អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងគណបក្សនយោបាយមួយចំនួន ស្នើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លើកសំណើទៅកាន់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យពលករចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសដែលមានប្រមាណ២លាននាក់ អាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន។
ការស្នើនេះបានធ្វើឡើងនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានស្តីពី «លទ្ធផលរកឃើញនៃការអង្កេតការចុះឈ្មោះ និងសវនកម្មបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០» នៅរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។
លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ និចហ្វិច បានថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននោះថា សង្គមស៊ីវិលធ្លាប់បានលើកសំណើនេះជាច្រើនលើករួចមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែភាគី គ.ជ.ប បានអះអាងថា មិនមានច្បាប់សម្រាប់ចង្អុលបង្ហាញឱ្យអនុវត្តបានឡើយ។
ករណីនេះ លោកបានស្នើសុំឱ្យ គ.ជ.ប ពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាលដាក់សំណើទៅកាន់រដ្ឋសភា ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សុំឱ្យ គ.ជ.ប រៀបចំចុះឈ្មោះពលករចំណាកស្រុក ដូចជានៅថៃ នៅកូរ៉េ [ខាងត្បូង] នៅជប៉ុន នៅម៉ាឡេក៏ដោយ ឱ្យគាត់ទៅចុះនៅ Embassy [ស្ថានទូត] ខ្មែរនៅហ្នឹងទៅ ហើយបោះឆ្នោតក៏បោះនៅហ្នឹងដែរ ដូចប្រទេសគេអ៊ីចឹង។ ប៉ុន្តែចម្លើយ គឺថា មិនមែនសមត្ថកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ទេ គ្រាន់តែជាមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ ព្រោះច្បាប់អត់មាន មិនដឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចទេ។ អ៊ីចឹងយើងសុំឱ្យគាត់លើកសំណើហ្នឹងដាក់ទៅសភា ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មទៅ! បើកច្រកឱ្យពលករហ្នឹង មិនពិបាកជិះយន្តហោះមកចុះឈ្មោះនៅស្រុកខ្មែរ មកបោះឆ្នោតនៅស្រុកខ្មែរទេ។ គាត់មានលុយឯណា?»
លោក គឹម ឈន នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល បានឱ្យដឹងថា តាមការប៉ាន់ប្រមាណក្រៅផ្លូវការ មានពលករខ្មែរចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសប្រមាណជាង២លាននាក់ ដែលកំពុងធ្វើការនៅតាមបណ្តាប្រទេសនានា ដូចជា ប្រទេសថៃ កូរ៉េខាងត្បូង ប្រទេសជប៉ុន និងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ជាដើម។
ករណីនេះ លោកបានស្នើយ៉ាងទទូចសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាល រដ្ឋសភា និងស្ថាប័ន គ.ជ.ប ពិនិត្យទៅលើសំណើសុំវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យពលករចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេស អាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន។
លោកបានថ្លែងថា៖ «២លាននាក់ក្នុងចំណោម១០លាននាក់ ច្រើនណាស់! ឧបមាថា ពួកគាត់ទាំងហ្នឹងបាត់បង់សិទ្ធិ អ៊ីចឹងវាសំខាន់ណាស់ដែលយើងចង់ឱ្យគាត់បានទទួលសិទ្ធិពេញលេញនូវការទាំងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយទាំងការបោះឆ្នោត»។
លោក គឹម ឈន បានបន្ថែមថា ជាទូទៅ គុណភាពនៃបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០នេះ អាចទទួលយកបាន តែបើពិនិត្យលើសិទ្ធិអ្នកបោះឆ្នោត រួមទាំងការចេញឯកសារបញ្ជាក់ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅតែជាបញ្ហាប្រឈមនិងមិនទាន់ដោះស្រាយបាននៅឡើយ។
ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉េង វីរៈ និងតំណាងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក តុល ប្រាសាទ ដែលត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននេះ ក៏បានគាំទ្រចំពោះសំណើនេះដែរ។ ពួកគេយល់ថា ការបើកផ្លូវឱ្យពលករខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត គឺដើម្បីធានាសិទ្ធិរបស់ពួកគេក្នុងនាមជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា សមាជិក និងជាអ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប បានថ្លែងថា គ.ជ.ប នៅតែមិនអាចអនុវត្តតាមការស្នើសុំរបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សនយោបាយទាំងនេះបាននោះទេ ដោយថា គ.ជ.ប ជាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ មិនមែនជាស្ថាប័នស្នើច្បាប់នោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ៊ីចឹងចំណុចនេះ ប្រហែលជាមានការយល់មិនស្របគ្នា អ៊ីចឹងហើយបានជាខ្ញុំថា ឱ្យទៅរកស្ថាប័នបកស្រាយច្បាប់ហ្នឹងគាត់បកស្រាយមើល៍! តើវាយ៉ាងម៉េចទៅវិញ? អ៊ីចឹងវាមិនស្ថិតនៅលើតំណាងគណបក្សមួយឬអ្វីមួយផ្សេងៗ អាចនឹងមានយោបល់ទៅលើបញ្ហាហ្នឹង ហើយចាត់ទុកថា យោបល់ហ្នឹងសុទ្ធតែត្រឹមត្រូវនោះទេ»។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល បានលើកឡើងពីការរកឃើញរបស់ ខុមហ្វ្រែល ដែរថា ក្នុងចំណោមអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសរុបចំនួន ៨ ៨៣១ ៩៧១នាក់ ស្មើនឹង ៨៥,០៦% មានឯកសារចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតចំនួន ១៤,៧% មានបញ្ហា ហើយត្រូវតែធ្វើការកែតម្រូវជាបន្ទាន់។
លោកបញ្ជាក់ថា បញ្ហាដែលត្រូវធ្វើការកែតម្រូវនោះ ទាក់ទងនឹងសុពលភាពអត្តសញ្ញាណបណ្ណប្រភេទ១ និងអត្តសញ្ញាណបណ្ណប្រភេទ២ ដែលប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានប្រើប្រាស់ជាឯកសារចុះឈ្មោះ តែមិនទាន់បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពថ្មីនៅឡើយ។ ក្រៅពីនេះ លោកថា នៅមានការរកឃើញការចុះឈ្មោះស្ទួនចំនួន៧៩ឈ្មោះ និងការចុះឈ្មោះដោយប្រើប្រាស់ឯកសារបញ្ជាក់ការស្នាក់នៅកន្លែងផ្សេងរបស់យោធា និងសមត្ថកិច្ចនៅក្នុងឃុំសង្កាត់ផ្សេង ជាដើម៕
