មតេ្តយ្យសហគមន៍មួយដែលបានបើកដំណើរការប្រមាណ១ឆ្នាំមកហើយ ស្ថិតនៅភូមិអូរំចេក ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល កំពុងជួបបញ្ហាខ្វះខាតថវិកា ដើម្បីសាងសង់បន្ទប់សម្រាប់ឱ្យកុមារបានរៀនសូត្រត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែទោះជាខ្វះខាតសម្ភារៈខ្លះក្តី ក៏អ្នកគ្រូស្ម័គ្រចិត្តបង្រៀននៅទីនេះនៅតែពេញចិត្តក្នុងការបង្រៀនដោយគ្មានការរារែកចិត្តឡើយ ព្រោះចង់ឃើញអនាគតកុមារក្នុងភូមិមានភ្លឺស្វាង។
សម្ភារៈដែលមានសម្រាប់បង្រៀនសិស្សក្នុងសាលាមតេ្តយ្យនេះ គឺមានតែក្តាខៀនមួយ តុឈើសម្រាប់សិស្សអង្គុយរៀនចំនួន៣ កៅអីជ័រប្រមាណ១០ និងទូដាក់សម្ភារៈចំនួន២ ដែលជាជំនួយរបស់សប្បុរសជន និងអាជ្ញាធរ ចំណែកប័ណ្ណរូបភាព រូបគំនូ តួអក្សរ និងស្រះ សម្រាប់សិស្ស រៀនគឺ ត្រូវបានគ្រូបង្រៀនស្ម័គ្រចិត្តដែលគ្រប់គ្រងនៅមតេ្តយ្យសហគមន៍ ចំណាយ ថវិកាផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីទិញទុកសម្រាប់បង្រៀនសិស្សប៉ុណ្ណោះ។
មានមាឌតូចល្អិច សម្បុរស អ្នកគ្រូ ឌី ធាវី ជាអ្នកគ្រប់គ្រងការសិក្សាសិស្សប្រចាំនៅមតេ្តយ្យសហគមន៍ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិអូរំចេក ឃុំស្វាយប្រទាល បានរៀបរាប់ថា អាជ្ញាធរឃុំបានសម្រេចបង្កើតមត្តេយ្យដោយយកទីតាំងផ្ទះរបស់គាត់នេះសម្រាប់សិក្សា កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២០។អ្នកគ្រូ ឌី ធាវី ថាដំបូងឡើយមតេ្តយ្យសហគមន៍នេះ គឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិពោធិប៉ាង ដែលនៅជាប់នឹងភូមិអូរំចេក តែដោយសារមិនសូវមានកុមារចូលរៀនទើបអាជ្ញាធរ សម្រេចបិទវិញ។
អ្នកគ្រូ ឌី ធាវី បានឱ្យដឹងដែរថា សិស្សដែលបានចូលរៀនក្នុងមតេ្តយ្យសហគមន៍នេះ គឺសរុបមានចំនួនជាង២០នាក់ ហើយបច្ចុប្បន្នមានកុមារតែជាង១០នាក់ប៉ុណ្ណោះ កំពុងសិក្សាដោយសារតែសិស្សមួយចំនួនទៀតត្រូវបានបញ្ជូនទៅរៀននៅសាលារដ្ឋក្រោយពេលពួកគេបានទទួលការសិក្សានៅថ្នាក់មតេ្តយ្យនេះចប់។ សិស្សដែលបានមកចុះឈ្មោះចូលរៀន គឺមិនតម្រូវឱ្យបង់ប្រាក់នោះទេ ហើយក្នុងមួយសប្តាហ៍មតេ្តយ្យសហគមន៍នេះ បានបើកបង្រៀនរៀងរាល់ថ្ងៃចន្ទ ដល់ថ្ងៃសុក្រ ចាប់ពីម៉ោង៧ ដល់ម៉ោង ៩ និង៣០ នាទីព្រឹក។
កំពុងអង្គុយសរសេរសៀវភៅតាមដានការសិក្សារបស់សិស្សបណ្តើរ អ្នកគ្រូ ឌី ធាវី និយាយបណ្តើរថា កន្លងមកមានសប្បុរជនមួយចំនួន និងអាជ្ញាធរបានឧបត្ថម្ភជាសៀវភៅ តុ ទូមួយចំនួនដែរ តែនៅមានបញ្ហាប្រឈមមួយ គឺខ្វះថវិកាដើម្បីសាងសង់ជាបន្ទប់រៀនដើម្បីឱ្យកុមារដែលមកសិស្សាអង្គុយបានត្រឹមត្រូវដូចសាលាដទៃទៀត។
