ធនាគារពិភពលោក បានវាយតម្លៃថា វិស័យសំខាន់ៗដែលគាំទ្រកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កំពុងតែរងផលប៉ះពាល់កើតចេញពីវិបត្តិសុខភាពសកល ដែលកំពុងវាយប្រហារទៅលើវិស័យការងាររបស់ប្រទេសនេះ។
វិស័យសំខាន់ៗទាំងនោះ រួមមាន វិស័យទេសចរណ៍ ការនាំចេញឧស្សាហកម្ម និងវិស័យសំណង់ ដែលវិស័យទាំងបីនេះ បានរួមចំណែកដល់ទៅជាង ៧០ភាគរយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ហើយបញ្ហាប្រឈមលើវិស័យទាំងនោះ បានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ការងារដល់ទៅជិត ៤០ភាគរយនៃការងារសរុបទូទាំងប្រទេស។
ធនាគារពិភពលោក ព្យាករថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០២០នេះ នឹងមានភាពយឺតយ៉ាវបំផុតមិនធ្លាប់មានចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មក ពោលគឺកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នឹងស្ថិតនៅចន្លោះ ដក១ភាគរយ ទៅដល់ជិត ដក៣ភាគរយ (២.៩%) នៅឆ្នាំនេះ ហើយកាន់តែអាក្រក់ជាងព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី៥ និងទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ ថែមទៀតផង។
តើកម្ពុជាគប្បីរៀបចំខ្លួនបែបណាដើម្បីបញ្ចៀសគ្រោះអាសន្នសេដ្ឋកិច្ចដូចការព្យាកររបស់ធនាគារពិភពលោកនេះ?
ក្រុមអ្នកវិភាគមើលឃើញថា កម្ពុជាបានជួបគ្រោះអាសន្នសេដ្ឋកិច្ចផ្ទួនៗគ្នា ដោយរាប់តាំងពីការសម្រេចព្យួរ ២០ភាគរយនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» (EBA) ពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុបកាលពីខែកុម្ភៈ។ ការជួបបញ្ហានៃវិបត្តិជំងឺឆ្លងជាសកលកូវីដ១៩ ព្រមទាំងបញ្ហាអឺរ៉ុបដាក់កម្ពុជាក្នុងចំណោមប្រទេស១២ ដែលត្រូវរឹតបន្តឹងតាមដានករណីហិរញ្ញវត្ថុខុសច្បាប់ជាដើម។
ពាក់ព័ន្ធវិបត្តិកូវីដ១៩នេះ កាលពីខែឧសភា ធនាគារពិភពលោកបានចេញរបាយការណ៍មួយដែលមានចំណងជើងថា “Cambodia in the Time of COVID-19” ឬមានន័យជាភាសាខ្មែរថា «កម្ពុជាក្នុងពេលកូវីដ១៩» ដោយបានព្យាករថា ជំងឺជាសកលនេះបានវាយប្រហារលើវិស័យទេសចរណ៍ ការនាំចេញឧស្សាហកម្ម និងវិស័យសំណង់ ដែលវិស័យទាំងបីនេះ រួមចំណែកដល់ទៅជាង ៧០ភាគរយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។
ធនាគារពិភពលោក បានប៉ាន់ប្រមាណថា ការងារយ៉ាងតិចជិត ២លានកន្លែង (១.៧៦លាន) បានទទួលរងផលប៉ះពាល់ ដោយសារតែការដួលរលំនៃវិស័យសំខាន់ៗដែលជាកម្លាំងទ្រទ្រង់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច។
លើសពីនេះ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងវិលទៅរកភាពអាក្រក់ ហើយអាក្រក់ជាងទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ទៅទៀត ហើយអត្រាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ អាចកើនឡើងលើសពីបន្ទាត់ភាពក្រក្រីចន្លោះពី ៣ ទៅ ១១ភាគរយ នៅក្នុងចំណោមគ្រួសារពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យទេសចរណ៍ សំណង់ ពាណិជ្ជកម្ម ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ជាដើម។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត សេង សារី មានប្រសាសន៍ថា មានកត្តាមួយចំនួនដែលធនាគារពិភពលោកបានព្យាករដូចនេះ ដោយសារតែគេបានដឹងថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាជាប្រភេទសេដ្ឋកិច្ចដែលពឹងដង្ហើមប្រទេសដទៃ។
