ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងមួយចំនួន ស្នើឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិពន្លឿននីតិវិធីការកាត់ឆ្វៀលដីតំបន់៣ ឱ្យពួកគាត់ ដើម្បីឆាប់បានបង្កបង្កើនផលឡើងវិញ បន្ទាប់ពីខកខានអាស្រ័យផលជិត២ឆ្នាំ។
ការស្នើនេះ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានចេញបញ្ជាកាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ ឱ្យកងកម្លាំង និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ចុះទប់ស្កាត់បទល្មើសទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីព្រៃលិចទឹក រាប់ម៉ឺនហិកតានៅតំបន់បឹងទន្លេសាប និងរឹបអូសដីទាំងនោះមកធ្វើជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ ដើម្បីធានាដល់ការកើនឡើងវិញនូវមច្ឆាជាតិ និងជីវចម្រុះនៅតំបន់អភិរក្សមួយនេះ។
ប៉ុន្តែ កាលអំឡុងពេលឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន បានចេញបញ្ជាឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធសិក្សាពីការកែសម្រួលផ្ទៃដីបឹងទន្លេសាប និងកាត់ដីជូនពលរដ្ឋដែលអាស្រ័យផលជាក់ស្ដែងនិងយូរឆ្នាំតាមរូបមន្តស្បែកខ្លា។
អ្នកស្រី ហេង ចាន់ អាយុ ៥២ឆ្នាំជាពលរដ្ឋដែលធ្លាប់រស់នៅលើតាមដងទន្លេសាប ក្នុងភូមិកំពង់អួរ ឃុំខុនរ៉ុង ស្រុកបរិបូរណ៍ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ហើយបានផ្លាស់ទីមករស់នៅលើគោកកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៧។
ជាស្ត្រីមេម៉ាយដែលប្ដីបានបាត់បង់ជីវិតដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩ កាលពីចុងឆ្នាំមុន អ្នកស្រី ហេង ចាន់ បានប្រាប់វីអូឌីថា មុនពេលរដ្ឋាភិបាលដកហូតដីនៅតំបន់៣នេះ អ្នកស្រីនិងប្ដីធ្វើស្រែលើដីដែលគាត់មាន និងធ្លាប់អាស្រ័យផលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ ការធ្វើស្រូវប្រាំងនៅលើដីតំបន់៣នោះ អ្នកស្រីអះអាងថា សម្រាប់ហូបពេញមួយឆ្នាំ ដោយមិនចាំបាច់ចំណាយលុយទិញអង្ករពីផ្សារដូចសព្វថ្ងៃនេះ និងសល់ខ្លះសម្រាប់លក់ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ការចំណាយក្នុងគ្រួសារផងដែរ។
អ្នកស្រីថា៖«កាលពីមុនយើងក៏គ្រាន់ដែរ ដូចថាយើងធ្វើទៅ ស្រែយើង ជីយើងក៏វារាងថោក ប្រេងក៏រាងថោក។ យើងក៏ចេះតែបានមួយឆ្នាំទៅនៅសល់២ទៅ៣លាន[រៀល]អីចឹងដែរ។ បានកូនរៀនកូនអីដែរ ខ្ញុំកូន៦ឬ៧នាក់ ចេះតែស៊ូតាំងពីហ្នុងមក។ សល់កូនពៅមួយ[ស្រី] ដល់ពេលគេចេះដកនេះ ដកនោះមានបានឱ្យកូនរៀន[រៀនត]អីទៀតទេ ត្រឹមថ្នាក់ទី៦ហ្នឹងឯង ឱ្យឈប់ហើយ យើងវាស៊ូមិនរួច»។
