ករណីពុលចំណីអាហារ ពិសេសពុលស្រា-សឬស្រាថ្នាំ បានកើតឡើងនៅកម្ពុជាម្តងហើយម្តងទៀត បង្កឱ្យមានពលរដ្ឋរងគ្រោះរហូតដល់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតជាច្រើននាក់។
ជាក់ស្តែង គ្រាន់តែក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១នេះ ករណីពុលស្រា-សនិងស្រាថ្នាំ នៅស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល ដែលជាទីតាំងស្ថិតនៅក្បែររាជធានីភ្នំពេញផងនោះ បានបណ្តាលឱ្យមានមនុស្សស្លាប់យ៉ាងហោចណាស់១៣នាក់ និងសម្រាកនៅមន្ទីរពេទ្យជាច្រើននាក់ទៀត។ រំលងមិនបានប៉ុន្មានថ្ងៃផង ករណីពុលស្រា-ស ក្នុងពិធីកំដរបុណ្យសពរបស់អ្នកភូមិមួយនៅក្នុងស្រុកកំពង់ត្រាច ខេត្តកំពត ក៏បានបណ្តាលឱ្យមនុស្សយ៉ាងហោចណាស់១០នាក់ស្លាប់ និងប្រមាណ៧០នាក់ទៀតត្រូវបានបញ្ជូនទៅសង្រ្គោះនៅមន្ទីរពេទ្យ។
ក្រោយករណីនេះកើតឡើង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល លោក ម៉ម ប៊ុនហេង បានស្នើទៅកាន់ពលរដ្ឋទាំងអស់ឱ្យបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការទទួលទានស្រា-សឬស្រាថ្នាំដែលផលិតដោយមិនមានបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវ។ ក្រសួងថា បើនៅតែបន្តពិសាស្រា-សឬស្រាថ្នាំទាំងនេះទៀត នឹងបណ្តាលឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទៅជាឈឺឬអាចបាត់បង់ជីវិតតែម្តង។
ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងក៏បានណែនាំទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទាំងអស់ត្រូវដាក់កម្លាំងឃ្លាំមើលការធ្វើអាជីវកម្មផលិតឬលក់ដូរស្រា ដើម្បីធានាកុំឱ្យមានការផលិតផលស្រាដែលគ្មានបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវអាចចរាចរនៅលើទីផ្សារបាន។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី វិធានការអំពាវនាវនេះមិនមែនទើបតែធ្វើឡើងជាលើកទី១នោះឡើយ ពោលគឺស្ទើររាល់ពេលមានបញ្ហាពុលស្រាកើតឡើងម្តងៗ រដ្ឋាភិបាលតែងចេញមុខអំពាវនាវបែបនេះឬបែបនោះរហូត ប៉ុន្តែបញ្ហានៅតែកើតមានឡើងដដែល។
សំណួរត្រង់ថា តើកម្ពុជាត្រូវមានយន្តការបែបណាខ្លះ ដើម្បីទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានករណីពុលស្រាកើតមានឡើងនៅថ្ងៃអនាគតបន្តទៀត?
ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង ហើយបណ្តាលឱ្យមានករណីពុលរហូតដល់ស្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់នេះ ហាក់ឆ្លុះបញ្ចាំងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនជោកជាំដោយសារគ្រឿងស្រវឹងទាំងនេះ រហូតធ្វើឱ្យគាត់មិនបានគិតពិចារណាឬប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះបញ្ហានេះឡើយ។
ជាមួយគ្នានេះ លោកថា ស្រា-សដែលចរាចរនៅលើទីផ្សារ ធ្លាប់ត្រូវបានគេស្រាវជ្រាវរកឃើញថា ភាគច្រើនជាប្រភេទស្រាមិនសុទ្ធល្អ និងលាយជាមួយមេអាល់កុលឬមេតាណុល ហើយការនាំចូលស្រាប្រភេទនេះនិងមេអាល់កុលពីក្រៅប្រទេស គឺមិនមានការគ្រប់គ្រងឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «រឿងសុវត្ថិភាពម្ហូបអាហារ រួមទាំងជាតិស្រវឹង ដូចជាស្រា-សអីនេះ ជាបញ្ហាធំមួយដែលកន្លងមក ខ្វះការយកចិត្តទុកដាក់ ខ្វះការទទួលខុសត្រូវ ក្នុងការគ្រប់គ្រងឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ សូម្បីតែក្នុងរយៈពេលដែលប្រទេសយើងកំពុងប្រយុទ្ធទៅនឹងកូវីដ ក៏មានការនាំចូលឬការជួញដូរអាល់កុលដែលជាអាល់កុលក្លែងក្លាយផងដែរ។ អ៊ីចឹងរឿងស្រុកយើងនេះ រឿងសម្ភារ គ្រឿងបរិភោគឧបភោគក្លែងក្លាយហ្នឹងនៅមានច្រើន ដែលជាបញ្ហាធំមួយបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងការខាតបង់ធនធាន ពិសេសសេដ្ឋកិច្ចហ្នឹងរាប់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ»។
ទាំងករណីពុលស្រានៅឃុំសារិកាកែវ ស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល និងទាំងករណីនៅស្រុកកំពង់ត្រាច ខេត្តកំពត ក្រសួងសុខាភិបាលសន្និដ្ឋានថា សារធាតុបណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋពុលរហូតដល់ស្លាប់នោះ ដោយសារស្រាទាំងនោះមានជាតិមេតាណុលកម្រិតខ្ពស់។
ប្រធានមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តកណ្តាល លោក គួយ ប៊ុនធឿន ធ្លាប់ប្រាប់ វីអូឌី ថាក្រោយមានហេតុការណ៍ពុលស្រានៅស្រុកល្វាឯមកើតឡើង មន្ត្រីជំនាញបានចុះទៅពិនិត្យយកស្រាពីទីតាំងដែលផលិតនិងអ្នកលក់ចែកចាយបន្ត សរុប២៨កន្លែង ហើយជាលទ្ធផលរកឃើញថា ស្រាទាំងអស់នោះពិតជាមានជាតិមេតាណុលខ្ពស់ពិតប្រាកដមែន។
ដោយឡែក ប្រធានមន្ទីរឧស្សាហកម្មខេត្តកណ្ដាល លោក ហួត វណ្ណថូ ក៏ទទួលស្គាល់ថា សិប្បកម្មផលិតស្រានៅភូមិតាស្គរ ស្រុកល្វាឯមនោះ មិនបានចុះបញ្ជីទេ ដោយពួកគាត់ផលិតជាលក្ខណៈគ្រួសារតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែលោកថា អាជីវកម្មទាំងនេះ មន្ទីរមិនដែលអនុញ្ញាតដល់ពួកគេឡើយ។
យ៉ាងណា គេសង្កេតឃើញថា ករណីពុលស្រាបណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋស្លាប់រាប់សិបនាក់ និងកើតឡើងស្ទើរជារៀងរាល់ឆ្នាំក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ កម្រឃើញមន្ត្រីអាជ្ញាធរឬមន្ត្រីជំនាញចេញមុខសុំទោសជាសាធារណៈឬទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់នូវអ្វីដែលកើតឡើងទៅលើពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។
លោក ប៉ា ចន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា កង្វះការទទួលខុសត្រូវពីសំណាក់អាជ្ញាធរឬមន្ត្រីជំនាញ ក៏ជាដើមចមដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាពុលចំណីអាហារ ពិសេសករណីពុលស្រាទាំងនេះ កើតឡើងបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការទទួលខុសត្រូវហ្នឹង វាមានពីរទម្រង់។ ទី១ ការទទួលខុសត្រូវដោយផ្ទាល់ ប្រសិនបើកិច្ចការងារហ្នឹងវាស្ថិតនៅក្រោមដែនសមត្ថកិច្ច ឬការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគាត់ [អាជ្ញាធរ]។ ទី២ គេហៅថា គណនេយ្យភាព ឬការទទួលខុសត្រូវដោយប្រយោល ទោះបីជាការងារហ្នឹងមិននៅក្រោមដៃឬភ្នែកច្រមុះរបស់គាត់ [អាជ្ញាធរ] ក៏ដោយ ប៉ុន្តែក្នុងនាមជាអាជ្ញាធរដែលពាក់ព័ន្ធ ក្នុងកិច្ចការងារហ្នឹង គាត់ត្រូវតែមានគណនេយ្យភាព ហើយកង្វះការទទួលខុសត្រូវនិងគណនេយ្យភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងសុវត្ថិភាពម្ហូបអាហារ ក៏ជាដើមចមដ៏សំខាន់មួយដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋយើងប្រឈមមុខទៅនឹងការពុលចំណី ការពុលស្រា រហូតដល់បាត់បង់ជីវិតរាប់សិបនាក់កន្លងមកដែរ»។
ដោយឡែក ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង លើកឡើងថា មូលហេតុដែលបណ្តាលឱ្យមានករណីពុលស្រាកើតឡើងដដែលនេះ ដោយសារកង្វះលទ្ធភាពគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងតែម្តង។ លោកបន្តថា កង្វះលទ្ធភាពគ្រប់គ្រងនេះ ដោយសារកម្ពុជាមិនមានច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹង ខណៈសេចក្តីព្រាងច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងនេះ ចេះតែអូសបន្លាយឬទុកចោល មិនព្រមចេញជាផ្លែផ្កាសោះឡើយ។
លោកបន្ថែមថា រឿងមួយទៀតនោះ គឺការផ្សព្វផ្សាយអប់រំប្រជាពលរដ្ឋអំពីផលប៉ះពាល់ដោយសារគ្រឿងស្រវឹងនេះនៅមានកម្រិត ចំណែកការផ្សព្វផ្សាយពីផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងវិញកាន់តែមានភាពទាក់ទាញខ្លាំង ព្រមទាំងភាពអនាធិបតេយ្យនៃការលក់ដូរគ្រឿងស្រវឹងនៅលើទីផ្សារទៀតផង។
បញ្ហានេះ លោកចង់ឱ្យមានយន្តការគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងមួយច្បាស់លាស់ និងបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងតាមគ្រប់រូបភាព ឱ្យដូចទៅនឹងការបញ្ឈប់ផ្សព្វផ្សាយអំពីផលិតផលថ្នាំជក់ឬបារីផងដែរ។
លោក យង់ គិមអេង មានប្រសាសន៍ថា៖ «ទី១ ត្រូវតែរៀបចំឱ្យមានយន្តការគ្រប់គ្រង [គ្រឿងស្រវឹង] ឱ្យបានច្បាស់លាស់។ ការគ្រប់គ្រងហ្នឹង គឺធ្វើម៉េច ទី១ ត្រូវតែមានច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដែលមានការចូលរួមពីអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ រួមទាំងសង្គមស៊ីវិលផង នៅក្នុងការអប់រំនិងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ។ រឿងទី២ហ្នឹង គឺអាជ្ញាធរ ពិសេសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ហ្នឹង ត្រូវធ្វើការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ [អំពីផលប៉ះពាល់នៃគ្រឿងស្រវឹង] ដល់ពលរដ្ឋឱ្យបានទូលំទូលាយ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត សេង សារី មានប្រសាសន៍ថា មានចំណុចមួយចំនួនដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាពុលអាហារ ពិសេសពុលស្រានេះ កើតឡើងដដែលៗ ហើយគ្មានវិធានការទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនោះ រួមមាន កត្តាគ្មានច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹង បញ្ហាកង្វះគុណធម៌របស់អ្នកលក់និងអ្នកផលិតស្រា ដោយមិនខ្វល់ចំពោះបញ្ហាសុខភាពរបស់អ្នកបរិភោគ ព្រមទាំងបញ្ហាអំពើពុករលួយដែលកើតឡើងនៅមូលដ្ឋាន ធ្វើឱ្យការផលិតឬចាយចែកស្រាគ្មានបច្ចេកទេសបន្តកើតមានឡើង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ចំណុចចុងក្រោយដែលខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ គឺតម្លៃនៃជីវិត គុណតម្លៃនៃជីវិតពលរដ្ឋ គឺមិនសូវត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងគិតគូរនៅឡើយ មានន័យថា ជីវិតរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ គឺមានតម្លៃទាបមែនទែន។ ដូច្នេះ នៅពេលសង្គមមួយឱ្យតម្លៃទៅលើជីវិតទាបជាងតម្លៃសម្ភារ សង្គមមួយដែលឱ្យតម្លៃជីវិតទាបជាងទឹកប្រាក់នេះ គឺយើងនឹងជួបបញ្ហាសង្គមច្រើន ដូចករណីរឿងពុលស្រាដូចគ្នាដែរ ព្រោះបើយើងមើលករណីពុលស្រានេះ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលឬសង្គមមួយឱ្យតម្លៃទៅលើជីវិតមនុស្ស ប្រហែលជាការផលិតស្រាសនេះនឹងត្រូវបានបិទតាំងពីមានករណីកើតឡើងនៅស្រុកក្រគរ ខេត្តពោធិ៍សាត់ ប្រមាណជា១០ឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការត្រួតពិនិត្យផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង ដែលក្រសួងសុខាភិបាលរៀបចំឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៥ មាន១១ជំពូក និងមាន៣៩មាត្រា។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ មាត្រា១ និងមាត្រា២ អះអាងថា រៀបចំឡើងក្នុងគោលបំណងនិងគោលដៅ ដើម្បីការពារសុខភាពសាធារណៈនិងកាត់បន្ថយទៅលើផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម។
លើសពីនេះ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងនិងការចូលរួមរបស់សាធារណជនអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះក៏មានគោលដៅសហការជាមួយបណ្តាក្រសួង ស្ថាប័នជាតិ និងអន្តរជាតិ អង្គការដៃគូនានា ដើម្បីជំរុញការអប់រំនិងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនៅកម្ពុជា។
ដោយឡែក មាត្រា៩ នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបញ្ជាក់ថា ផលិករក្នុងស្រុកនិងអ្នកនាំចូលគ្រឿងស្រវឹងគ្រប់ប្រភេទពីបរទេសសម្រាប់ចែកចាយឬលក់ដូរនៅក្នុងប្រទេសអាចធ្វើទៅបាន លុះត្រាតែមានបោះពុម្ពឬបិទស្លាកសញ្ញាស្តីពី ព័ត៌មានលម្អិតនៃកំហាប់ជាតិអេតាណុល សារធាតុពុល និងសារធាតុផ្សេងៗទៀត ដែលមាននៅក្នុងផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងទាំងនោះ និងសារព្រមានសុខភាពនៅលើសំបកកំប៉ុង ប្រអប់ ឬដប ជាដើម។
