សិទ្ធិឯកជនឬឯកជនភាពរបស់ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងប្រទេសមួយ ពិសេសប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានរដ្ឋអំណាចយកចិត្តទុកដាក់និងការពារ ត្បិតជាសិទ្ធិមួយដែលមានសារៈសំខាន់មិនអាចរំលោភបំពានបាន។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមកម្ពុជា និយាយថា ត្បិតតែឯកជនភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរត្រូវបានធានាដោយច្បាប់ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែដោយសាររឿងនយោបាយ និងដោយសារបញ្ហាកូវីដ-១៩ផង ក្នុងមួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ សិទ្ធិឯកជននោះត្រូវបានឃ្លាំមើលយ៉ាងដិតដល់ពីសំណាក់អាជ្ញាធររដ្ឋ។ លើសពីនេះ ឯកជនភាពរបស់ពលរដ្ឋមួយចំនួនក៏ត្រូវបានរំលោភបំពាន ដូចជាការលួចមើល លួចស្តាប់ និងថតកិច្ចសន្ទនានោះទៅចែកចាយជាសាធារណៈដោយគ្មានការចាប់ខ្លួនយកមកផ្តន្ទាទោសទៅលើក្រុមអ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសទាំងនោះឡើយ។
សំណួរត្រង់ថា តើនឹងមានអ្វីកើតឡើងនៅពេលសិទ្ធិឯកជនរបស់ពលរដ្ឋរងការរំលោភបំពានជាបន្តបន្ទាប់នោះ?
នាយករងអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិឯកជនរបស់ពលរដ្ឋ គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការរក្សានូវសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ កិត្តិយស និងការសម្ងាត់ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗឬក្រុមមួយ។
លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្ន សិទ្ធិជាឯកជនភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅមិនទាន់មានការគោរពពេញលេញទេ ត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិជាឯកជនឬក្រុមមួយត្រូវបានតាមដានយ៉ាងដិតដល់។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើយើងមើលបច្ចុប្បន្ន យើងឃើញថា សេរីភាពជាឯកជនភាពនិងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាឯកជនភាពតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ តាមបណ្តាញសង្គមក្តី តាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាហ្នឹង ត្រូវមានការឃ្លាំមើលយ៉ាងដិតដល់ បើតាមយើងពិនិត្យឃើញកន្លងមកនេះ»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលដដែល កត់សម្គាល់ថា ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិក្តី ការរំលោភបំពានទៅលើជីវិតឯកជនរបស់ពលរដ្ឋក្តី ភាគច្រើនកើតមានតែនៅក្នុងប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិកុម្មុយនីស្ត ឬប្រទេសផ្តាច់ការតែប៉ុណ្ណោះ ហើយប្រសិនបើប្រទេសមួយមានការរំលោភបំពានសិទ្ធិឯកជនកាន់តែច្រើន បង្ហាញថា ប្រទេសនោះមិនបានប្រកាន់យករបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើយ ព្រោះអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងជាឯកជនភាពត្រូវបានតាមដាន។
លោក អំ សំអាត បន្តថា៖ «ដែលវាផ្ទុយពីសេរីភាពរបស់បុគ្គលក្នុងការប្រើប្រាស់ជីវិតឯកជនរបស់គេ ក្នុងការសន្ទនា ក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទង ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេផងដែរ។ អាហ្នឹងជាការរំលោភទៅលើឯកជនភាពនិងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ ដោយសារតែសេរីភាពទាំងអស់ហ្នឹងត្រូវបានគេឃ្លាំមើលនិងធ្វើការតាមដាន។ អ៊ីចឹងវាអស់ឯកជនភាពហ្នឹងហើយ។ អ៊ីចឹងន័យទាំងអស់ហ្នឹង បានន័យថា ការសម្ងាត់របស់ពួកគេទាំងអស់ត្រូវបានដកហូត»។