កសិកររូបនេះ បានស្នើដល់មន្ត្រីដែលពាក់ព័ន្ធឱ្យជួយពន្លឿនការចាត់ចែងប្រគល់ដីតំបន់៣ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋឡើងវិញ ដើម្បីគាត់មានឱកាសបានធ្វើស្រែចម្ការ និងបានចំណូលយកមកដោះបំណុលដែលកំពុងមានប្រមាណ៣ម៉ឺនដុល្លារ។
ស្ត្រីមេម៉ាយរូបនេះបន្ថែមថា៖«[បើបានដីមកវិញ]មានអារម្មណ៍សប្បាយ អរគុណគេ[មន្ត្រី] បានដីដូចបានរស់ម្ដងទៀត ឱ្យតែបានដីមកវិញ ក៏ចេះតែយើងធ្វើកើតមិនកើតយ៉ាងម៉េចកាប់ជ្រះ[កាប់គាស់]បន្តិចៗទៅ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក ហេង ហាន អាយុ ៥៦ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋម្នាក់ដែលអះអាងថា ជាពលរដ្ឋក្នុងចំណោមពលរដ្ឋជាង២០០គ្រួសារ ក្នុងភូមិកំពង់អួរដែលកំពុងប្រឈមបញ្ហានេះ។
លោកបន្តថា ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលសម្រេចដកហូតដីតំបន់៣កាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ លោកបានជំពាក់លុយធនាគារច្រើនជាងមុន ដោយសារមុនពេលរដ្ឋដកហូតដីនោះ លោកបានចំណាយប្រាក់ជាង ៥ ០០០ដុល្លារដើម្បីទិញពូជស្រូវសម្រាប់ដីស្រែ ដែលមានជាង១០ហិកតា។ ការខ្ចីបំណុលគេពេលនោះ ដោយលោកសង្ឃឹមថា បន្ទាប់ពីធ្វើស្រែរួចនឹងមានលទ្ធភាពសងគេវិញ ប៉ុន្តែក៏ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលដកដីនោះមុនពេលបានធ្វើស្រែទៅវិញ។
លោកបន្ថែមថា៖«ទុក្ខច្បាស់ជាមានហើយ ធម្មតាគេមកវាយឆ្នាំងបាយបំបែកហើយ។ អ៊ីចឹងទុក្ខទីមួយពេលត្រូវធ្វើ[ស្រែប្រាំង]គាត់[រដ្ឋាភិបាល]ដក។ យើងត្រៀមពូជត្រៀមឧបករណ៍ដែលធ្វើស្រែ ដល់ពេលគោកគាត់ដកបណ្ដោយ ដល់ពេលចឹងយើងខាតទាំងដីទាំងថវិកា អ៊ីចឹងវាជាន់ៗតែម្ដង»។
ពលរដ្ឋរូបនេះ ក៏បានអំពាវនាវឱ្យមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ជួយពន្លឿនការកាត់ឆ្វៀលដីនៅក្នុងតំបន់៣ ឱ្យមកប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ដែលធ្លាប់អាស្រ័យផលជាក់ស្តែងឡើងវិញ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន បានចេញសេចក្ដីប្រកាសមួយកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ឱ្យក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងអភិបាលខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាប ត្រូវទប់ស្កាត់ និង បង្រ្កាបជាបន្ទាន់ចំពោះការលួចកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃលិចទឹក និងវាទទីយកដីនៅតាមតំបន់អភិរក្សនៃបឹងទន្លេសាប ជាពិសេសនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងតែម្តង។
លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលក៏បានសម្រេចដកហូតដីតំបន់៣ ដែលជាតំបន់អភិរក្សជុំវិញតំបន់បឹងទន្លេសាបទាំងអស់ ដោយព្រមានចាត់វិធានការដល់ជនល្មើសថែមទៀតផង។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានបញ្ជាដល់ជនទាំងឡាយណាដែលបានកាប់រានទន្ទ្រាន និងកាប់កាប់ដីព្រៃលិចទឹក ត្រូវប្រគល់ជូនរដ្ឋវិញ ជាថ្នូរមិនមានទោសទណ្ឌ។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានអះអាងថា មានមន្ត្រីរបស់ខ្លួនមួយចំនួនជាប់ពាក់ព័ន្ធរឿងនេះដែរ ក្នុងនោះលោកក៏បានលើកចំឈ្មោះអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំងមួយរូប គឺលោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន ដែលជាប់ព័ន្ធបទល្មើសឈូសឆាយនិងកាន់កាប់ដីព្រៃលិចទឹកជាង ២ ០០០ហិកតា។
ប៉ុន្តែក្នុងអំឡុងពេលឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតរបស់គណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៥ ពោលគឺកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភាឆ្នាំ២០២២ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញបញ្ជាឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធសិក្សាពីការកែសម្រួលផ្ទៃដីបឹងទន្លេសាប និងកាត់ដីជូនពលរដ្ឋដែលអាស្រ័យផលជាក់ស្ដែងយូរឆ្នាំតាមរូបមន្តស្បែកខ្លា និងប្រកាសប្រឆាំងដាច់ខាតចំពោះអ្នកមានអំណាចដែលទន្ទ្រានយកដីបឹងទន្លេសាប។
ក្រោយមករាជរដ្ឋាភិបាល បានចេញអនុក្រឹត្យចុះថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ ដោយកាត់ដីទំហំ ៦ ៣៥៨ហិកតា ស្មើជាង ២ ០០០ក្បាលដី (២០២៥ក្បាលដី) ចេញពីតំបន់៣ ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្ត្រខេត្តកំពង់ធំ បញ្ចូលទៅតំបន់២ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋបានអាស្រ័យផល។
អនុក្រឹត្យដាច់ដោយឡែកមួយទៀត រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចកាត់ដីទំហំជិត ៦០ហិកតា ចេញពីតំបន់៣ដូចគ្នានៃផ្ទៃដីបឹងទន្លេសាប ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្ត្រ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ឱ្យទៅពលរដ្ឋ ២២គ្រួសារ ស្ថិតនៅភូមិកាបៅ និងភូមិកំពង់ក្រសាំង ឃុំភ្នំលៀប ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដើម្បីអាស្រ័យផលតាមការស្នើសុំ។
តែយ៉ាងណា អនុក្រឹត្យទាំង២នេះមិនបានបង្ហាញឈ្មោះម្ចាស់អចលនវត្ថុដែលត្រូវទទួលបានសិទ្ធិអាស្រ័យទាំងអស់នោះទេ។
ទាក់ទងការស្នើរបស់ពលរដ្ឋទាំងនេះ លោក ចាន់ អាន ជាអតីតមេឃុំខុនរ៉ុង ហើយបច្ចុប្បន្នជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំមានប្រសាសន៍ថា មន្ត្រីមូលដ្ឋាននិងខេត្តកំពុងធ្វើការលើបញ្ហានេះ។លោកបន្តថា មានកិច្ចប្រជុំទាំងក្នុងថ្នាក់ស្រុក និងខេត្តកាលលពីថ្ងៃទី៧ និងទី៨ ខែកក្កដា កន្លងទៅ ដើម្បីពិនិត្យមើលសមភាពនិងបង្កើតក្រុមការងារដើម្បីចាត់ការលើរឿងនេះ។
