តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានលើកឡើងថា អតីតប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី និងអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្សេងទៀត ដែលកំពុងនៅក្រៅប្រទេស អាចមកកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមសវនាការបាន ប្រសិនបើពួកគេបោះបង់ចោលសញ្ជាតិបរទេសជាមុននោះ។
សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ បានបន្តបើកសវនាការសំណុំរឿងអតីតមេដឹកនាំ និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំង ក្រោមបទចោទប្រកាន់ «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរសន្តិចសង្គម ញុះញង់យោធិនមិនឱ្យស្ដាប់បទបញ្ជា និងរួមគំនិតក្បត់»។ ប៉ុន្តែសវនាការនេះ មិនមានវត្តមានអតីតថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំង៨រូប ដើម្បីចូលរួមសវនាការឡើយ ខណៈអ្នកទាំងនោះកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស និងម្នាក់នៅក្នុងប្រទេសមានជំងឺ។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងគឺលោក សំ សុគង់ បានលើកនៅក្នុងបន្ទប់សវនាការដោយប្រាប់ទៅចៅក្រមថា កូនក្ដីរបស់លោកទាំង ៧នាក់នៅក្រៅប្រទេស មានឆន្ទៈមកចូលរួម សវនាការនៅរាជធានីភ្នំពេញ ប៉ុន្តែពួកគាត់មិនអាចមកបាន ដោយសារអាជ្ញាធររារាំងមិនឱ្យចូលមកកម្ពុជា។
លោកថា៖ «កូនក្ដីខ្ញុំចង់មកចូលរួមសវនាការ តែមិនអាចមកបាន ដោយសារអាជ្ញាធររារាំង បើសិនជាគាត់អាចចូលរួមតាមវីដេអូបាននោះ គាត់នឹងចូលរួមបំភ្លឺ»។
ប៉ុន្តែតំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក សេង ហៀង បានឡើងឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងរបស់លោក សំ សុគង់ ថាអាជ្ញាធរមិនបានបិទផ្លូវលោក សម រង្ស៊ី លោកស្រី ជូឡុង សូមូរ៉ា លោក អេង ឆៃអ៊ាង លោក ហ៊ូ វ៉ាន់ លោក នុត រំដួល លោកស្រី មូរ សុខហួរ និងលោក តុ វ៉ាន់ចាន់ នោះទេ ។ លោកបន្តថា អ្នកទាំង ៧នាក់ អាចមកចូលរួមសវនាការបាន បើសិនជាពួកគាត់លាលែងសញ្ជាតិបារាំង និងអាមេរិកនោះ។
លោកសេង ហៀង អះអាងថា៖ «ខ្ញុំសុំបញ្ជាក់អាជ្ញាធរមិនបានបិទទេ។ តំណាងស្ថានទូតផ្សេងៗអាចមកបានតើ។ យើងអត់មាន បិទទេ ហើយមានមធ្យោបាយគាត់មកបាន។ លាលែងពីសញ្ជាតិបរទេសទៅ គាត់អាចមកបានហើយ»។
ដោយមិនមានវត្តមានរបស់អតីតថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំង ៨នាក់នោះ ចៅក្រមបានឱ្យក្រឡាបញ្ជីអានកំណត់ហេតុរបស់ លោក ហិន ឆាន ដែលបានឆ្លើយរួចហើយ។ ចៅក្រមបានប្រកាសបិទសវនាការ ដោយនឹងបន្តសវនាការសួរដេញដោលលើសមត្ថកិច្ចនៅថ្ងៃទី២៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ខាងមុខទៀត។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង លោក សំ សុគង់ បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានបន្ទាប់ពីបញ្ចប់សវនាការថា កាលណាកូនក្ដីរបស់លោក មិនបានចូលរួមសវនាការនៅតុលាការ វាបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា សវនាការជំនុំជម្រះនេះ ធ្វើឡើងមិនមានស្ដង់ដារអន្តរជាតិ និងមិនមានយុត្តិធម៌ឡើយ។