ប្រធានផ្នែកស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង លើកឡើងថា សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិឯកជនភាពរបស់ពលរដ្ឋ ត្រូវបានការពារដោយច្បាប់កំពូលនៃប្រទេស។ យ៉ាងនេះក្តី លោកមើលឃើញថា បច្ចុប្បន្ន សិទ្ធិជាឯកជននេះមិនត្រូវបានការពារត្រឹមត្រូវនោះឡើយ ពោលគឺកាន់តែមានការរឹតត្បិតខ្លាំងគួរឱ្យបារម្ភ ហើយរឿងនេះមិនមែនទើបតែកើតមានឡើងនោះដែរ ខណៈជនទី៣ ឬបណ្តាញលួចស្តាប់ ឬលួចថតកិច្ចសន្ទនារបស់អ្នកដទៃ មិនត្រូវបានចាប់ខ្លួនយកមកផ្តន្ទាទោសទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការលបស្តាប់ [ស្តាប់កិច្ចសន្ទនាឯកជន] រហូតធ្វើឱ្យមានការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការនិយាយរវាងបុគ្គលនិងបុគ្គល ហើយធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភក្នុងចំណោមមជ្ឈដ្ឋានមហាជនថា កិច្ចសន្ទនារបស់ខ្លួនហ្នឹងមិនត្រូវបានរក្សាការសម្ងាត់ទេ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ្វីដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៀត នៅពេលដែលបណ្តាញលួចស្តាប់ ឬយើងហៅថា ភាគីទី៣ ដែលលួចស្តាប់ឯកជនភាពរបស់បុគ្គលនិងបុគ្គលហ្នឹង មិនត្រឹមតែមិនត្រូវបានស្វែងរកមុខមកទទួលខុសត្រូវនៅចំពោះមុខច្បាប់ទេ បែរជាត្រូវថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសសរសើរថា មានសមត្ថភាពក្នុងការលួចស្តាប់ទៅវិញ។ ទន្ទឹមជាមួយសកម្មភាពលួចស្តាប់នេះ ជាសកម្មភាពខុសច្បាប់។ បើយើងមើលទៅលើសារទំនាក់ទំនងឯកជននេះ បើយើងគិតអំពីក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ គឺមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់ជាភស្តុតាងក្នុងការដាក់បន្ទុកសោះឡើយ»។
ច្បាប់ជាតិជាច្រើនបានចែងដោយហាមឃាត់ការលបថតសំឡេងសន្ទនាតាមទូរសព្ទរបស់អ្នកដទៃឬតាមបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមយកទៅចែកចាយជាសាធារណៈ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៤០ មិនត្រឹមតែការពារពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូបពីការលបថតសំឡេងនិយាយសន្ទនារបស់ពួកគាត់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងធានាការពារអាថ៌កំបាំងនៃការឆ្លើយឆ្លងតាមលិខិត តាមសារទូរលេខ ទូរពុម្ព ទូរគមនាគមន៍ទៀតផង។
រីឯច្បាប់ស្ដីពីទូរគមនាគមន៍ បញ្ជាក់ថា ទាំងអ្នកលួចថតសំឡេងគេ ទាំងអ្នកយកសំឡេងលួចថតនោះទៅផ្សព្វផ្សាយ ត្រូវមានទោសស្មើគ្នា។
ច្បាប់នេះ មាត្រា៩៧ ចែងថា៖ «ការលបស្តាប់ឬការលបថតការសន្ទនាដោយការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធទូរគមនាគមន៍ ដោយបុគ្គលដែលពុំមែនជាភាគីនៃការសន្ទនា ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី១ខែ ទៅ១ឆ្នាំ និងទទួលពិន័យជាប្រាក់ពី១សែនរៀល ទៅ២លានរៀល។ បញ្ញត្តិកថាខណ្ឌទី១ ខាងលើនេះ មិនត្រូវយកមកអនុវត្តទេ ក្នុងករណីដែលការស្តាប់ឬការថតការសន្ទនានោះ ធ្វើឡើងដោយមានការយល់ព្រមពីបុគ្គលដែលមានការពាក់ព័ន្ធឬដោយមានការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរ»។
