គណបក្សភ្លើងទៀន បានព្រមានធ្វើពហិការមិនចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនាខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះទេ ប្រសិនបើបរិយាកាសនយោបាយនៅតែបន្តមានភាពអាប់អួដូចសព្វថ្ងៃនេះ ប៉ុន្តែគណបក្សកាន់អំណាចវិញបានចាត់ទុកសារនយោបាយរបស់គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះថា វាគឺជាផ្នែកមួយនៃការគំរាមកំហែងខាងនយោបាយ។
នៅថ្ងៃចន្ទនេះ គណបក្សភ្លើងទៀន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ដោយបង្ហាញក្ដីព្រួយបារម្ភចំពោះសម្ពាធនយោបាយ ដែលនៅតែមិនមានអំណោយផលសម្រាប់អ្នកនយោបាយ ជាពិសេសអ្នកគំាំទ្រ និងមន្ត្រីរបស់គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ។
តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន គណបក្សភ្លើងទៀន សង្កេតឃើញថា ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ឆ្នាំ២០២២ បានបិទបញ្ចប់ទៅ រូបភាពនៃការគំរាមកំហែង ចលនានៃការបំភិតបំភ័យពីអ្នកមានអំណាចចំពោះគណបក្សភ្លើងទៀន បានកើតឡើងមិនឈប់ឈរឡើយ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីការបំភិតបំភ័យ គំរាមកំហែង យាយី និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញហើយ ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីរឹបអូសដោយបង្ខំនូវទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សជំទាស់ ជាថ្នូរនឹងសំណងជំងឺចិត្ត គណបក្សភ្លើងទៀនចាត់ទុកថាវាគឺជារូបភាពនៃការបំបាក់ស្មារតី សង្កត់សង្កិនខាងនយោបាយ និងបង្កបរិយាកាសនៃការភ័យខ្លាចដល់ថ្នាក់ដឹកនាំបក្ស និងអ្នកគាំទ្រ។
លើសពីនេះទៅទៀត គណបក្សភ្លើងទៀន យល់ឃើញថា ការអនុវត្តដូច្នេះ វានឹងជះឥទ្ធិពលកាន់តែអាក្រក់ចំពោះស្ថានការណ៍នយោបាយនៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់។
គណបក្សភ្លើងទៀន អំពាវនាវឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងស្ថាប័នរបស់រដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់គ្រប់រូបភាពនៃការគំរាមកំហែង ប្រឆាំងគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ គណបក្សភ្លើងទៀន យល់ឃើញថា មានតែការធ្វើដូច្នេះទេ ទើបអាចធានាបានពីដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត ប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ លើសពីនេះទៀត ប្រសិនបើស្ថានភាពនេះនៅតែមិនធូរស្រាលទេ គណបក្សភ្លើងទៀនអាចនឹងពិចារណាក្នុងការបោះបង់សិទ្ធិចូលរួមនៅក្នុងការបោះឆ្នោតថា្នក់ជាតិខាងមុខនេះ។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចាត់ទុកសារនយោបាយរបស់គណបក្សភ្លើងទៀននេះថា គឺជារូបភាពនៃដាក់បន្ទុកប្រឆាំងគណបក្សកាន់អំណាចហើយ។ បើតាមលោក សុខ ឥសាន គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនញញើត ហើយក៏មិនខ្វល់ខ្វាយនឹងការបោះបង់សិទ្ធិក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះឡើយ។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ថ្លែងថា បើទោះជាគ្មានវត្តមានគណបក្សភ្លើងទៀនមួយ មិនមែនមានន័យថា រដ្ឋាភិបាលមិនអាចរៀបចំដំណើរការបោះឆ្នោតបានទេ ពោលនៅមានបណ្ដាបក្សនយោបាយផ្សេងទៀតមិនតិចជាង ៤០គណបក្សនយោបាយទេ ដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។
លោកបន្តថា៖ «អាហ្នឹងជាសិទ្ធិនយោបាយរបស់គាត់ បើគាត់ចង់ចូល អាហ្នឹងជារឿងគាត់។ តែបើគាត់អត់ចង់ចូលទេ គាត់កុំគំរាមគេ។ គាត់កំពុងតែចោទប្រកាន់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថាគំរាមគាត់។ បើបរិយាកាសនយោបាយមិនល្អ ហើយគាត់មិនចូលរួមបោះឆ្នោត ខ្ញុំយល់ថា អាហ្នឹងជាសិទ្ធិរបស់គាត់ទេ ការប្រើពាក្យហ្នឹងជាការគំរាមកំហែងហើយ ហើយក៏ជាការគំរាមកំហែងដល់គណបក្សដទៃជិត ៥០គណបក្សទៀតដែលបានចុះបញ្ជីជាផ្លូវការនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។ បើអត់ពីគាត់មួយ សួរថាតើគណបក្សនយោបាយទាំងអស់នោះស្លាប់ ឬយ៉ាងម៉េច? គេនៅតែដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»។
ហាក់ផ្ទុយពីការថ្លែងរបស់អ្នកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឯណោះវិញ មួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ គេសង្កេតឃើញថា ស្ទើរនៅគ្រប់វេទិការបស់លោក ហ៊ុន សែន តែងគំរាមមន្ត្រីគណបក្សជំទាស់ បើរកឃើញថាមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងលោក សម រង្ស៊ី គណបក្សភ្លើងទៀនអាចនឹងត្រូវកម្ចាត់ចេញពីសង្វៀននយោបាយដូចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ យ៉ាងដូច្នោះដែរ។
ផ្ដើមចេញពីរឿងរ៉ាវនេះហើយ ដែលនាំឱ្យអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន និងជាអ្នកនាំពាក្យ លោក ថាច់ សេដ្ឋា បញ្ជាក់ជំហរនៅថ្ងៃទី១៦ ខែមករា នេះថា ការប្រកាន់ឥរិយាបថបែបនេះរបស់គណបក្សជំទាស់ វាមិនមែនមានន័យថាជាការធ្វើវិទ្ធង្សនាដែលធ្វើឱ្យមានបញ្ហាទៅដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនោះឡើយ។ ប៉ុន្តែនេះគ្រាន់តែជាការប្រើប្រាស់សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ ក្នុងនាមជាបក្សនយោបាយ ដែលមានបញ្ញត្តិនៅក្នុងច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកអះអាងថា មានតែរដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយគណបក្សកាន់អំណាចទេ ដែលតែងមួលបង្កាច់មន្ត្រីនយោបាយបក្សភ្លើងទៀនក្នុងផ្លូវអាក្រក់។
លោកបន្តថា៖ «ហើយចុះកន្លងមកសុទ្ធតែចោទប្រកាន់គេថាសុទ្ធតែក្បត់ជាតិក្បត់អីហ្នឹង ម៉េចមិនមើលផង?»
