គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានសម្រេចច្រានចោលក្ដីកង្វល់របស់គណបក្សនយោបាយមួយចំនួន អំពីទម្រង់១១០២ និងទម្រង់១១០៤ ដែលបម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០២២ ខណៈគណបក្សនយោបាយទាំងនោះនឹងនៅតែបន្តជំរុញឱ្យ គ.ជ.ប ប្ដូរឥរិយាបថនៃការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន ដើម្បីធានាឱ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
កាលពីចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ គណបក្សកម្ពុជានិយម និងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នា ដោយទាមទារឱ្យ គ.ជ.ប បង្ហាញភាពឯករាជ្យ និងរក្សាទុកទម្រង់ចំនួន២ គឺទម្រង់១១០២ និងទម្រង់១១០៤។ ប្រតិកម្មរបស់គណបក្សនយោបាយពីរនេះធ្វើឡើងខណៈដែល គ.ជ.ប បានចេញសេចក្ដីព្រាងបទបញ្ជានិងនីតិវិធីបម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ សម្រាប់អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ។
អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា ប្រាប់ វីអូឌី នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៥ខាងមុខ ទម្រង់១១០២ និងទម្រង់១១០៤នេះ គឺគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់លែងចម្លងចែកជូនអំពីលទ្ធផលនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ជូនភ្នាក់សង្កេតការណ៍ និងភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយ នៅនឹងមណ្ឌលបោះឆ្នោតដូចលើកមុនៗទៀតហើយ។
បើតាមលោក ហង្ស ពុទ្ធា ឆ្លងកាត់តាមបទពិសោធន៍កន្លងទៅ រកឃើញថា ការចម្លងអំពីលទ្ធផលបោះឆ្នោតជូនគណបក្សនយោបាយ ឬអ្នកសង្កេតការណ៍នេះ វាមានភាពស្មុគស្មាញច្រើន រហូតឈានទៅបង្កើតឱ្យមានកំហុសឆ្គងផ្នែកបច្ចេកទេសថែមទៀតផង។ លោកបន្តថា ដើម្បីដោះស្រាយពីបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ គ.ជ.ប បានដាក់ចេញត្រឹមគោលការណ៍ឱ្យភ្នាក់ងារអ្នកសង្កេតការណ៍ ឬភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយ ថតលទ្ធផលឆ្នោតដែលបានបិទរួចហើយនៅនឹងការិយាល័យបោះឆ្នោតនៅតាមឃុំ-សង្កាត់ទុកជាភស្តុតាងប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា៖ «ការបិទនៅមុខការិយាល័យគឺនៅតែដដែល អ៊ីចឹងគណបក្សនយោបាយ ឬភាគីពាក់ព័ន្ធអាចប្រើទូរសព្ទដៃ គឺថតយកដោយខ្លួនឯង។ មកពីមូលហេតុអីបានជាមិនមានការចែកចាយនៅតាមការិយាល័យ ពីព្រោះនៅតាមការិយាល័យអត់មានឧបករណ៍ដែលទំនើបដូចជា ស្កេនន័រ កំព្យូទ័រ ឬក៏ព្រីនធឺអីទេ។ អ៊ឺចឹងបើកត់ដោយដៃចម្លងចែកគ្នា នោះជាបញ្ហាដែលយើងជួបប្រទះដោយសារចម្លងដោយដៃមានភាពមិនត្រឹមត្រូវ ឬក៏ឆកល្វែងដោយអចេតនា»។
ការប្រកាសជំហរជាថ្មីទៀតរបស់ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតនេះ ស្របពេលគណបក្សនយោបាយមួយចំនួននៅតែចាត់ទុកថា ទម្រង់១១០៤ ជាពិសេសទម្រង់១១០២ ដែល គ.ជ.ប បដិសេធមិនដាក់ឱ្យអនុវត្តសម្រាប់អាណត្តិនេះ ពិតជាមានសារៈសំខាន់និងចាំបាច់បំផុតមួយនៅក្នុងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតដូចកម្ពុជា។ ពួកគេថា ទម្រង់១១០២ គឺជាប្រភេទទម្រង់សម្រាប់ធ្វើកំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ហើយទម្រង់នេះទុកចែកជូនភ្លាមៗឱ្យភ្នាក់ងារអ្នកសង្កេតការណ៍ ឬភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយនៅតាមមណ្ឌលបោះឆ្នោត ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់អំពីលទ្ធផលឆ្នោត។ ចំណែកទម្រង់១១០៤ គឺជាក្រដាសលទ្ធផលបឋមនៃការបោះឆ្នោតនៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោតនិងរាប់សន្លឹកឆ្នោត។
លោក យ៉ែម បុញ្ញឬទ្ធិ ប្រធានគណបក្សកម្ពុជានិយម អះអាងថា គណបក្សនយោបាយដែលនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាល នៅពេលនេះកំពុងតែកៀរគរជាមួយគណបក្សនយោបាយផ្សេងទៀត ដើម្បីស្វែងរកសំឡេងគាំទ្រឱ្យ គ.ជ.ប គោរពស្មារតីដើមអំពីសារៈសំខាន់នៃទម្រង់១១០២នេះ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើទម្រង់១១០២នេះពិតជាត្រូវបាន គ.ជ.ប មិនដាក់ឱ្យអនុវត្តមែន មានន័យថា ស្មើនឹងការកាយកប់ភស្តុតាងចោលទាំងស្រុង ហើយគណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមការបោះឆ្នោតក៏មិនមានអ្វីធ្វើជាសក្ខីកម្មក្នុងការតវ៉ាលទ្ធផលឆ្នោតដែរ។
លោកបន្តថា៖ «ក្រុមការងារយើងកំពុងតែជជែកពិនិត្យបន្ត ហើយយើងនឹងធ្វើញត្តិមួយស្នើសុំទៅ គ.ជ.ប នៅតែរក្សាដូចអ្វីដែលយើងធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍កាលពីលើកមុន ទុកទម្រង់១១០២ហ្នឹងចែកចាយភ្លាមៗដល់ភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍ផ្ទាល់តែម្ដង កុំឱ្យត្រូវរង់ចាំរហូតដល់បិទនៅនឹងការិយាល័យ ឬកន្លែងគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នោះទេ ព្រោះចន្លោះពេលហ្នឹង ភ្នាក់ងារគឺអត់មានឯកសារអីជាមូលដ្ឋានក្នុងដៃទាំងអស់»។
ជាមួយគ្នានេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក ឡឹក សុធា ក៏ឯកភាពដែរថា ទម្រង់១១០២នេះពិតជាឯកសារដ៏ចាំបាច់ដែលមិនអាចខ្វះបាន។ លោកបន្តថា ការទាមទារឱ្យ គ.ជ.ប រក្សាទម្រង់នេះទុក ព្រោះវាជាភស្តុតាងមួយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការតវ៉ាអំពីលទ្ធផលឆ្នោត ប្រសិនបើគណបក្សនយោបាយណាមួយមើលឃើញថា ការបោះឆ្នោតនោះប្រព្រឹត្តទៅមិនសេរី មិនត្រឹមត្រូវ និងមិនមានយុត្តិធម៌។
លោកបន្តថា៖ «ទម្រង់ស្លាប់រស់តែម្ដង គឺទម្រង់១១០២ហ្នឹងតែម្តង! ទម្រង់១១០២ វានៅតាមការិយាល័យនីមួយៗមានបង្ហាញថា គណបក្សនេះមានប៉ុន្មានសំឡេង ហើយសន្លឹកឆ្នោតខូចប៉ុន្មានអីប៉ុន្មាន គឺវានៅក្នុងហ្នឹងទាំងអស់។ ពីមុនមក គឺ គ.ជ.ប ចម្លងជូនសម្រាប់គណបក្សនយោបាយកាន់ ឬសម្រាប់គណបក្សនយោបាយធ្វើជាភស្តុតាងអ៊ីចឹងទៅណា»។
លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិចហ្វិច យល់ស្របនឹងការទាមទាររបស់គណបក្សនយោបាយទាំងនោះ ដោយថា ការច្រានចោលអំពីកង្វល់ដ៏ចាំបាច់មួយនេះអាចមានន័យថា គ.ជ.ប មិនបានដើរតួនាទីជាអាជ្ញាធរកណ្ដាលដែលផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តពីគ្រប់ភាគីនៃគណបក្សនយោបាយទេ។
លោកបន្តថា៖ «យើងសូមរក្សាដដែល ដើម្បីគំនិតយើងសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីសម្រួលការងារហ្នឹងឱ្យវារលូនជាង និងកុំឱ្យវាស្មុគស្មាញពេក។ យើងធ្វើអីឱ្យវាសាមញ្ញនិងងាយស្រួល។ ការបោះឆ្នោតហ្នឹង កុំឱ្យវាស្មុគស្មាញ យើងចង់បានបែបហ្នឹងដែរ។ អំពីជំហរយើង ខាងខ្ញុំចង់បានបែបហ្នឹង យើងគាំទ្រការស្នើសុំរបស់គណបក្សនយោបាយរឿងទម្រង់ហ្នឹង»។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ ឱ្យដឹងថា កាលបរិច្ឆេទ នៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ សម្រាប់អាណត្តិទី៥ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២៕