មាត្រា៩៧ដដែលនេះក៏បានឱ្យដឹងថា រាល់អ្នកយកសំឡេងលបថតនោះទៅផ្សព្វផ្សាយដោយពុំបានទទួលសិទ្ធិស្របច្បាប់ពីភាគីនៃការសន្ទនា ឬពីអាជ្ញាធរធម្មានុរូប ឬពីបទដ្ឋានគតិយុត្តិជាធរមាន ក៏មានទោសជាប់ពន្ធនាគារដូចគ្នាដែរ។
ទោះបីជាមានការចែងពីទោសទណ្ឌបែបនេះក្តី ប៉ុន្តែកន្លងមក គេមិនសូវឃើញអាជ្ញាធរអនុវត្តច្បាប់ទៅលើក្រុមជនល្មើសនោះឡើយ។
ជាក់ស្តែង ករណីមុនៗជាច្រើនដូចជា ករណី លោក កឹម សុខា ក្នុងសំណុំរឿងជាមួយនាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅ ស្រីមុំ កាលពីឆ្នាំ២០១៦ ដែលត្រូវបានជនទី៣ លួចថតកិច្ចសន្ទនានិងបញ្ចេញកិច្ចសន្ទនាដែលគេសង្ស័យថាជាសំឡេងអតីតមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះជាសាធារណៈក្តី ប៉ុន្តែជនល្មើសមិនត្រូវបានចាប់ខ្លួនយកមកផ្តន្ទាទោសទេ។ បន្ថែមពីនេះ មានថ្នាក់ដឹកនាំអតីតបក្សប្រឆាំងមួយចំនួនទៀត ក៏ត្រូវបានគេលបស្តាប់និងថតសំឡេងសន្ទនាជីវិតឯកជនរបស់ពួកគេ ហើយបញ្ចេញជាសាធារណៈដែរ ហើយកិច្ចសន្ទនាទាំងនោះមួយចំនួនក៏ត្រូវបានរដ្ឋអំណាចយកធ្វើជាភស្តុតាងដាក់បន្ទុកនិងចោទប្រកាន់ទៅលើពួកគេចំពោះបទល្មើសផ្សេងៗ ដូចជា រួមគំនិតក្បត់ ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ និងញុះញង់ជាដើម។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក្នុងកិច្ចពិភាក្សាជាឯកជនរបស់ក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិ ដឹកនាំដោយលោក អាឡិច តាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិចហ៊្សូម (ZOOM) ក៏ត្រូវបានគេលបថតវីដេអូនិងបញ្ចេញវីដេអូនោះជាសាធារណៈ។ វីដេអូនៃកិច្ចពិភាក្សានោះ បានធ្វើឱ្យយុវជន៣នាក់ រួមមាន លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុទ្ធ លោក យឹម លាងហ៊ី និងកញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយតុលាការបានចោទប្រាន់ពួកគេ ព្រមទាំងលោក អាឡិច ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។
យ៉ាងណា ស្ទើររាល់វិធានការច្បាប់ទៅលើក្រុមអតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងក្តី ទៅលើក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថានក្តី មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលតែងសម្អាងថា ដោយសារកិច្ចសន្ទនាជាឯកជនភាពទាំងនោះបង្កភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សង្គមជាតិ ដែលទាមទារឱ្យចាត់វិធានការច្បាប់ឱ្យខានតែបាន។
ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលសង្គមមួយដែលជីវិតឯកជនរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗមិនត្រូវបានការពារត្រឹមត្រូវ ហើយរងការរំលោភបំពានជាបន្តបន្ទាប់ នឹងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាល ថែមទាំងពលរដ្ឋបាត់បង់ជំនឿចិត្តលើប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងបង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះសីលធម៌សង្គមដែលមិនបានឱ្យតម្លៃទៅលើកិត្តិយសបុគ្គលម្នាក់ៗ។
លោកថា ប្រសិនបើមានការរំលោភសិទ្ធិឯកជនភាពតទៅទៀត នោះមិនមែនជាសញ្ញាល្អសម្រាប់សង្គមមួយនោះឡើយ។
