គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនចោទអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានក្នុងខេត្តខ្លះថា នៅតែបន្តរារាំងពួកគេមិនឱ្យលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្សនយោបាយ និងរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការជួបជុំ ដែលផ្ទុយពីច្បាប់ជាតិនិងច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា គណបក្សបានលើកស្លាកនៅទូទាំង២៥រាជធានី-ខេត្ត ដើម្បីបង្ហាញសារទៅម្ចាស់ឆ្នោតថា គណបក្សនេះបានត្រៀមខ្លួនចូលរួមការប្រកួតប្រជែងបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នាពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។
ប៉ុន្តែលោកបង្ហាញការសោកស្ដាយ នៅពេលគណបក្សនេះលើកស្លាកសញ្ញានៅតាមមូលដ្ឋាន ស្រាប់តែមានអាជ្ញាធរមួយចំនួនដូចជា នៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិន សៀមរាប កំពង់ចាម និងខេត្តកំពត មករំខាននិងរារាំងមិនឱ្យលើកស្លាកគណបក្សនៅទីសាធារណៈទៅវិញ ដោយលើកហេតុផលថា មិនបានជូនដំណឹងមកអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាមុន។
លោក ថាច់ សេដ្ឋា ចាត់ទុកការរារាំងនោះថា ជាការរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការលើកស្លាកនិងការជួបជុំ ដែលផ្ទុយពីច្បាប់។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «វាផ្ទុយពីច្បាប់ផង វាបង្ហាញនូវការរួមតូចចង្អៀតនៃការធ្វើសកម្មភាពចំពោះគណបក្សនយោបាយរបស់គណបក្សនីមួយៗ ហើយអាជ្ញាធរហាក់មិនបានយល់ពីគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ឬច្បាប់ដែលមានជាធរមាន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងនឹងស្នើទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីឱ្យមានវិធានការឱ្យដូចគ្នាទាំងអស់ ដើម្បីបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីឱ្យយើងមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការធ្វើសកម្មភាពស្របទៅតាមច្បាប់ដែលមានចែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងនេះ»។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉ង សាំងកុមារ មានប្រសាសន៍ថា កន្លងមក អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមួយចំនួនដូចជា ខេត្តរតនគិរី និងខេត្តកណ្ដាល បានរារាំងគណបក្សនេះមិនឱ្យលើកស្លាកសញ្ញានៅទីសាធារណៈនោះទេ ក្រោមហេតុផលថា មិនបានសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
លោកចាត់ទុកការរារាំងនោះថា ជាការរើសអើងផ្នែកនយោបាយក្នុងការលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្ស និងសិទ្ធិសេរីភាពជួបជុំរបស់អ្នកគាំទ្របក្សជាដើម។ ករណីនេះ លោកចង់ឃើញកម្ពុជាបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីឱ្យគណបក្សនយោបាយទាំងអស់មានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ នោះទើបដំណើរការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សំខាន់ស្មើភាពគ្នាលើការលើកស្លាក ស្មើភាពលើការជួបជុំ ធ្វើម៉េចឱ្យមេភូមិ មេឃុំ មេប៉ុស្តិ៍ ឱ្យគាត់រក្សានូវអព្យាក្រឹត្យភាពរបស់គាត់ កុំឱ្យគាត់តាមដានសួរនាំ អ្នកដែលចូលបក្សណាៗ នៅពេលដែលគាត់ចូលមកប្រជុំសួរនាំ មិនបាច់មានសកម្មភាពទាំងអស់ហ្នឹងទេ ធ្វើធម្មតាទាំងអស់ទៅ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិកហ្វិច លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតទទួលបានសេរីនិងយុត្តិធម៌ ក្រសួងមហាផ្ទៃ និង គ.ជ.ប ត្រូវជួយអន្តរាគមន៍ឬពិនិត្យឡើងវិញនៃសេរីភាពរបស់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ដើម្បីឱ្យពួកគេមានសិទ្ធិលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្សនៅទីសាធារណៈ និងធ្វើសកម្មភាពនយោបាយប្រកបដោយតម្លាភាព ដូចមានចែងក្នុងច្បាប់ជាតិ។
ផ្ទុយទៅវិញ លោកយល់ថា បើអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅតែបន្តរារាំងមិនឱ្យគណបក្សនយោបាយខ្លះមានសិទ្ធិលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្ស និងជួបជុំដោយសន្តិវិធីជាមួយម្ចាស់ឆ្នោតទេ នឹងធ្វើឱ្យការបោះឆ្នោតមិនទទួលបានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទេ។
លោកថា៖ «វាមាន៣ដំណាក់កាលសំខាន់មុនបោះឆ្នោត ខ្ញុំចង់និយាយចាប់ផ្ដើមពីសកម្មភាពឥលូវនេះ រហូតទៅដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត។ ដំណាក់កាលទី២ ថ្ងៃបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោត។ ហើយដំណាក់កាលទី៣ ទាក់ទងនឹងបណ្ដឹង ថាតើមានបណ្ដឹងយ៉ាងម៉េចមុនប្រកាសលទ្ធផលផ្លូវការ […] បើធ្វើការរាំងខ្ទប់ ឧបសគ្គ លើកស្លាកក៏មិនបាន អត់មានសេរី វាប៉ះពាល់ដល់ការបោះឆ្នោតនិងលទ្ធផលបោះឆ្នោត ព្រោះសកម្មភាពនិងសភាពការណ៍មុនបោះឆ្នោតវាអ៊ីចឹង វាអត់មានសេរី និងយុត្តិធម៌»។
ទាក់ទងនឹងការលើកស្លាកសញ្ញាគណបក្ស ហើយមានការរារាំងពីសំណាក់អាជ្ញាធរនេះ អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា គ.ជ.ប មិនមានកាតព្វកិច្ចជួយអន្តរាគមន៍ឬដោះស្រាយនោះទេ ដោយលោកបង្វែរសំណួរឱ្យទៅសួរខាងក្រសួងមហាផ្ទៃវិញ។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើរឿងទាំងអស់ហ្នឹងកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលនៃការឃោសនាបោះឆ្នោត គ.ជ.ប នឹងចូលរួមក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍ឬក៏ដោះស្រាយ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នអត់ទាន់ដល់ពេលទេ។ អ៊ីចឹងជាបន្ទុករបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលសាម៉ីគណបក្សត្រូវទំនាក់ទំនងទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីបានទទួលសិទ្ធិក្នុងការលើកស្លាក ព្រោះដែនដីដែលគណបក្សនយោបាយលើកស្លាក គឺជាដែនដីដែលគ្រប់គ្រងដោយអាជ្ញាធរ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបំភ្លឺពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ផាត សុផានិត និងលោក ខៀវ សុភ័គ បានទេ នៅរសៀលថ្ងៃចន្ទនេះ។
មាត្រា៦៩ នៃច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ចែងថា ស្លាកសញ្ញាគណបក្សនយោបាយអាចលើកនៅទីសាធារណៈ ដោយមានការសម្របសម្រួលពីអាជ្ញាធរឃុំ-សង្កាត់ ផ្អែកលើគោលការណ៍ស្មើភាព សន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសោភ័ណភាពសាធារណៈ។
មាត្រា៤ នៃច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ បានចែងថា គ្រប់គណបក្សនយោបាយមានសិទ្ធិស្មើៗគ្នាក្នុងការទទួលបុព្វសិទ្ធិ និងការយកចិត្តទុកដាក់ដោយស្មើភាពគ្នាពីរាជរដ្ឋាភិបាលនិងអាជ្ញាធរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់។ ដោយឡែក មាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។
បើតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ កាលបរិច្ឆេទនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ សម្រាប់អាណត្តិទី៥ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ខាងមុខនេះ៕
