយ តែត្រង់អ្វីដែលសំខាន់គឺការជំរុញពីក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្តិអីផ្សេងៗ បានយើងនៅបន្តរហូតមក»។
អាចថាជារឿងចៃដន្យក៏ថាបាន ក្នុងពេលដែលអ្នកស្រីកំពុងរៀនវិទ្យាល័យ ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ មានមនុស្សស្រីម្នាក់បានណែនាំឱ្យអ្នកស្រីមកចុះឈ្មោះរៀននៅសាលាបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈសម្រាប់ជនពិការ នៅសាលាបណ្ដុះបណ្ដាលនៅវត្តថាន់នេះ ហើយអ្នកដែលជូនមករៀនរាល់ថ្ងៃនោះគឺលោកឪពុករបស់អ្នកស្រីតែម្ដង។
អ្នកស្រីថា៖ «តាមខ្ញុំចាំបាន គឺនៅម្ដុំផ្ទះខ្ញុំ គឺនៅសាលាឬស្សីកែវ គឺខ្ញុំបានជួបបងស្រីម្នាក់ ដល់អ៊ីចឹងដូចថា របៀបថា យើងអត់សូវបានដើរឆ្ងាយដូចគេទេ។ តែគ្រាន់តែថា អ្វីដែលសំខាន់ពេលដែលខ្ញុំទៅផ្សារទៅអីហ្នឹង ខ្ញុំជួបគាត់ ហើយគាត់បានណែនាំថា បើសិនជាប្អូនជាស្រីអ៊ីចឹងហើយពិការទៀត បងឮសូរថានៅម្ដុំវត្តថាន់ […] កាលហ្នឹងអត់សូវស្គាល់ទេ ព្រោះកាលហ្នឹងគេហៅថា វត្តនួនមុណីរាម ហៅវត្តថាន់។ ខ្ញុំចាំជាងគេគឺវត្តថាន់តែម្ដង គឺកាលនោះគេមានបង្រៀនសិស្សដែលមានពិការភាព រៀនជំនាញអីផ្សេងៗ ហើយអ៊ីចឹងពេលហ្នឹងយើងអត់ទាន់ចេះជិះម៉ូតូជិះឡានបានខ្លួនឯង ហើយខ្ញុំក៏ពឹងពាក់ឱ្យលោកពុកខ្ញុំគាត់ជូន ហើយចាប់តាំងពីពេលហ្នឹងមក គឺខ្ញុំបានចុះឈ្មោះរៀននៅហ្នឹងតែម្ដង»។
មុខវិជ្ជាជីវៈដែលអ្នកស្រីរៀននៅសាលាបណ្ដុះបណ្ដាល គឺផ្នែកកុំព្យូទ័រ និងភាសាអង់គ្លេស ដែលត្រូវសិក្សាប្រហែលមួយឆ្នាំ ពីឆ្នាំ១៩៩៨ ដល់ឆ្នាំ១៩៩៩ ហើយក្រោយពីនោះ អ្នកស្រីបានក្លាយជាអ្នកសម្របសម្រួលនាំចេញនាំចូលអីវ៉ាន់សម្រាប់លក់ជូនភ្ញៀវបរទេសនៅហាងមួយដែលជាដៃគូរបស់សាលានោះផងដែរ។
ក្នុងឆ្នាំ២០០២ អ្នកស្រីបានចូលធ្វើការនៅមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការ មានតួនាទីជាមន្ត្រីសម្របសម្រួលកម្មវិធីក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលនោះ ដែលមាននាទីក្នុងការផ្ដល់សេវាកម្មដល់ជនមានពិការភាព ការងារ ការបណ្ដុះបណ្ដាល និងជំរុញជនពិការឱ្យមានឱកាសចូលរួមការងារសង្គមផ្សេងៗ។
អ្នកស្រីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅឆ្នាំ២០០៣ ដែលមានកូន ២នាក់ជាចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍នេះកូនប្រុសអាយុ ១៥ឆ្នាំ និងកូនស្រីអាយុ ១២ឆ្នាំ។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ អ្នកស្រីបានដាក់ពាក្យធ្វើជាមន្ត្រីស្វែងរកមតិគាំទ្រ និងបានដាក់ពាក្យធ្វើប្រធានកម្មវិធីនៅឆ្នាំ២០១៧ ហើយនៅចុងឆ្នាំ២០១៩ ស្របពេលដែលអតីតប្រធានអង្គការជនពិការលោក ងិន សៅរ័ត្ន បានប្រកាសលាឈប់ អ្នកស្រីក៏បានដាក់ពាក្យក្នុងតួនាទីនេះ ហើយក៏បានទទួលតំណែងនេះនៅចុងខែកុម្ភៈកន្លងទៅ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខាងនេះ [អង្គការជនពិការ] គេរើសទៅ ក៏ខ្ញុំដាក់ apply [ដាក់ពាក្យ] ជាទូទៅចង់ដឹងថា បរិបទ តើយើងបានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងម៉េចអីយ៉ាងមិចអ៊ីចឹងណា! ហើយត្រូវប្រលង[សមត្ថភាព] រហូត ហើយជាទូទៅ គោលការណ៍នៅទីនេះ ឬក៏នៅកន្លែងចាស់យើង អត់មានលើកទឹកចិត្ត ឬក៏អីទេ តែសំខាន់គឺយើងប្រលងដូចគេដូចឯងអ៊ីចឹង។ គឺកន្លែងធ្វើការប្រកាសជ្រើសរើសបុគ្គលិកជាសាធារណៈតែម្ដង»។
ជាប្រធានអង្គការមួយគឺមានទំនួលខុសត្រូវច្រើនណាស់ ហើយជាពិសេសជាស្ត្រីដែលមានពិការភាពដូចអ្នកស្រីថែមទៀតនោះ។ ក្រោយពីទទួលតំណែងនេះ អ្នកស្រីប្ដេជ្ញាថា នឹងជំរុញឱ្យមានការបង្កើននូវសិទ្ធិ សមត្ថភាព ការងារ និងឱកាសចូលរួមក្នុងសង្គមដល់ជនពិការគ្រប់រូបតាមរយៈការបង្កើននូវការផ្សព្វផ្សាយ និងទំនាក់ទំនងដល់ជនពិការគ្រប់រូបនៅកម្ពុជាផងដែរ។
ក្នុងនាមជាស្ត្រីដែលមានពិការភាពម្នាក់ និងជាប្រធានអង្គការជនពិការផងនោះ អ្នកស្រី ម៉ាក់ ម៉ូនីកា ជំរុញដល់ជនពិការគ្រប់រូប ជាពិសេសស្ត្រីដែលមានពិការភាព កុំឱ្យបាត់បង់ជំនឿចិត្តលើខ្លួនឯង ត្រូវតស៊ូជម្នះលើឧបសគ្គ ដោយត្រូវចាត់ទុកឧបសគ្គទាំងនោះជាមេរៀនដែលហាត់ពត់លត់ដំដល់ជីវិតរបស់ខ្លួន។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ភាគច្រើនបរិបទសង្គមរបស់យើងហ្នឹង គឺស្ត្រី ជាពិសេសស្ត្រីពិការ មិនសូវបានដើរចេញពីផ្ទះទេ គាត់ត្រូវបានក្រុមគ្រួសារបារម្ភពេក មិនមែនក្រុមគ្រួសារបិទសិទ្ធិទេណា! គឺគាត់បារម្ភពេក អ៊ីចឹងលក្ខណៈបារម្ភពេកធ្វើឱ្យគាត់បាត់ឱកាស។ គាត់ទៅណា គាត់អត់ឯករាជ្យ ពេលគាត់ទៅណា តិចថាកូនខ្ញុំដើរដួលទៅ! តិចថាកូនខ្ញុំដើរទៅពេលមានរឿងអីគេរត់ចោលអស់។ អ៊ីចឹង ការលើកទឹកចិត្តនេះ គឺខ្ញុំជំរុញ ទីមួយ សុំឱ្យក្រុមគ្រួសារទាំងអស់ដែលមានសមាជិកដែលមានពិការភាព ជាពិសេសស្ត្រីសូមលើកទឹកចិត្តឱ្យគាត់បានចូលរួមក្នុងសង្គមឱ្យបានច្រើន ឱ្យបានចូលរួមប្រលូកចូលក្នុងវិស័យការងារ ថាតើគេដើរដល់កម្រិតណាហើយ អ៊ីចឹងបើសិនយើងនៅតែផ្ទះ យើងបាត់ព័ត៌មាន គឺយើងបាត់ព័ត៌មានទាំងអស់តែម្ដង»៕