អ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយ ចាត់ទុកការបង្កើនកម្ដៅនយោបាយនៅមុនការបោះឆ្នោតនេះថា ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញអ្នកនយោបាយនៅមិនទាន់មានភាពចាស់ទុំនៅឡើយ។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើគណបក្សភ្លើងទៀន បោះបង់សិទ្ធិក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត អ្នកដែលខាតធំជាងគេ គឺពលរដ្ឋ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើគណបក្សជំទាស់នេះ សម្រេចចិត្តក្នុងការដើរចេញមែន នោះជាឱកាសយ៉ាងធំសម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាច វាមិនខុសអីដូចការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ កាលអាណត្តិទី៦ ប៉ុន្មាននោះឡើយ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងសម្រេចអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងតាមដែលខ្លួនចង់បាន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ភាពស្របច្បាប់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែអាចទទួលបានការគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិដដែល។
លោកបន្តថា៖ «ការធ្វើពហិការរបស់គណបក្សប្រឆាំង គឺមិនចំណេញសម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ឬក៏គណបក្សប្រឆាំងទេ។ប្រសិនបើរូបភាពគំរាមកំហែងនៅតែបន្តកើតមាន ហើយមិនមានការឈឺឆ្អាលពីសហគមន៍អន្តរជាតិទេ។ ខ្ញុំគិតថា អ្នករងគ្រោះ គឺពលរដ្ឋកម្ពុជា និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង»។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត អាណត្តិទី៧ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។ នៅចំពោះមុខនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ទើបបានបិទបញ្ចប់ទាំងភាពចម្រូងចម្រាសទៅលើការពិនិត្យលើបទបញ្ជា និងនីតិវិធីនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត ឆ្នាំ២០២៣។
លោក កន សាវាង្ស មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល យល់ឃើញថា ការសម្រេចចិត្តចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែងនៃការបោះឆ្នោត ឬមិនចូលរួម វាជាសិទ្ធិសម្រេចរបស់គណបក្សនយោបាយ ផ្អែកលើទៅលើមូលដ្ឋានដែលខ្លួនមាន។ ប៉ុន្តែការផ្តល់ការអនុគ្រោះគ្នា វាគួរកើតមានឡើងរវាងគណបក្សនយោបាយ និងគណបក្សនយោបាយ។ បើតាមអ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោតរូបនេះ អ្នកដែលផ្តល់ការអធ្យាស្រ័យ និងបង្កបរិយាកាសឱ្យល្អនេះ វាគួរណាស់តែជាគណបក្សដែលមានសិទ្ធិអំណាចជាងទេ។
លោកបន្តថា៖ «ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំយល់ឃើញថា ដំណើរការនៃបរិយាកាសភាពបន្ធូរបន្ថយ ឬក៏ការលើកលែងផ្នែកបរិយាកាសនយោបាយ វាជារឿងមួយដែលធំសម្រាប់ឱ្យគណបក្សនយោបាយចូលរួមដោយសេរីមុនការបោះឆ្នោត ជាពិសេសពីគណបក្សនយោបាយដែលមានអំណាច គឺគណបក្សដែលគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងតែម្តង»។
ក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ក្នុងអាណត្តិទី៥ កន្លងទៅនេះ វាជាលើកទី១ហើយដែលគេសង្កេតឃើញលោក សុន ឆ័យ អ្នកនយោបាយមកពីបក្សជំទាស់ ត្រូវបានប្តឹងចោទប្រកាន់ទៅតុលាការ និងទាមទារសំណងក្នុងទំហំទឹកប្រាក់រាប់លានដុល្លារអាមេរិក។ ដោយឡែក លោក គង់ គាំ ឧត្តមទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់គណបក្ស ជាមួយនឹងលោក សុន ឆ័យ ដែរ បានសម្រេចប្រគល់ដី និងផ្ទះឱ្យទៅរដ្ឋវិញ ក្រោយលោក ហ៊ុន សែន បានគំរាមប្តឹងទៅតុលាការ៕
