លោក ផាត សុខា កំពុងអង្គុយចងបន្លែ ដៃម្ខាងកំពុងកាន់បាច់បន្លែ ដៃម្ខាងទៀតឈោងចាប់យកបន្លែស្ពៃមកចងផ្អោបចូលគ្នា ហើយចងជាបាច់យ៉ាងណែនរួចទុកមួយគំនរ។ លោកនិងប្រពន្ធកំពុងអង្គុយចងបន្លែនៅជិតគ្នា ខណៈកូនស្រីជួយដើរប្រមូលស្ពៃនៅលើថ្នាលដែលបានកាត់រួចយកមកឱ្យពួកគេ។ បន្លែទាំងនេះត្រូវរៀបដើម្បីត្រៀមទុកសម្រាប់ដឹកឱ្យអតិថិជនដែលបានបញ្ជាទិញប្រមាណ២០គីឡូ ឱ្យបានមុនម៉ោង១២ថ្ងៃត្រង់។
លោក ផាត សុខា ជាកសិករនៅក្នុងឃុំក្រាំងយ៉ូវ ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល ប្រាប់ថា របរនេះកាន់តែមានការលំបាកពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ដោយសារបញ្ហាអាកាសធាតុ ពេលខ្លះមានភ្លៀងច្រើន ពេលខ្លះភ្លៀងតិច និងពេលខ្លះត្រូវសត្វល្អិតបំផ្លាញ ជាដើម។
ភ្លៀងកាលពីពាក់កណ្ដាលខែតុលាបានបង្កឱ្យមានទឹកជំនន់លិចតំបន់មួយចំនួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយឡែក លោក សុខា ក៏បានរងគ្រោះដោយសារទឹកជំនន់និងភ្លៀងច្រើននេះដែរ ដោយបន្លែរបស់លោកដែលដាំលើដីប្រមាណ២០អា បានខូចខាត ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ប្រហែល៥ទៅ៦លានរៀល។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «រយៈពេលពីរឬបីឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រឈមភ្លៀងច្រើន ហើយខ្យល់ខ្លាំងៗ ក្តៅខ្លាំង។ កាលពីឆ្នាំ២០០៦ យើងក៏ជួបអញ្ចឹងដែរ។ ខ្ញុំបានខ្ចីលុយពីបងប្អូនប្រហែល៣លាន ដើម្បីស្តារនិងបន្តធ្វើ»។
មិនខុសពីលោក សុខា ប៉ុន្មានឡើយ លោកស្រី ឡាយ ហ្គិចសៀក មានអាយុ៤០ឆ្នាំ រស់នៅឃុំក្រាំងយ៉ូវ ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល កំពុងដាំបន្លែ ដំាំស្ពៃ បន្លែស្លឹកគ្រប់ប្រភេទ ក៏ទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីគ្រោះទឹកជំនន់នៅឆ្នាំនេះដែរ។
លោកស្រីនិយាយថា៖ «យើងដាក់បាចគ្រាប់ ហើយលិចទឹក ដាក់ហើយបាន២០ថ្ងៃ លិចទឹកទាល់ងាប់អស់ ហើយចំណាយលុយអស់២លាន។ បើល្អ វាគិតទៅប្រហែលបាន៨តោន»។
លោកស្រីលើកឡើងថា កាលពីមុន មុខរបរដាំបន្លែរបស់អ្នកស្រីមិនសូវជួបការលំបាកប៉ុន្មាននោះទេ ដោយសារតែលោកស្រីនិងអ្នកភូមិដឹងច្បាស់ថា ប្រសិនបើខែប្រាំងនឹងគ្មានភ្លៀវឬមានភ្លៀងកក់ខែតិចតួច ហើយខែវស្សាមានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន។ ដូច្នេះ លោកស្រីអាចជ្រើសរើសពូជដំណាំដែលសមស្របសម្រាប់រដូវកាលនីមួយៗ។ ប៉ុន្តែលោកស្រីថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អាកាសធាតុមិនដូចពីមុខទេ។
លោកស្រីលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំគិតថាអាក្រក់ ក្តៅហើយភ្លៀង។ កាលពីមុន ខែប្រាំងគឺខែប្រាំង ខែវស្សាគឺខែវស្សា។ យើងពិបាក មេឃក្តៅ ហើយភ្លៀងច្រើន ធ្វើឱ្យខូចបន្លែ»។
លោក យ៉ង់ សាំងកុមារ ដែលជាអ្នកជំនាញកសិកម្ម ប្រាប់វីអូឌីតាមសារ Messenger ជាសំឡេងថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលជាកសិករកំពុងបន្តមានបញ្ហាប្រឈម ដោយសារបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ លោកមើលឃើញថា សមត្ថភាពរបស់កសិករក្នុងការគ្រប់គ្រងទឹកនិងថែទាំដីនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្នកដែលចង់ដាំដុះ ត្រូវជម្នះការលំបាកពីរហ្នឹង ធ្វើម៉េចកុំឱ្យខ្វះទឹកនិងទឹកជន់។ ពួកគាត់គួរបែងចែកតំបន់ដាំដុះខែទឹកលិច ហើយខែក្តៅហើយស្ងួតខ្លាំង។កសិករអាចបម្លែងដីស្រែជាកសិដ្ឋានធ្វើជាដីទួលដាំបន្លែ មួយផ្នែកជីកជាស្រះ ហើយមួយផ្នែកអាចធ្វើជាស្រែ យកទឹកពីស្រះ អាចប្រើប្រាស់បានគ្រប់រដូវ»។
លោក សុខា ចាប់ផ្តើមដាំបន្លែតាំងពីឆ្នាំ២០០៦ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៣ កសិកររូបនេះបានចូលរួមជាមួយបណ្តាញសហគមន៍កសិករមួយឈ្មោះថា«បណ្តុះ»។ លោកទទួលស្គាល់ថា ការចូលរួមក្នុងសហគមន៍ លោកទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលពីមន្ទីរនិងអ្នកជំនាញផ្នែកកសិកម្ម ដើម្បីសម្របការដាំដុះនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
លោកនិយាយប្រាប់ពីវិធីសាស្រ្តនោះថា៖ «ពេលណាក្តៅខ្លាំងធ្វើឱ្យយើងប្រមូលផលអត់បានមួយឆ្នាំ មួយឆ្នាំៗទៅ។ យើងធ្វើកម្មវិធីថ្មី ដូចជា បើមេឃក្តៅ យើងបាញ់ទឹក»។
លោកបន្ថែមថា៖ «រយៈពេលពីរឬបីឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រឈមភ្លៀងច្រើន ហើយខ្យល់ខ្លាំងៗ ក្តៅខ្លាំង។ យើងអត់ដឹងឆ្នាំក្រោយ វាយ៉ាងម៉េចទេ ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណា ការដាំតាមផ្ទះសំណាញ់ ទិន្នផលមិនសូវប៉ះពាល់ខ្លាំង» ។
បច្ចុប្បន្ន លោកដាំបន្លែ ដាំស្ពៃក្រញាញ់ ស្ពៃចង្កឹះ ខាត់ណា ដោយមានឈ្មួញទទួលទិញតាមកិច្ចសន្យា ដែលមានមន្ទីរកសិកម្មជាអ្នកជួយសម្របសម្រួលនិងស្វែងរកទីផ្សារជូនកសិករ។
លោកបញ្ជាក់៖ «យើងមានសមាជិក ហើយយើងទូរសព្ទដើម្បីសួរតម្លៃគ្នា យើងប្រជុំគ្នា ជួបជុំគ្នា។
យ៉ាងណាមិញ លោក សុខា ប្រាប់ថា កសិករគួរតែមានការកត់សម្គាល់កត់ត្រាដោយខ្លួនឯង ចំពោះបញ្ហាដែលបន្លែប្រឈម ហើយស្វែងរកដំណោះស្រាយ និងសួរនាំអ្នកពាក់ព័ន្ធដែលមានបទពិសោធន៍។
លោកបញ្ជាក់៖ «យើងគួរសង្កេតមើលស្វែងរកបច្ចេកទេសរៀងខ្លួន ប៉ុន្តែខេត្តខ្លះនៅតំបន់ដាច់ស្រយាល ប្រហែលមិនសូវមានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ទៅដល់ទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ទាំងលោក សុខា និងលោកស្រី ហ្គិច ដែលជាសមាជិកកសិករបណ្តុះដែរនោះ យល់ស្របគ្នាថា ការដាំដុះបន្លែក្នុងផ្ទះសំណាញ់ និងបច្ចេកទេសមួយចំនួនដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ត្រូវចំណាយដើមច្រើន។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ពួកគេថា តម្រូវការទីផ្សារលើបន្លែសរីរាង្គដែលពួកគាត់ដុះបានក៏នៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដោយពេលខ្លះ ពួកគេត្រូវលក់បន្លែសរីរាង្គដែលពួកគេដាំបានក្នុងតម្លៃដូចគ្នានឹងបន្លែទូទៅដែរ។ ក្រោយពីទឹកជំនន់បានស្រកទៅវិញអស់ រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ចេញពូជស្រូវនិងដំណាំឱ្យប្រជាកសិករសម្រាប់បង្កបង្កើនផល។
លោក ហ៊ សុផល អនុប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទខេត្តកណ្តាល បានប្រាប់ VOD តាមទូរសព្ទថា កសិករប្រមាណ១ ០០០គ្រួសារបានចូលជាកសិករបណ្តុះ។ លោកថា កសិករទទួលបានការបង្រៀនបច្ចេកទេសក្នុងការដាំដុះ បន្សាំនឹងការបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ ប៉ុន្តែលោកថា គម្រោងនេះនឹងត្រូវបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២២។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងបន្តផ្សព្វផ្សាយឱ្យគាត់ដាំក្នុងផ្ទះសំណាញ់។ អញ្ចឹងគាត់អត់មានបញ្ហាសត្វល្អិត កម្ដៅថ្ងៃ មានការធន់ទ្រាំនឹងអាកាសធាតុខ្ពស់។ […] ពេលគម្រោងចប់ នៅតែតាមដានពួកគាត់ យើងនឹងប្រើប្រាសកញ្ចប់ថវិការបស់រដ្ឋាភិបាល ទោះជាមានតិចក្តី។ យើងបង្កើតជា Whatsapp Group ដើម្បីឱ្យកសិករអាចសួរគ្នាបាន»។
បណ្ឌិត យ៉ង់ សាំងកុមារ លើកឡើងបន្តថា ការប្រើប្រាស់កញ្ចប់ថវិកាដើម្បីបន្តជួយកសិករ គឺមានភាពស្តួចស្តើងក្រោយពីគម្រោងបានបញ្ចប់។
លោកបញ្ជាក់៖ «យើងអាចនិយាយបាននិរន្តរភាព ជាពិសេសផ្នែកខាងហិរញ្ញវត្ថុក្នុងការគាំទ្រកសិករមានការខ្វះខាត ដោយសារភាគច្រើនលុយម្ចាស់គម្រោង។ […] អញ្ចឹងការប្រើប្រាស់ថវិកាដើម្បីគាំទ្រកសិករជានិរន្ត មានតិចតួចណាស់។ អញ្ចឹងនិរន្តរភាពផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិដើម្បីគាំទ្រកសិករ ពង្រីកឱ្យបានទូទាំងប្រទេស នៅខ្វះខាត»៕