លោកថា៖«ចឹងខាងលើ(មន្ត្រីថ្នាក់ខេត្ត)ក៏គាត់ខំប្រឹងប្រែងណាស់ដែរ ប៉ុន្តែឯកភាពថា នឹងអនុវត្តតាមប្រសាសន៍របស់សម្ដេចនាយកហើយ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងខេត្តហ្នឹង(កំពង់ឆ្នាំង)វាពាក់ព័ន្ធដីពីរកន្លែង បីកន្លែងចឹងណា៎។ ចឹងការប្រជុំហ្នឹងថា នឹងអនុវត្តហើយ តែកំពុងតែរៀបចំសមាសភាពចម្រុះចឹងណា៎»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំរូបនេះ នៅមិនទាន់អាចប្រាប់ពីពេលវេលាជាក់លាក់ណាមួយក្នុងការរៀបចំមន្ត្រីចម្រុះដើម្បីចុះទៅកាត់ឆ្វៀលដីជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារការដកហូតដីនៅក្នុងតំបន់៣នេះនៅឡើយទេ ដោយលោកបានលើកឡើងថា ខាងថ្នាក់ក្រោមរង់ចាំការសម្រេចពីថ្នាក់ខេត្ត។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកប្រចាំខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សំ ចាន់គា យល់ឃើញថា ភាពយឺតយ៉ាវក្នុងការកាត់ឆ្វៀលដី ឬឱ្យពលរដ្ឋចូលកាន់កាប់ដីនៅក្នុងតំបន់៣នេះ នឹងធ្វើឱ្យពួកគាត់ជួបបញ្ហាក្នុងជីវភាពខ្លាំងជាងមុន។ លោកបន្តថា វិបត្តិកូវីដ-១៩ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពពលរដ្ឋមួយកម្រិត ហើយនៅពេលមិនអាចធ្វើស្រែចម្ការបានទៀតនោះគឺបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ថែមទៀត។
លោកថា៖«អ៊ីចឹងនៅពេលនេះ គួរតែអាជ្ញាធរជំនាញក៏ដូចជាគណកម្មការហ្នឹងប្រញ៉ាប់ក្នុងការកាត់ឆ្វៀលឬចុះកាត់ឆ្វៀលប្រគល់ដីឱ្យពួកគាត់ផងទៅទាន់មិនទាន់ទឹកឡើង។ អ៊ីចឹងអាជ្ញាធរអាចនឹងពិនិត្យបានជាក់លាក់ដល់ពេលទឹកឡើងទៅហ្នឹងវាប៉ះពាល់ទៅនឹងការធ្វើដំណើរការត្រួតពិនិត្យរបស់អាជ្ញាធរ អ៊ីចឹងអត់អាចចុះបានទេ{…….} ហើយកាលណាមិនបានចុះពេលហ្នឹងវានឹងបន្តទៅឆ្នាំក្រោយ ដល់ទឹកស្រកគាត់មិនអាចធ្វើស្រែបានទេ»។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ បារម្ភចំពោះភាពអយុត្តិធម៌អាចនឹងកើតមានឡើងចំពោះការកាត់ឆ្វៀលដីតំបន់៣ជូនទៅប្រជាពលរដ្ឋវិញ ដោយថា នៅក្នុងតំបន់នេះពីមុនមានអ្នកមានលុយនិងអំណាច បានយកឈ្មោះប្រជាពលរដ្ឋយកទៅប្រើដើម្បីបានដីទាំងនោះ។
យ៉ាងណា លោកសង្ឃឹមថា មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធនឹងធ្វើរឿងនេះដោយយកចិត្តទុកដាក់ដើម្បីរក្សាមុខមាត់រដ្ឋាភិបាល។
លោកបន្ថែមថា៖«យើងចង់ឃើញខាងរដ្ឋាភិបាល[មាន]ដំណោះស្រាយមួយដោយយុត្តិធម៌។ កន្លងមកមានការរិះគន់ហើយ រឿងការដោះស្រាយដែលមិនមានភាពយុត្តិធម៌ ដោយមានភាពលម្អៀងនេះ។ យើងសង្ឃឹមថា រាជរដ្ឋាភិបាលលោកនឹងស្ដារកិត្តិយស និងសមភាពដែលសហគមន៍ទាំងប្រជាពលរដ្ឋអីហ្នឹងមើលឃើញថា លោកបានព្យាយាមកែលម្អ អ្វីដែលជាកង្វះខាត អ្វីដែលជាភាពពុករលួយទាំងអស់ហ្នឹងឱ្យល្អឡើងវិញជាមិនខាន»៕
