មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនរបស់រដ្ឋាភិបាល បានបកស្រាយថា ករណីហិង្សាដោយអាវុធដែលបានកើតឡើងផ្ទួនៗនៅរាជធានីភ្នំពេញនាប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ វាកើតចេញពីកត្តាមនុស្ស ខណៈសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា បញ្ហានេះវាកើតឡើងពីកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ ពិសេសការអនុវត្តច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងអាវុធគ្រឿងផ្ទុះ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន នគរបាលព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតស្រាល នៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក រ៉េត ស៊ីណែត អាយុ៣៩ឆ្នាំ ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់ត្រូវចំនួន២គ្រាប់ចំដងខ្លួន និង១គ្រាប់ចំក្បាល នៅក្នុងចំណោមការបាញ់ប្រហារ៩គ្រាប់ បណ្ដាលឱ្យស្លាប់នៅនឹងកន្លែងកើតហេតុ កាលពីយប់រំលងអធ្រាត្រឈានចូលថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូកន្លងមកនេះ នៅតាមបណ្ដោយផ្លូវសហព័ន្ធរុស្ស៊ី នៅមុខព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ ក្រោយមានទំនាស់ជុំវិញបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។
នៅថ្ងៃទី២ ខែមករាដើមឆ្នាំនេះ បុរសជាអ្នកបើកបររថយន្តដឹកទំនិញឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចរាយការណ៍ថា បានលួចចូលក្នុងបន្ទប់ប៉ូលិសយកកាំភ្លើងអាការ (AK) ស្វ័យប្រវត្តិបាញ់រះចំនួន៧គ្រាប់ នៅពេលបុរសនោះត្រូវសមត្ថកិច្ចស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល នាំខ្លួនទៅសួរនាំករណីបើករថយន្តបុកបង្គោលភ្លើងសាធារណៈ។
ពីរថ្ងៃបន្ទាប់មកទៀត មន្ត្រីយោធាផ្កាយមួយម្នាក់ លោក ហេង គាហុង អាយុ៤១ឆ្នាំ បានយកកាំភ្លើងខ្លីរបស់ខ្លួនវាយលើសន្តិសុខបម្រើការងារនៅមន្ទីរពេទ្យមួយក្នុងស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល រហូតបែកក្បាលហូរឈាម ដោយសារតែមន្ត្រីនោះបាត់ស្បែកជើង។
បច្ចុប្បន្ន មន្ត្រីយោធាពាក់ផ្កាយមួយនេះ ត្រូវតុលាការសម្រេចឱ្យឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ «ហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោស និងប្រើប្រាស់អាវុធដោយគ្មានការអនុញ្ញាត»។
អំពើហិង្សាដោយប្រដាប់អាវុធប៉ុន្មានករណីថ្មីៗនេះ បង្កើតឱ្យមានការបកស្រាយផ្សេងគ្នារវាងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា។
ប្រធាននាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងអាវុធជាតិផ្ទុះ លោក ធាម ប៊ុនសេង មានប្រសាសន៍ថា អំពើហិង្សាដោយប្រដាប់អាវុធខុសច្បាប់នាពេលថ្មីៗនេះ គឺបណ្ដាលមកពីកត្តាមនុស្ស ហើយលោកថា វាមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងថ្នាក់ដឹកនាំទេ ដោយលោកថា ថ្នាក់ដឹកនាំនិងអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ បានយកចិត្តទុកដាក់អំពីការគ្រប់គ្រងអាវុធជាតិផ្ទុះ។ លោកថា រាល់បទល្មើសដែលបានកើតឡើង ជនប្រព្រឹត្តនឹងមិនរួចពីសំណាញ់ច្បាប់ទេ។
ទោះជាយ៉ាងណា មន្ត្រីនគរបាលរូបនេះបញ្ជាក់ថា មានមន្ត្រីតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលប្រើប្រាស់អាវុធមិនគោរពតាមគោលការណ៍ណែនាំរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ទើបធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលអាចទប់ស្កាត់បញ្ហាសង្គមបានរហូតបច្ចុប្បន្ន។
លោក ធាម ប៊ុនសេង មានប្រសាសន៍ថា៖ «ច្បាប់និងបទដ្ឋានពាក់ព័ន្ធ យើងរឹតបន្តឹងហើយ។ អានេះមកពីកត្តាមនុស្សហ្នឹងតែម្ដង។ ឧទាហរណ៍ថា គ្រាន់តែបាត់ស្បែកជើង បង្កជាអំពើហិង្សា គ្រាន់តែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ បង្កើតជាអំពើហិង្សា អានេះដោយសារមនុស្ស»។
នៅពេលសួរថា តើរយៈពេលមួយឆ្នាំមកនេះ នាយកដ្ឋានជំនាញមួយនេះបានរកឃើញមន្ត្រីប៉ុន្មាននាក់បានប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ ហើយអាវុធទាំងនោះ ពួកគេបានពីប្រភពណាពិតប្រាកដ លោកជំរុញឱ្យទៅសួរនាយកដ្ឋានព្រហ្មទណ្ឌវិញ។
លោក ប៊ុនសេង ប្រាប់ថា៖ «នាយកដ្ឋានរបស់ខ្ញុំគ្រប់គ្រងអាវុធអំពីការជួញដូរ ការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់។ រីឯបទល្មើសហើយ នៅនាយកដ្ឋានព្រហ្មទណ្ឌ»។
ប្រធានរដ្ឋបាលបូកសរុបនៃនាយកដ្ឋាននគរបាលព្រហ្មទណ្ឌក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក មុំ ចេក មានប្រសាសន៍ថា ទិន្នន័យជាក់លាក់មិនទាន់អាចប្រាប់បានទេ ដោយសាររបាយការណ៍កំពុងឆ្លងសេនាធិការនៃអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិសិន។
មាត្រា១០ នៃច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងអាវុធគ្រឿងផ្ទុះនិងគ្រាប់រំសេវ ចែងថា ក្រសួងការពារជាតិទទួលខុសត្រូវលើការផ្គត់ផ្គង់ ការត្រួតពិនិត្យ ការគ្រប់គ្រងអាវុធគ្រឿងផ្ទុះនិងគ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទរបស់កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ។
ក្រសួងមហាផ្ទៃទទួលខុសត្រូវលើការផ្គត់ផ្គង់ ការត្រួតពិនិត្យ ការគ្រប់គ្រងអាវុធគ្រឿងផ្ទុះនិងគ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទរបស់កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ ស្ថាប័នសាធារណៈ មន្ត្រី និងជនស៊ីវិល។
មាត្រា១១ ចែងដែរថា ក្រសួងការពារជាតិមានសមត្ថកិច្ចចេញបណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិប្រើប្រាស់អាវុធ គ្រឿងផ្ទុះនិងគ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទ ដល់កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ ស្ថាប័នសាធារណៈ និងជនស៊ីវិល។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាតិ មានប្រសាសន៍ថា ករណីយោធាផ្កាយមួយប្រើអាវុធវាយសន្តិសុខឱ្យបែកក្បាលហូរឈាមនោះ គឺជារឿងបុគ្គល។
លោក ឈុំ សុជាតិ ប្រាប់ថា៖ «អាហ្នឹងជារឿងបុគ្គល អត់មានពាក់ព័ន្ធនឹងក្រសួង [ការពារជាតិ] ទេ។ អនុវត្តតាមច្បាប់ទៅ យើងមានអាជ្ញាធរដែនដី យើងមានសមត្ថកិច្ច ធ្វើការតាមហ្នឹងទៅ។ ក្រសួងអត់មានពាក់ព័ន្ធទេ»។
អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេសដែលជាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ លោក អេង ហ៊ី មានប្រសាសន៍ថា កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចាប់ពីថ្នាក់វីរសេនីយ៍ឯកឬសក្តិ៥ឡើងទៅ មានសិទ្ធិប្រើប្រាស់អាវុធខ្លីមួយដើមផ្ទាល់ខ្លួនកាន់បានរហូត។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កងរាជអាវុធហត្ថរូបនេះ បន្តថា ចំពោះអ្នកដែលមានឋានៈក្រោមនេះ ត្រូវមានលិខិតបេសកកម្ម និងលិខិតប្រើប្រាស់អាវុធរបស់អង្គភាព។ ប៉ុន្តែលោកមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានទេថា អាវុធខ្លីកាន់កាប់ដោយយោធាផ្កាយ១ លោក ហេង គាហុង ជាប្រភេទអាវុធខុសច្បាប់ឬមានលិខិតបញ្ជាក់ពីអង្គភាពណាពិតប្រាកដទេ ដោយថា ដំណើររឿងកំពុងស្ថិតក្នុងការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ និងថា បញ្ហាដែលបានកើតឡើងមកពីពួកគេមិនបានស្វែងយល់ពីច្បាប់។
លោក អេង ហ៊ី មានប្រសាសន៍ថា៖ «អ៊ីចឹង អ្នកដែលប្រើប្រាស់អាវុធ សូមប្រើប្រាស់យ៉ាងម៉េចឱ្យត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ កុំឱ្យយកអាវុធធ្វើជាល្បែងលេងសើច ហើយអ្វីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើហិង្សា ពាក់ព័ន្ធគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ទុកឱ្យច្បាប់ដោះស្រាយទៅ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី កត់សម្គាល់ថា អំពើហិង្សាដោយអាវុធផ្ទួនៗនាប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ វាឆ្លុះបញ្ចាំងពីកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់របស់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