លោកបន្តថា ការយកកិច្ចសន្ទនាឯកជននោះមកធ្វើការចោទប្រកាន់ទៅលើពលរដ្ឋដែលមានគំនិតផ្ទុយដោយមិនបានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សង្គមនោះទេ នឹងធ្វើឱ្យបាត់បង់នូវធាតុផ្សំមួយក្នុងប្រទេសប្រកាន់យករបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកបណ្ឌិត ប៉ា ចន្ទរឿន បន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះហើយ ប្រសិនបើការនិយាយស្តីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងទ្រង់ទ្រាយជាឯកជនរបស់គាត់ទេ ហើយអាជ្ញាធរទៅចោទប្រកាន់ថា អាហ្នឹងជាពាក្យញុះញង់ ពាក្យអុចអាលអីឱ្យវាមានប៉ះពាល់ទៅដល់សន្តិសុខជាតិអីហ្នឹង គឺទាល់តែយើងពិនិត្យជាក់ស្តែងតទៅទៀត ថាតើវាមានភ្ជៈសនកម្មកើតមានហើយឬនៅ? ឬក៏ការចោទប្រកាន់ឬការចាត់វិធានការរបស់អាជ្ញាធរមួយចំនួនហ្នឹង វាអាស្រ័យទៅលើការវិនិច្ឆយផ្ទាល់ខ្លួននោះទេ? ដូច្នេះ គួរតែមានការពិនិត្យមើលឡើងវិញ បើមិនអ៊ីចឹងទេ យើងនឹងបាត់បង់សំឡេងផ្ទុយ សំឡេងផ្សេងដែលជាធាតុសំខាន់មួយនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដែលទាមទារឱ្យមានការផ្តល់មតិត្រឡប់ពីការពេញចិត្តនិងការកើតទុក្ខមិនសុខចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់អំណាច ជាអ្នកប្រើប្រាស់នូវសេវាកម្មដែលផ្តល់ដោយមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល»។
គេនៅចាំបានថា នៅក្នុងរបបកុម្មុយនីស្តខ្មែរក្រហម ចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ឬ «របបអាវខ្មៅ ៣ឆ្នាំ ៨ខែ និង២០ថ្ងៃ» សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានទាំងអស់ត្រូវបានលុបចោល ដូចជា សិទ្ធិមានកម្មសិទ្ធិលើទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ពិសេសសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិនៃជីវិតឯកជនរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ៗ ត្រូវបានរដ្ឋអំណាចដកហូតទាំងស្រុង ក្រោមស្លាកឈ្មោះ «អង្គការ» ហើយអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនាពេលនេះ សូម្បីតែជីវិតក៏ជាកម្មសិទ្ធិអង្គការដែរ។
អង្គការដែលមានឫទ្ធានុភាពអំណាចលើព្រះទៀតនោះ បានរំលោភបំពានគ្រប់យ៉ាងលើសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋខ្មែរ ក្រោមរូបភាពនៃ «អង្គការភ្នែកម្នាស់» ហើយសូម្បីតែគូស្វាមីដែលអង្គការរៀបចំផ្សំផ្គុំឱ្យរួច កម្មាភិបាលរបស់ខ្លួនឬកងឈ្លបត្រូវតាមដានពួកគេ ដើម្បីឱ្យប្រាកដថា ពួកគេចុះដំណេកគ្នាឬអត់! ហើយបើមិនចុះដំណេកគ្នា អង្គការត្រូវយកពួកគេទៅរៀនសូត្រ ដែលមានន័យថា «សម្លាប់ចោល»។
ប្រហែលដោយសារអំពើជិះជាន់ ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពគ្រប់យ៉ាងរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងនេះហើយ ទើបសម័យខ្មែរក្រហម គេមើលឃើញថា មិនមានការរីកចម្រើនឡើយ ត្បិតមិនមានសំឡេងចម្រុះចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គម ពោលគឺមានតែការបាត់បង់ជីវិតពលរដ្ឋខ្មែរកាន់តែច្រើនតែប៉ុណ្ណោះ ក្រោមការចោទប្រកាន់ទៅលើក្រុមមនុស្សដែលមានសកម្មភាពឬគំនិតផ្ទុយពីខ្លួនថាជាខ្មាំង ហើយចុងក្រោយ មិនដល់៤ឆ្នាំផង របបខ្មែរក្រហមក៏ត្រូវបានដួលរំលំទៅវិញដោយចៀសមិនរួច៕
អត្ថបទទាក់ទង
អង្គការសហប្រជាជាតិជំរុញឱ្យកម្ពុជាគោរពតាមការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ
