«អាណិតកូន មិនដឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចជួយកូនបាន!» នេះគឺជាសម្ដីរបស់ស្ដ្រីវ័យចំណាស់ម្នាក់ដែលបានបង្ហើរពាក្យពេចន៍តាមខ្សែទូរសព្ទមកកាន់សារព័ត៌មាន វីអូឌី នោះគឺអ្នកស្រី ថាច់ ធីតា។ អ្នកស្រីគឺជាម្ដាយបង្កើតរបស់កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារអស់រយៈពេលមួយឆ្នាំមកហើយ គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ ទាំងដែលសំណុំរឿងរបស់កញ្ញា តុលាការនៅមិនទាន់បានកាត់សេចក្ដីយ៉ាងណានៅឡើយនោះ។
អ្នកស្រី ថាច់ ធីតា វ័យ៦៩ឆ្នាំ កំពុងរស់នៅឯខេត្តបាត់ដំបង ជាមួយនឹងស្វាមីនិងកូនប្រុសពីរនាក់ទៀត។ កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី១៣ ខែសីហានេះ អ្នកស្រីបានបង្ហោះសារមួយនៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គមហ្វេសប៊ុក ដោយបានត្អូញត្អែរថា៖
«៣៦៥ថ្ងៃហើយ [១៣ សីហា ២០២០ – ១៣ សីហា ២០២១] ដែលកូនស្រីខ្ញុំត្រូវបាត់បង់សេរីភាព។ សូមតុលាការមេត្តាដោះលែងកូនស្រីខ្ញុំ នាងគ្មានកំហុសទេ»។
អ្នកស្រី ធីតា បានថ្លែងប្រាប់ វីអូឌី ទាំងខ្សឹកខ្សួលថា អ្នកស្រីមានការនឹករឭកដល់កូនស្រីជាខ្លាំង នៅពេលដែលអ្នកស្រីត្រូវឃ្លាតឆ្ងាយពីកូនស្រីអស់រយៈពេល១ឆ្នាំមកនេះ ស្របពេលដែលស្ថានភាពជំងឺកូវីដ-១៩កំពុងរាតត្បាតខ្លាំងទាំងនៅខាងក្រៅពន្ធនាគារនិងទាំងនៅខាងក្នុងពន្ធនាគារ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ខ្ញុំនឹកកូនខ្លាំងណាស់! បារម្ភ ព្រោះថាឥលូវ [មានជំងឺ] កូវីដផង! ស្ថានភាពនៅក្នុងហ្នឹង [ពន្ធនាគារ] វាចង្អៀត អ៊ិចឹងទៅខ្ញុំចេះតែបារម្ភសព្វបែបយ៉ាង។ ការដែលឆ្ងាយពីកូនស្រី អាណិតកូនមិនដែលមានក្តីសុខទេ គេងក៏មិនដែលលក់ ដោយអារម្មណ៍គិតដល់កូនខ្លាំង»។
អ្នកស្រី ធីតា បន្ថែមថា អ្នកស្រីបានទៅជួបកូនស្រីម្តងនៅក្នុងពន្ធនាគារកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដានេះ ដោយបាននិយាយតាមរយៈទូរសព្ទជាមួយនឹងកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី ប្រហែលជា៥នាទីប៉ុណ្ណោះ ចាប់តាំងពីពន្ធនាគារបានបិទការចូលសួរសុខទុក្ខ ដោយសារតែបារម្ភពីការឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ក្នុងពន្ធនាគារមក។
ស្ត្រីវ័យ៦៩ឆ្នាំ សព្វថ្ងៃរស់នៅខេត្តបាត់ដំបង បន្តថា មកទល់នឹងថ្ងៃទី១៣ ខែសីហានេះ ជាគម្រប់ខួបមួយឆ្នាំដែលកូនរបស់អ្នកស្រីត្រូវបានតុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចេញដីកាឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ និងមិនទាន់ទទួលបានការកាត់ក្ដីនៅឡើយ។
អ្នកស្រី ថាច់ ធីតា បន្តរៀបរាប់ថា កូនស្រីរបស់អ្នកស្រីគឺជាក្មេងដែលចូលចិត្តការងារសង្គម និងចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃតាំងពីតូចមកម៉្លេះ ដូចជា សកម្មភាពការងារមនុស្សធម៌ (ចែកសម្ភារ និងបរិក្ខារ) ជាដើម ហើយអ្នកស្រីជាម្ដាយក៏មិនបានហាមឃាត់កូនអ្វីនោះដែរ គឺមានតែចូលរួមជាមួយកូន។
ពេលវេលាចេះតែកន្លងផុតទៅ កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី ក៏បានបន្តចូលរួមក្នុងការងារសង្គម ដូចជា ការចូលរួមនៅក្នុងការការពារព្រៃឈើ បឹងបួ រហូតទៅដល់ការចូលរួមនៅក្នុងការទាមទារឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សថែមទៀត។ អ្នកស្រីថា កាលណោះ អ្នកស្រីមានការបារម្ភដែរចំពោះសកម្មភាពរបស់កូនស្រី ព្រោះគាត់គិតថា កូនរបស់គាត់នឹងត្រូវបានគេចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃណាមួយជាក់ជាមិនខាន។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ដំបូង យើងហាមឃាត់គាត់ដែរ ចេះតែឃាត់ទៅ ព្រោះក្នុងនាមជាម្ដាយមើលឃើញថា កូនអាចប្រឈមនឹងបញ្ហាហើយ តែឆន្ទៈគាត់ៗគិតថា គាត់ធ្វើហ្នឹងមិនមានអីប៉ះពាល់ឬក៏ខុសច្បាប់ជាតិ អ៊ីចឹងក៏តាមដំណើរហ្នឹងទៅ»។
អ្នកស្រីមានការសោកស្ដាយដែលតុលាការបានចោទប្រកាន់ធ្ងន់ធ្ងរទៅលើកូនស្រីរបស់អ្នកស្រី ដោយគ្រាន់តែធ្វើសកម្មភាពទាមទារយុត្តិធម៌ឱ្យលោក រ៉ុង ឈុន តែប៉ុណ្ណោះ។
លោកស្រីបន្តថា៖ «កាលដែលគាត់ទៅតវ៉ាហ្នឹង ក្នុងលក្ខណៈសុំឱ្យតុលាការមានយុត្តិធម៌ សុំឱ្យតុលាការដោះលែងគាត់ [លោក រ៉ុង ឈុន] ខ្ញុំគិតថា វាមិនមានទោសអីដល់ថ្នាក់ចាប់កូនខ្ញុំដាក់គុកទេ។ ហើយមួយឆ្នាំហើយ អត់ទាន់បានកាត់ទោសកាត់អីបន្តិច»។
បើតាមមេធាវីការពារក្ដីឱ្យយុវជនខ្មែរថាវរៈ លោក សំ ចំរើន បានប្រាប់ វីអូឌី កាលពីថ្ងៃសុក្រ ថាបើគ្មានការប្រែប្រួលទេ តុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនឹងបើកសវនាការកាត់ក្ដីកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី នៅថ្ងៃអង្គារ ទី៣១ ខែសីហា ខាងមុខនេះ។
កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី គឺជាកូនទី២ក្នុងចំណោមបងប្អូនប្រុសស្រី៣នាក់។ កញ្ញាគឺជាកូនស្រីតែម្នាក់គត់នៅក្នុងគ្រួសារដែលមានដើមកំណើតជាខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលបានមករស់នៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបងតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ។
អ្នកស្រី ថាច់ ធីតា បានបន្ថែមថា ជីវភាពគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីរាល់ថ្ងៃជួបការលំបាកខ្លាំង ព្រោះកូនប្រុសទាំងពីររបស់អ្នកស្រីដែលត្រូវជាបងនិងប្អូនប្រុសរបស់កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី បានបាត់បង់ចំណូលទាំងពីរនាក់ ខណៈស្វាមីរបស់អ្នកស្រីគឺជានិវត្តជនដែលមានប្រាក់ចូលនិវត្តន៍តែបន្តិចបន្ដួចប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ការចំណាយនៅក្នុងផ្ទះ ក៏ដូចជាផ្ញើទៅកាន់កញ្ញា ដារ៉ាវី នៅឯពន្ធនាគារ និងសល់ខ្លះដើម្បីទុកបង់ធនាគារ។
អ្នកស្រីសង្ឃឹមថា សវនាការដែលធ្វើឡើងនៅចុងខែសីហានេះនឹងអាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយគ្មានការលើកពេលបន្តទៅទៀត ព្រមទាំងអាចផ្ដល់យុត្តិធម៌និងដោះលែងកូនស្រីរបស់គាត់ឱ្យមានសេរីភាពវិញ។ អ្នកស្រីក៏បានសំណូមពរឱ្យតុលាការកាត់ក្ដីកូនរបស់អ្នកស្រីប្រកបដោយភាពយុត្តិធម៌។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ការដែលគាត់ធ្វើនេះក៏ជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ។ ហើយប្រទេសយើងក៏មានច្បាប់ ចង់ឱ្យកាត់ទោសអីទៅតាមច្បាប់ទៅ ឱ្យមានយុត្តិធម៌សម្រាប់កូនខ្ញុំ»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ នាយករងទទួលបន្ទុកកម្មវិធីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ឃើញថា ការឃុំខ្លួនសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងបរិស្ថាននៅក្នុងរយៈពេលយូរ នឹងបណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពនិងសិទ្ធិអ្នកដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនជាបណ្ដោះអាសន្ន។
