មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគ្រប់គ្រងចំណូលថវិកាដែលបានមកពីការចម្រាញ់រ៉ែមាសប្រកបដោយតម្លាភាពនិងគ្មានអំពើពុករលួយ ខណៈកម្ពុជាទើបសម្ពោធរោងចក្រចម្រាញ់រ៉ែមាសជាលើកដំបូងកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ។
ប្រធានអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា (TI) លោក ប៉ិច ពិសី បានប្រាប់ វីអូឌី នៅថ្ងៃអង្គារនេះថា លោកមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងចំពោះការគ្រប់គ្រងចំណូលនិងការប្រើប្រាស់ចំណូលដែលបានមកពីធនធានរ៉ែមាសជាលើកដំបូងនៅកម្ពុជានេះ។
លោកបានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ចំណុចនេះ គឺជាចំណុចដែលយើងព្រួយបារម្ភជាងគេ ទាក់ទងនឹងអំពើពុករលួយហ្នឹង! បើសិនជារដ្ឋាភិបាលយើងមានការផ្តល់សេវាល្អ ធ្វើយ៉ាងណាលុបបំបាត់អំពើពុករលួយនៅក្នុងវិស័យសាធារណៈហ្នឹងបាន ជាពិសេសការគ្រប់គ្រងថវិកាជាតិហ្នឹងឱ្យប្រសើរ យើងអាចធានាបាននូវការគ្រប់គ្រងចំណូលដែលចេញពីមាសហ្នឹង។ ផ្ទុយទៅវិញ បើយើងធ្វើមិនស្រួលទេ លុយហ្នឹងវាបាត់បង់ អ៊ីចឹងប្រយោជន៍សាធារណៈនឹងបាត់បង់»។
កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងក្រុមហ៊ុនអូស្ត្រាលី Renaissance Minerals (Cambodia) Limited បានសម្ពោធរោងចក្រចម្រាញ់រ៉ែមាសជាលើកដំបូង ស្ថិតនៅតំបន់អូរខ្វាវ ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី បន្ទាប់ពីបានចំណាយអស់រយៈពេលជិត១៤ឆ្នាំក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ។
រោងចក្រចម្រាញ់រ៉ែមាសលើកដំបូងនៅកម្ពុជានេះ មានសមត្ថភាពជីកយករ៉ែឆៅប្រមាណជិត២លានតោនក្នុងមួយឆ្នាំ និងអាចចម្រាញ់ចេញជាដុំមាសកម្រិត៩០ភាគរយ ដែលអាចទាញចំណូលប្រមាណ១៨៥លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ។ ក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏អាចទទួលបានចំណូលសម្រាប់ថវិកាជាតិពីសួយសារនិងសារពើពន្ធផ្ទាល់ប្រមាណ៤០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ។
ចំណែកស្ថានទូតអូស្ត្រាលីប្រចាំនៅកម្ពុជាបានសរសេរក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនាដែរថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប៉ាន់ប្រមាណថា គម្រោងនេះនឹងបង្កើតចំណូលពន្ធនិងសួយសារប្រមាណជាង៣០០លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងរយៈពេល៧ឆ្នាំ ដែលនឹងផ្តល់ថវិកាចាំបាច់សម្រាប់សេវាកម្មសាធារណៈ និងជួយកាត់បន្ថយនូវផលប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចដោយសារតែជំងឺកូវីដ-១៩។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងសុំការពន្យល់ជុំវិញការគ្រប់គ្រងចំណូលដែលបានមកពីវិស័យរ៉ែមាសនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក មាស សុខសេនសាន បាននៅឡើយទេ ដោយសារលោកកំពុងជាប់ប្រជុំ។
យ៉ាងណាក្តី លោក ផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល បានធានាអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងប្រើប្រាស់ចំណូលនេះ ដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេស ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលណាមួយយកផលពីប្រទេសជាតិនេះមកបម្រើកិច្ចការផ្ទាល់ខ្លួននោះទេ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «រាជរដ្ឋាភិបាលអត់អួតទេ ក៏ប៉ុន្តែអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលឬអង្គការផ្សេងទៀតហ្នឹង តែងតែបង្ហាញភាពបារម្ភចំពោះមារយាទ ចំពោះអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាល ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំអាចអះអាងជម្រាបជូន យើងមើលឃើញ គឺពន្ធអាករនិងពន្ធដាររបស់យើង! តើយើងឃើញមានកំណើនទេពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ? អាហ្នឹងជាសក្ខីភាពមួយចង់បង្ហាញថា រាជរដ្ឋាភិបាលយល់ច្បាស់ណាស់អំពីថាតើធ្វើយ៉ាងដូចម្តេចដើម្បីឱ្យសង្គមហ្នឹងមានការរីកចម្រើន ហើយចំណូលដែលបានមកពីខាងហ្នឹងមក គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណូលថវិកាជាតិក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស»។
បើតាមការវាយតម្លៃរបស់អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ ស្តីពីសន្ទស្សន៍អំពើពុករលួយនៅកម្ពុជាសម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ ដែលចេញផ្សាយកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២១ គឺកម្ពុជាស្ថិតនៅលេខរៀងទី១៦០ ក្នុងចំណោម១៨០ប្រទេសនិងដែនដីដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងការវាយតម្លៃ។ លទ្ធផលនេះបង្ហាញថា ស្ថានភាពអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជានៅតែស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពមិនទាន់ល្អប្រសើរនៅឡើយ។
ការប្រកាសពីការទទួលបានចំណូលពីរ៉ែមាសជាលើកដំបូងរបស់កម្ពុជានេះ គឺនៅតែប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះក្រោយពីក្តីរំពឹងការទទួលបានចំណូលពីវិស័យប្រេងជាលើកដំបូងរបស់កម្ពុជាបានអាក់ខាន បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនផលិតប្រេង គ្រីសអែណឺជី (Kris Energy) បានប្រកាសក្ស័យធនដោយសារតែបំណុល៕