អ្នកគ្រូបញ្ជាក់ថា៖ «ចង់ពង្រីកជាបន្ទប់ លក្ខណៈស្តង់ដារ តែដោយសារតែអត់មានអ្នកឩបត្ថម្ភ ខ្វះធនធាន របៀបថាផ្ទះខ្ញុំមានតែប៉ុណ្ណឹង ហើយចឹងខ្ញុំត្រូវតតាក ចំណាយលុយតតាត វៃជាបន្ទប់[…] បញ្ហាប្រឈម គឺទីតាំងមិនសមរម្យ»។
បញ្ហាមិនមានបន្ទប់សម្រាប់បង្រៀននេះ អ្នកគ្រូឱ្យដឹងថា ពេលខ្លះរំខានដោយសំឡេងពីផ្ទះអ្នកជិតខាង សំឡេងរថយន្តធ្វើដំណើរលើផ្លូវ និងជួបការលំបាកពេលមេឃភ្លៀង។
មានវ័យ៣១ ឆ្នាំអ្នកគ្រូ ឌី ធាវី បានចាប់អាជីពជាគ្រូបង្រៀនក្នុងឆ្នាំ២០១០ នៅសាលាឯកជនមួយនៅក្នុងពេលដែលគាត់កំពុងបន្តការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លុះមកដល់ឆ្នាំ២០១៥ គាត់បានក្លាយជាគ្រូបង្រៀនជាប់កិច្ចសន្យានៅក្នុងសាលារដ្ឋ និងបានបន្តអាជីពជាគ្រូបង្រៀនរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
អ្នកគ្រូ ឌី ធាវី សង្កេតឃើញថា កុមារមួយចំនួនក្នុងភូមិរបស់គាត់នៅមិនទាន់ទទួលបានការជំរុញពីឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេដើម្បីទទួលបានការអប់រំឱ្យបានដិតដល់នៅឡើយ។ ចំណែកអ្នកភូមិខ្លះក៏នៅមិនទាន់ឱ្យតម្លៃចំពោះមតេ្តយ្យសហគមន៍ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងភូមិនេះដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណា ចំពោះការស្ម័គ្រចិត្តបើកបង្រៀននៅក្រោមផ្ទះរបស់គាត់នេះ គឺដោយសារតែ ចង់ឱ្យកុមារបានទទួលការអប់រំល្អ ហើយការបង្រៀនកុមារដែលមានអាយុចាប់ពីចន្លោះ ៣ឆ្នាំ ដល់៥ឆ្នាំនេះ គឺធ្វើឱ្យអ្នកគ្រូ ឌី ធាវី ជួបបញ្ហាខ្លះដែរ ដោយសារតែក្មេងៗមួយចំនួន មិនសូវស្តាប់បង្គាប់ តែគាត់ថា នៅតែបន្តកិច្ចការក្នុងវិស័យអប់រំនេះដោយសារតែក្តីស្រលាញ់។
អ្នកគ្រូ ឌី ធាវី និយាយថា៖ «ដោយសារស្រលាញ់ហើយមួយវិញទៀតចង់ឱ្យក្មេងៗក្នុងភូមិមានការអភិវឌ្ឍចំនេះដឹង បើសិនជាយើងអត់មានការណែនាំ ក្មេងវាអាចដើរលេងច្រើន។ បើមានពេលបង្រៀនគាត់ ធ្វើឱ្យគាត់ចាប់អារម្មណ៍ គាត់ចូលចិត្ត គាត់ចង់រៀន តែបើម៉ែឳបណ្តោយ ហើយអត់មានកន្លែងណាត្រូវដាក់សាលា គឺក្មេងហ្នឹងអត់ដំណើរការ»។
ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងភូមិរំចេក អ្នកស្រី ណា ស្រីល័ក្ខ និយាយថា គាត់បានបញ្ជូនកូនស្រីរបស់គាត់អាយុ ៤ឆ្នាំ ឱ្យចួលរៀននៅសាលាមតេយ្យសហគមន៍នេះ ចាប់ពីមានសាលានេះក្នុងភូមិរបស់គាត់។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា កូនស្រីគាត់មានការប្រែប្រួលច្រើនជាងមុន ដោយចេះចាំតួអក្សរនិងលេខ បានច្រើន។ អ្នកស្រីថា គាត់គាំទ្រឱ្យមានមតេ្តយ្យសហគមន៍ក្នុងភូមិ ដោយថាគាត់មិនចង់ឱ្យកូនទៅសិក្សាឆ្ងាយពីផ្ទះ។