ជាក់ស្តែង លោកថា ក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាសំខាន់ៗចំនួន៣ រួមមាន វិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យកសិកម្ម និងវិស័យសេវាកម្ម ប៉ុន្តែ វិស័យដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនចំនួន២ គឺវិស័យឧស្សាហកម្ម ពឹងផ្អែកលើការនាំចេញផលិតផលក្នុងវិស័យនេះទៅក្រៅប្រទេស និងវិស័យសេវាកម្ម ដែលពឹងផ្អែកលើចំណូលពីភ្ញៀវទេសចរ ពិសេសទេសចរណ៍អន្តរជាតិ ដែលកំពុងរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គមរូបនេះ យល់ឃើញថា ការបញ្ចៀសនូវហានិភ័យនេះ រដ្ឋាភិបាលគប្បីមានផែនការរយៈពេលខ្លី ដោយដោះស្រាយបញ្ហាពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់ពីជំងឺកូវីដ១៩ចំពោះមុខ និងត្រូវមានផែនការរយៈពេលវែង ដូចជា រៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រជំរុញឱ្យមានដំណើរការទេសចរណ៍ក្នុងស្រុក ដើម្បីធ្វើឱ្យចរន្តសេដ្ឋកិច្ចដំណើរការ ព្រមទាំងត្រៀមឆ្លើយតបនឹងការចង់បានរបស់អឺរ៉ុប ដើម្បីរក្សាឱ្យបាននូវចំណែក ២០ភាគរយនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ត្រឡប់មកវិញ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី មានប្រសាសន៍ថា៖ «បើយើងមើលក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ដំណោះស្រាយហ្នឹង រដ្ឋាភិបាលហ្នឹងត្រូវតែងាកមកពិចារណាទៅលើសំណូមពររបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបទាក់ទងទៅនឹងការពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីយក EBA មកវិញ។ អ្វីដែលខ្ញុំតាមដាន សហគមន៍អឺរ៉ុបដូចជាមិនចង់ដក EBA ពីយើងទេ [កម្ពុជា] ហើយជាប្រទេសទីមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលដក EBA។»
ដោយឡែក ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ថេង សាវឿន សម្តែងក្តីព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងចំពោះការវាយតម្លៃពីបញ្ហាប្រឈមសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាពេលនេះ ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានការឆ្លើយតបជាបន្ទាន់ និងជាក់លាក់ ដោយមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ព្រមទាំងបង្កើតបរិយាកាសនយោបាយប្រសើរឡើងវិញ ដើម្បីបញ្ចៀសនូវគ្រោះហានិភ័យទាំងនេះ។
លោក ថេង សាវឿន បន្តថា៖ «ខណៈហ្នឹងដែរ ដើម្បីឱ្យមានការគាំពារដំណើរការនៃការចូលរួមលើកកម្ពស់ល្អប្រសើរ រដ្ឋាភិបាលក៏ត្រូវគិតអំពីបរិយាកាសនយោបាយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដែរ។ ខ្ញុំគិតថា បរិយាកាសនយោបាយគឺដើរតួនាទីសំខាន់ ធ្វើយ៉ាងម៉េចប្រមូលផ្តុំនូវពហុគំនិតរួមគ្នាក្នុងការដោះស្រាយ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើបរិយាកាសនយោបាយមិនមានភាពប្រសើរ ខ្ញុំគិតថា ដំណើរការនៃការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនេះ ពិតជាពិបាកក្នុងការរកច្រកចេញណាស់»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនដោយអះអាងថា នៅរយៈពេល ៤ខែដើមឆ្នាំ២០២០ ចំណូលរដ្ឋបាលថ្នាក់ជាតិរបស់កម្ពុជា សម្រេចបានចំនួនប្រមាណ ២ពាន់លានដុល្លារ។ ចំនួននេះ បង្ហាញថា មានការកើនឡើងជាង ១០ភាគរយ (១០.២៩) បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០១៩។
របាយការណ៍របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច បញ្ជាក់ទៀតថា ចំណូលទាំងនោះ បានមកពីប្រភពសំខាន់៣ គឺចំណូលពន្ធ សម្រេចបានជាង ១ពាន់ ៧រយលានដុល្លារ (១៧០០លានដុល្លារ) ចំណូលផ្សេងៗជាង ២៣០លានដុល្លារ និងអំណោយជាង ៨០លានដុល្លារ។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៃសាកលវិទ្យាល័យ Occidental នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល មើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងស៊ីជម្រៅ ដើម្បីរួចផុតពីគ្រោះមហន្តរាយដូចអ្វីដែលធនាគារពិភពលោកបានព្យាករ។