លោកថា៖ «អ៊ីចឹងសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ដែលបាត់បង់ ពួកគាត់មិនបានចូលរួមសវនាការ ធ្វើឱ្យការសម្រេចទោស ឬសម្រេចសេចក្ដី ពួកគាត់មិនអាចទទួលយកបាន ដោយមានភាពអយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកគាត់»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអនុប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស លោកស្រី មូរ សុខហួរ, លោក ហូ វ៉ាន់ រួមនិងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អតីតបក្សប្រឆាំងដែលនៅក្រៅប្រទេសបានទេ នៅថ្ងៃទី១៦ខែធ្នូនេះ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា អតីតថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំងទាំង ៧នាក់ អាចមកចូលរួមសវនាការនៅកម្ពុជា ដើម្បីការពារខ្លួននៅចំពោះមុខច្បាប់បាន លុះត្រាតែស្ថាប័នតុលាការអន្តរាគមន៍ទៅសមត្ថកិច្ចបើកផ្លូវ ដោយការផ្ដល់លិខិតឆ្លងដែន និងឈប់ដាក់បម្រាមលើការធ្វើដំណើរជាដើម។
កន្លងមក លោកសង្កេតឃើញថា អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ទាំងនោះ មានចេតនាចង់មកចូលរួមសវនាការ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាហាក់មិនបើកផ្លូវឱ្យ ខណៈស្ថាប័នតុលាការ និងរដ្ឋាភិបាល នូវមិនទាន់បង្ហាញឆន្ទៈក្នុងការបើកឱ្យអ្នកទាំងនោះវិញមកកម្ពុជាឡើយ។
លោកថា៖ «ការធ្វើបែបហ្នឹង បង្ហាញឱ្យឃើញថា វាជាការរំលោភគោលការណ៍សិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌ និងសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ ដើម្បីធ្វើការការពារខ្លួនតាមផ្លូវតុលាការ។ ចំណុចទាំងអស់នេះ គួរតែដោះស្រាយ បើសិនជាគាត់មានឆន្ទៈថាចង់ឱ្យអ្នកទាំងអស់នោះ មានសិទ្ធិការពារខ្លួន។ ចំណែកឱ្យមានការលាសញ្ជាតិលាអី អាហ្នឹងដូចអត់មានគោលការណ៍បែបហ្នឹងទេ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងករណីប្រកួតប្រជែងផ្នែកនយោបាយនាយករដ្ឋមន្ត្រី ថ្មីៗហ្នឹង អត់មានពាក់ព័ន្ធនឹងការប្ដឹងផ្ដល់ទៅលើបទចោទប្រកាន់ហ្នឹងទេ»។
ថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដែលជាប់ចោទ «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរសន្តិចសង្គម ញុះញង់យោធិនមិនឱ្យស្ដាប់បទបញ្ជា និងរួមគំនិតក្បត់» មានចំនួន ២១នាក់ ក្នុងនោះរួមមាន លោក សម រង្ស៊ី, លោក អេង ឆៃអ៊ាង, លោក ហ៊ូ វ៉ាន់, លោក នុត រំដួល, លោកស្រី ជូឡុង សូមូរ៉ា, លោកស្រី មូរ សុខហួរ ព្រមទាំងមនុស្សមួយចំនួនទៀត។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ព្រះមហាក្សត្របានឡាយព្រះហស្ថលេខារាជានុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់វិសោធនកម្មច្បាប់ធម្មនុញ្ញកំណត់សញ្ជាតិខ្មែរតែមួយ សម្រាប់តំណែងប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ប្រកាសថា ការលាលែងសញ្ជាតិបរទេស គឺសម្រាប់អ្នកឥស្សរជននយោបាយដែលមានសញ្ជាតិបរទេស ហើយចង់ប្រកួតប្រជែងយកតំណែងកំពូលៗរបស់ជាតិទាំង៤នេះ តែប៉ុណ្ណោះ៕