លោកបន្តថា៖ «សវនាការត្រូវតែធ្វើឡើងឱ្យបានឆាប់បំផុតតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ អ៊ីចឹងការឃុំខ្លួនយូរ វាប៉ះពាល់ច្រើនណាស់សម្រាប់សិទ្ធិរបស់គាត់ ទោះបីជានីតិវិធី ការអនុញ្ញាតឱ្យឃុំខ្លួនក៏ដោយ ក៏ការឃុំខ្លួននោះ យើងមិនមែនចេះតែឃុំ ហើយបន្តអូសបន្លាយ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់គេទេ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ការចាប់ខ្លួននិងឃុំខ្លួនសកម្មជនកន្លងមក វាជាការបំពានទៅលើសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសសេរីភាពក្នុងការជួបជុំ ការប្រមូលផ្ដុំ និងការបញ្ចេញមតិ។ ហើយការចាប់ឃុំខ្លួននេះ គេមើលទៅវាជារឿងហេតុផលនយោបាយច្រើនជាងការអនុវត្តច្បាប់»។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន លើកឡើងថា ការឃុំខ្លួនសកម្មជនទាំងអស់មិនមែនធ្វើខុសពីច្បាប់បញ្ញត្តិនោះទេ គឺធ្វើឡើងទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ ទៅតាមប្រភេទបទល្មើស និងមានរយៈពេលនៃការបញ្ជា។
លោកថ្លែងថា៖ «តុលាការគេដឹងច្បាប់ ហើយគេមិនទៅធ្វើឱ្យខុស ឱ្យលើសពីច្បាប់បញ្ញត្តិនោះទេ ប៉ុន្តែអាចយូរឬឆាប់តែប៉ុណ្ណឹង។ ប៉ុន្តែបើថាខុសច្បាប់ វាមិនខុសទេ»។
ឆ្លើយតបទៅនឹងការយល់ឃើញរបស់សង្គមស៊ីវិលវិញ លោក ជិន ម៉ាលីន លើកឡើងថា សង្គមស៊ីវិលគួរតែផ្លាស់ប្ដូររបៀបនៃការធ្វើការ ដោយកុំគិតថា វាជារឿងនយោបាយឬមិននយោបាយ ដោយឱ្យសម្លឹងទៅមើលនៅលើផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីរកភស្តុតាងមកធ្វើការដោះបន្ទុកវិញ។
គួររម្លឹកថា កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ មនុស្សចំនួន៦រូប ក្នុងនោះ មាន៥រូបជាក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈ ត្រូវបានអាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញចាប់ខ្លួន បន្ទាប់ពីអ្នកទាំងនោះចូលរួមក្នុងសកម្មភាពតវ៉ាទាមទារឱ្យមានការដោះលែងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន។
តែយ៉ាងណា ពួកគេត្រូវបានសមត្ថកិច្ចដោះលែងវិញមួយថ្ងៃបន្ទាប់ ក្រោយពីបានធ្វើកិច្ចសន្យាបញ្ឈប់សកម្មភាពប្រមូលផ្តុំតាមដងផ្លូវ លើកលែងតែយុវជនខ្មែរថាវរៈ ២នាក់ គឺលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ និងកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី។ អ្នកទាំងពីរត្រូវបានបញ្ជូនខ្លួនទៅតុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ និងត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ ក្រោមបទចោទថា «បានញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
កាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១នេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួននៅកម្ពុជាបានធ្វើយុទ្ធនាការលើកទី២ ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការដោះលែងយុវជន សកម្មជនបរិស្ថាន យុវជនខ្មែរថាវរៈ ប្រធានសហជីព និងសកម្មជនផ្សេងទៀត សរុបចំនួន៨នាក់ ក្នុងនោះក៏មានកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី ផងដែរ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះបានកត់សម្គាល់ថា មួយរយៈចុងក្រោយនេះ អាជ្ញាធរបានបង្កើនការចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ និងចាប់ដាក់ពន្ធនាគារសកម្មជនសង្គមជាច្រើននាក់ដែលតែងតវ៉ាបែបអហិង្សា ដោយលើកឡើងពីបញ្ហាសិទិ្ធមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស ដូចជា ការរំលោភសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពនៃការជួបជុំនិងប្រមូលផ្តុំ រឿងព្រំដែន និងថ្មីៗនេះគឺបញ្ហាបំណុលគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ពួកគេបន្តថា សកម្មជនសង្គមទាំងនេះបានតាំងចិត្តខ្ពស់ក្នុងការតស៊ូមតិ ដើម្បីជាប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលងាយរងគ្រោះជាច្រើន។ ប៉ុន្តែជាលទ្ធផល អាជ្ញាធរមិនបានចំណាយពេលស្តាប់ការលើកឡើងរបស់អ្នកទាំងនោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាចាប់ខ្លួនអ្នកទាំងនោះដាក់ពន្ធនាគារទៅវិញ៕