លោកបញ្ជាក់ថា កំណែទម្រង់នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចស៊ីជម្រៅ និងពិតប្រាកដនោះ គឺកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស ស្តារប្រជាធិបតេយ្យ និងបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពដល់ពលរដ្ឋ សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មានឡើងវិញ។
សាស្ត្រាចារ្យដដែលបន្ថែមថា ជាអកុសល ពលរដ្ឋកម្ពុជា តែងតែត្រូវបានទុកឱ្យរងទុក្ខវេទនាក្រោមភាពអយុត្តិធម៌ និងបណ្តែតបណ្តោយឱ្យរស់នៅក្នុងគ្រោះថ្នាក់បែបនេះពីសំណាក់អ្នកដឹកនាំ ដោយបញ្ហានេះកើតឡើងតាំងពីសម័យខ្មែរក្រហមមកម៉្លេះ។ ប៉ុន្តែ លោកថា បើពលរដ្ឋរួមគ្នា នោះភាពបរាជ័យទាំងនេះនឹងមិនកើតឡើងទេ។
លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល បន្ថែមថា៖ «ជាអកុសល ពលរដ្ឋកម្ពុជាតែងតែត្រូវបានទុកឱ្យរងទុក្ខវេទនាក្រោមភាពអយុត្តិធម៌ និងបណ្តែតបណ្តោយឱ្យរស់នៅក្នុងគ្រោះថ្នាក់បែបនេះ។ មេដឹកនាំកម្ពុជាបានធ្វើរឿងអកុសលបែបនេះចំពោះពលរដ្ឋតាំងពីសម័យខ្មែរក្រហមមកម៉្លេះ។ ទោះយ៉ាងណា ការរួមគ្នារបស់ប្រជាជន មិនអាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋទទួលរងនូវបរាជ័យបានឡើយ»។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត សេង សារី មើលឃើញថា មកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលនៅមិនទាន់បង្ហាញឆន្ទៈពិតប្រាកដណាមួយ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងសំណូមពររបស់សហគមន៍អន្តរជាតិលោកសេរី ពិសេសអឺរ៉ុប ដើម្បីរក្សាឱ្យបាននូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅឡើយទេ។
ក្រៅពីមិនបានឆ្លើយតបចំពោះអ្វីដែលលោកអឺរ៉ុបទាមទារ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ថ្លែងពីខេត្តព្រះសីហនុ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានព្រមានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រផ្តាច់ក្បាលបំបែកដងខ្លួនទៅលើក្រុមអតីតគណបក្សសង្រ្គោះជាតិបន្ថែមទៀត ប្រសិនបើក្រុមប្រឆាំងយកបញ្ហាកូវីដ១៩ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក។
លើសពីនេះ លោកបញ្ជាក់ថា លោកអាចធ្វើការជាមួយខ្មែរក្រហមបាន ប៉ុន្តែ លោកថា មិនអាចធ្វើការជាមួយអ្នកនយោបាយក្រុមប្រឆាំងដែលមានគំនិតបំផុសឱ្យមានចលាចលសង្គមផ្សេងៗនោះបានឡើយ។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ហើយខ្ញុំសូមព្រមាន សូមកុំឆ្លៀតឱកាសកូវីដ១៩ ដើម្បីផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលឱ្យសោះ បង្កចលាចលឱ្យសោះ។ អ្នកចង់សាក កម្លាំងរបស់អ្នកកាន់តែថយចុះ តាមរយៈផ្តាច់ក្បាលបំបែកដងខ្លួនតែម្តង។ និយាយប្រាប់លោកឯងឱ្យត្រង់ ឱ្យច្បាស់»។
សម្រាប់លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា យុទ្ធសាស្ត្រតាមកម្ទេចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងមិនមានប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិនោះទេ ប៉ុន្តែ វាជាការបំផ្លាញគោលការណ៍រួមរស់នៅប្រកបដោយសុខដុមរមនាក្រោមដំបូលប្រទេសតែមួយទៅវិញតែប៉ុណ្ណោះ។
បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយរបស់អឺរ៉ុប នឹងត្រូវអនុវត្តនីតិវិធីជាផ្លូវការចាប់ពីខែសីហាខាងមុខនេះ ដែលធ្វើឱ្យកម្ពុជាត្រូវខាតប្រាក់បង់ពន្ធ ប្រមាណ ១រយលានដុល្លារ ក្នុង១ឆ្នាំ លើទំនិញ ៤០ប្រភេទ។
ទាំងអ្នកតាមដានសង្គម និងសង្គមស៊ីវិល មើលឃើញថា ប្រសិនបើកម្ពុជាត្រូវជួបគ្រោះអាសន្នសេដ្ឋកិច្ចដូចអ្វីដែលធនាគារពិភពលោកព្យាករមែន កម្ពុជានឹងកើតមានវិបត្តិសង្គមធ្ងន់ធ្ងរ ដែលពិបាកប៉ាន់ស្មានត្រូវ៕