លោកបន្តថា កម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ វាមិនត្រឹមជំរុញឱ្យមានការបាញ់បោះសេរីប៉ុណ្ណោះទេ វាថែមទាំងមិនអាចទប់ស្កាត់បាននូវការនាំចូលអាវុធខុសច្បាប់ទៀតផង បើខ្វះឆន្ទៈទប់ស្កាត់នោះ។
លោក ប៉ិច ពិសី មានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅក្នុងស្ថានភាពហ្នឹង អសន្តិសុខសង្គមច្រើន ដោយសារអ្នកកាន់កំាភ្លើងច្រើន។ អ៊ីចឹងធ្វើឱ្យមានការភ័យខ្លាច ក្នុងខណៈដែលទិដ្ឋភាពនយោបាយយើងពីឥលូវទៅមុខ រឹតតែតឹងទៅទៀត អាចធ្វើឱ្យសាធារណមតិមានការភ័យខ្លាច»។
នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការបាញ់បោះសេរីក្នុងរយៈពេលពីរសប្តាហ៍មកនេះ វាឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពធូររលុងនៃវិធានការគ្រប់គ្រងអាវុធរបស់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
លោកថា បញ្ហានេះវានឹងជំរុញឱ្យពលរដ្ឋមានការភ័យខ្លាចដល់សុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន សន្តិសុខសង្គម បើរដ្ឋាភិបាលមិនអាចទប់ស្កាត់បាន ខណៈស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សបច្ចុប្បន្នត្រូវបានគេមើលឃើញថា វាបានធ្លាក់ចុះធ្ងន់ធ្ងរគួរឱ្យព្រួយបារម្ភទៅហើយនោះ។
លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា៖ «ការបាញ់បោះបង្កឱ្យមនុស្សស្លាប់និងរងរបួស ឬការបង្ករបួសស្នាមដោយអាវុធ វាធ្វើឱ្យមនុស្សហ្នឹងប៉ះពាល់ដល់រាងកាយឬក៏អាយុជីវិត វាជាការរំលោភសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋ។ ទី២ ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការព្រួយបារម្ភពីសន្តិសុខសុវត្ថិភាព និងក៏ជាការប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរស់រានរបស់ពលរដ្ឋដែរ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធាននាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងអាវុធជាតិផ្ទុះ លោក ធាម ប៊ុនសេង អះអាងថា ការគ្រប់គ្រងអាវុធជាតិផ្ទុះនេះ កម្ពុជានៅតែឈរក្នុងលំដាប់ថ្នាក់ល្អបើធៀបនឹងប្រទេសមួយចំនួន។
លោក ប៊ុនសេង មានប្រសាសន៍បន្តថា៖ «បើនៅប្រទេសគេវិញ ដល់ក៏ហើយ បាញ់នៅសាលារៀន បាញ់នៅអីច្រើនណាស់។ យើងមិនមែនកោតសរសើរប៉ុន្មានទេ តែគ្រាន់ថា យើងមានដែរ តែយើងខិតខំបង្ការ រាំងស្កាត់ ហើយយើងដូចជាល្អប្រសើរជាងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដែរ»។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC) លោក ហេង រតនា មានប្រសាសន៍ថា អំឡុងឆ្នាំ២០២០នេះ អាវុធជិត១ម៉ឺនដើមបន្សល់ទុកពីសង្គ្រាម ដែលស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធប្រមូលបាន ហើយគ្រោងនឹងប្រគល់ឱ្យស្ថាប័នលោករក្សាទុក។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ការបាញ់បោះសេរីនៅទីសាធារណៈមិនមែនជារឿងថ្មីទេ ប៉ុន្តែលោកថា អ្វីដែលជំរុញឱ្យករណីចេះតែកើតឡើង អាចមកពីកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ បូករួមទាំងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មិនអាចដាក់ទោសទណ្ឌមន្ត្រីខិលខូចដែលមានខ្នងបង្អែករឹងមាំបាន។
ប៉ុន្តែលោកថា ប្រសិទ្ធភាពនៃការទប់ស្កាត់ការបាញ់បោះសេរីនេះ ស្ថិតនៅលើកណ្តាប់ដៃបក្សកាន់អំណាចតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវដាក់សំណួរថា តើគេទុកបញ្ហានេះដើម្បីបំភិតបំភ័យផ្នែកនយោបាយ ឬក៏ត្រូវលុបបំបាត់ដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ខណៈរដ្ឋាភិបាលកំពុងប្រឈមនឹងការដាក់សម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិឱ្យស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញនោះ។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំគិតថា កិច្ចការនេះអត់មានអីលំបាកទេ អាស្រ័យទៅលើសុឆន្ទៈរបស់អ្នកនយោបាយពិតប្រាកដឬក៏អត់ ព្រោះយើងចេញពីសង្គ្រាមស៊ីវិលបាញ់បោះតាំងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៨០និង៩០មក ខ្លាំងក្លាជាងនេះ យើងក៏ធ្វើបាន ហើយនៅសល់តិចតួចយើងបណ្តោយ យើងសួរមើលថា ហេតុអីបាននៅបណ្តោយឱ្យកើត»៕