ចំណែកមាត្រា១២វិញ ក៏បានហាមឃាត់ការលក់ដូរឬចែកចាយគ្រឿងស្រវឹងគ្រប់ប្រភេទ ចំពោះជនដែលមានអាយុក្រោម២១ឆ្នាំ ស្ត្រីមានគភ៌ និងជនដែលស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពស្រវឹងមិនអាចគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងបានជាដើម។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដដែលនេះ ក៏បានកំណត់ពីទោសទណ្ឌសម្រាប់អ្នកប្រព្រឹត្តខុសដែលអាចជាប់ពន្ធនាគារពី៦ថ្ងៃ ដល់ ៦ខែ និងពិន័យជាប្រាក់ពី១ ០០០ ០០០រៀល រហូតដល់២០ ០០០ ០០០រៀល ហើយបើករណីមិនរាងចាលនឹងត្រូវអនុវត្តទោសទ្វេដងផងដែរ។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានសម្តែងការសោកស្តាយ ត្បិតសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមិនទាន់ចេញជារូបរាងឡើយ និងត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលលុបចោលទៀតផងកាលពីឆ្នាំ២០១៩។
កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ ប្រធានគណបក្សយុវជនកម្ពុជា និងជាប្រធានប្ដូរវេនឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់ ពេលនោះ លោក ពេជ្រ ស្រស់ ប្រាប់ VOD ថា ក្រសួងសុខាភិបាលបានសម្រេចលុបចោលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ត្រួតពិនិត្យគ្រឿងស្រវឹងហើយ ដោយថា ក្រសួងបានដាក់បញ្ចូលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះទៅក្នុងច្បាប់មួយទៀតរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មវិញ។ ដូច្នេះ លោកថា មិនមានសេចក្តីព្រាងច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងទៀតនោះឡើយ។
សម្រាប់លោក យង់ គិមអេង សោកស្តាយចំពោះសេចក្តីព្រាងច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងនេះដែលមិនអាចចេញជារូបរាង ខណៈកម្ពុជាត្រូវការច្បាប់នេះជាចាំបាច់ក្នុងការទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានជនរងគ្រោះដោយសារគ្រឿងស្រវឹងបន្តទៀត។
ស្រដៀងគ្នានេះ បណ្ឌិត សេង សារី ផ្តល់អនុសាសន៍ថា ដើម្បីទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានករណីពុលស្រានៅកម្ពុជាកើតមានឡើងបន្តទៀត រដ្ឋាភិបាលត្រូវរៀបចំច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងនេះឱ្យចេញជារូបរាងឡើងវិញ។ លើសពីនេះ លោកថា ត្រូវបង្កើតឱ្យមានវប្បធម៌មិនសេពគ្រឿងស្រវឹង ឬសេពក្នុងស្មារតីទទួលខុសត្រូវ ដើម្បីសុខភាព ពុំមែនសេពសម្រាប់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃនោះឡើយ។
លោកបន្ថែមថា ៖ «ទី៣ហ្នឹង ត្រូវជំរុញធ្វើម៉េចដែលគេហៅថា គុណតម្លៃនៃជីវិតមនុស្ស គុណតម្លៃនៃជីវិតរបស់ពលរដ្ឋ តាមរយៈការពន្លឿនប្រសិទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្តពន្លឿនប្រសិទ្ធភាពក្នុងការការពារសុខុមាលភាពសង្គម។ អ្វីដែលសំខាន់បំផុតមួយទៀតហ្នឹង ក៏ត្រូវពិនិត្យមើលទៅលើគោលនយោបាយសុខភាពសាធារណៈរបស់ខ្មែរយើងហ្នឹង ថាតើគោលនយោបាយសុខភាពសាធារណៈហ្នឹង វាបានមើលគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទៅលើប្រព័ន្ធសុខាភិបាល ឬប្រព័ន្ធសុខភាពរបស់ពលរដ្ឋហ្នឹងដោយរបៀបណា»។
ក្រៅពីសារអំពាវនាវរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការដោះស្រាយករណីពុលស្រាម្តងៗ លោក ប៉ា ចន្ទរឿន ក៏ចង់ឃើញប្រសិទ្ធភាពនៃអនុវត្តច្បាប់ទៅលើក្រុមមនុស្សដែលប្រព្រឹត្តខុសឬជនដែលបង្កហានិភ័យដល់សុខភាពពលរដ្ឋ ហើយការចាត់វិធានការនានា ត្រូវធ្វើឡើងជាប្រព័ន្ធនិងមានភាពច្បាស់លាស់ផងដែរ៕