អ្នកស្រី ណា ស្រីល័ក្ខ និយាយថា៖ «និយាយទៅល្អ ក្មេងៗខ្លះអត់សូវមានថវិកា គាត់អាចទៅរៀននៅកន្លែងហ្នឹងបាន។ មួយវិញទៀត ម៉ាក់ប៉ាគាត់អត់ចង់ឱ្យទៅរៀននៅឆ្ងាយ»។
ទោះយ៉ាងណា ស្រី្តវ័យ ៣២ឆ្នាំរូបនេះបន្ថែមថា គាត់ចង់ឱ្យមតេ្តយ្យសហគមន៍នេះមានបន្ទប់សម្រាប់កុមាររៀនសូត្រត្រឹមត្រូវដូចសាលារដ្ឋដែរ។
អ្នកស្រី ណា ស្រីល័ក្ខ និយាយថា៖ «បើមានកន្លែងឱ្យគាត់រៀនជាបន្ទប់ ជាអីឱ្យល្អជាងហ្នឹង អាហ្នឹងរឹតតែល្អដែរ»។
ចំណែកអ្នកភូមិអូរំចេកម្នាក់ទៀត អ្នកស្រី ហេង ស៊ីណា វ័យ៣៨ឆ្នាំ ជាកម្មការិនីរោងចក្រ បានឱ្យដឹងថា កូនស្រីរបស់គាត់អាយុ ៥ឆ្នាំបានចូលរៀនសាលាមតេ្តយ្យសហគមន៍ក្នុងភូមិនេះដែរ។ អ្នកស្រីថា ការបង្កើតឱ្យមានមតេ្តយ្យសហគមន៍ក្នុងភូមិនេះ គឺជួយឱ្យកុមារ មានសុជីវធម៌ និងមានភាពក្លាហានច្រើន មុននឹងបញ្ជូនពួកគេទៅកាន់សាលារដ្ឋ។
អ្នកស្រី ហេង ស៊ីណាបន្ថែមថា៖ «បើយើងបណ្តោយកូនឱ្យនៅផ្ទះ ក៏វាអត់ចេះអីដែរ ឱ្យវាបានទៅរៀនទៅ វាចេះអាន ចេះអីទៅ ដល់ពេលទៅរៀននៅសាលារដ្ឋឆាប់បានចេះ»។
យោងតាមអង្គការយូនីសេហ្វប្រចាំកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សា២០១៧-២០១៨កុមារនៅកម្ពុជាមានអាយុចន្លោះពី៣ទៅ៥ឆ្នាំ ចំនួន៤៣ភាគរយ បានចុះឈ្មោះចូលរៀនក្នុងកម្មវិធីអប់រំកុមារតូច។ អង្គការនេះរកឃើញថា កុមារនៅកម្ពុជា ពុំទាន់ទទួលបានស្តង់ដារនៃការរៀនសូត្រដែលស្របទៅតាមអាយុរបស់ពួកគេទ្បើយ ហើយកុមារខ្លះបានសម្រច បោះបង់ចោលការសិក្សា ដោយសារតែជួបបញ្ហាមួយចំនួនដូចជា ការរៀនយឺតដោយសារមិនបានត្រៀមខ្លួនឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ចូលរៀន គុណភាពទាបនៃការរៀននិងបង្រៀនដែលកុមារទទួលបាន និងការមករៀនមិនទៀងទាត់ជាដើម។
អង្គការយូនីសេហ្វបញ្ជាក់ថា៖ «នៅកម្រិតបឋមសិក្សា មានកុមាររៀនថ្នាក់ទី៣ ជិត ២៥ ភាគរយពុំចេះសរសេរសូម្បីតែពាក្យមួយម៉ាត់នៅក្នុងតេស្តសរសេរតាមអាន។ កុមារអាយុពី ៣ ទៅ ៥ឆ្នាំ ត្រឹមតែ ២៧ ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះ ដែលមានការអភិវឌ្ឍចំណេះដឹងអក្សរ និងលេខនព្វន្តស្របទៅតាមអាយុរបស់ពួកគេ ហើយមានក្មេងជំទង់ ៥៥ ភាគរយបោះបង់ចោលការសិក្សា មុនពេលពួកគេមានអាយុ ១៧ឆ្នាំ»។
មេឃុំស្វាយប្រទាល លោក នួន សឿន មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងឃុំស្វាយប្រទាលទាំងមូល គឺមានភូមិចំនួន៩ ហើយមានសាលាបឋមសិក្សាចំនួន៥ ក្នុងចំណោមសាលាបឋមទាំងនោះគឺមានបើកថ្នាក់មត្តេយ្យតែ២ប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តថា ការបង្កើតមត្តេយ្យសហគមន៍នៅក្នុងភូមិនេះ គឺចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៩ មកម្លេះ ហើយការប្តូរទីតាំងនេះ គឺដើម្បីជំរុញឱ្យកុមារដែលមិនទាន់គ្រប់អាយុចូលរៀនឱ្យទទួលបានការអប់រំល្អ និងជួយសម្រួលបន្ទុករបស់អាណាព្យាបាលដែលត្រូវបញ្ជូនកូនទៅសិក្សាឆ្ងាយពីផ្ទះ។ លោកថា អាជ្ញាធរឃុំ ក៏បានឧបត្ថម្ភចំពោះគ្រូបង្រៀនដែលស្ម័គ្រចិត្តផ្តល់ទីតាំង និងបង្រៀនកុមារនៅមត្តេយ្យសហគមន៍នេះ ក្នុងមួយខែចំនួន ៤៥០ ០០០ រៀល ផងដែរ។
លោក នួន សឿន ថា៖ «កន្លងមកអត់មានមត្តេយ្យរដ្ឋ យើងបង្កើតមត្តេយ្យសហគមន៍ដកថវិកាឃុំហ្នឹងយកទៅចំណាយឧបត្ថម្ភលើគ្រូមត្តេយ្យហ្នឹង។ [មត្តេយ្យសហគមន៍] វាជួយឱ្យកុមារមិនទាន់គ្រប់អាយុ៦ឆ្នាំបានអប់រំនៅពីតូច។ គ្នា[អ្នកភូមិ]ច្រើនអ្នកក្រ»។
ឆ្លើយតបនឹងការស្នើសុំឱ្យមានការបង្កើតជាបន្ទប់សំរាប់ឱ្យកុមារបានអង្គុយរៀនដូចសាលារដ្ឋនោះ លោក នួន សឿន លើកឡើងថា ទាល់តែមានការប្រជុំពិភាក្សាជាមួយក្រុមប្រឹក្សាឃុំជាមុនសិន ទើបអាចសម្រេចបាន។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អាហ្នឹងទាល់តែប្រជុំក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំទៀត មិនមែនអនុម័ត សម្រចត្រឹមមេឃុំទេ។ មេឃុំនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមប្រឹក្សា ចឹងអនុម័តអីទាល់ប្រជុំក្នុងក្រុមប្រឹក្សាតើគេយល់ឃើញយ៉ាងណាអាហ្នឹងគេមានកំណត់ហេតុគេទៀត»។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យស្តីពីការគ្រប់គ្រងមត្តេយ្យសិក្សាសហគមន៍ក្នុងបំណងជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរនៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ត្រូវធានានូវគុណភាព ប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាព ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យកុមារដែលមានអាយុចាប់ពី ៣ឆ្នាំ ដល់ក្រោម ៦ឆ្នាំ ទទួលបានការអប់រំប្រកបដោយ សមធម៌ និងបរិយាបន្ន។ តាមរយៈអនុក្រឹត្យដដែលក៏បានតម្រូវឱ្យក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ដាក់បញ្ជូលកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍មត្តេយ្យសិក្សាសហគមន៍ នៅក្នុងគោលនយោបាយអាទិភាពរបស់ក្រសួង និងត្រូវបង្កើតក្រុមការងារដែលមានសមាសភាពមកពីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងមុខងារសាធារណៈ ដើម្បីវាយតម្លៃមត្តេយ្យសិក្សាសហគមន៍ នៅតាមមូលដ្ឋានដែលបានបង្កើតឡើង គឺមានលក្ខណៈស្តង់ដារ។
នៅចំណុចទី២ ក្នុងជំពូក២ មាត្រា៦ នៃអនុក្រឹត្របានសរសេរថា៖ «ទីតាំងមត្តេយ្យសិក្សាសហគមន៍ត្រូវមានទីធ្លាសមស្រប មានអនាម័យ មានសុវត្ថិភាព មានបង្គន់ និងទឹកស្អាត សម្រាប់ប្រើប្រាស់ មានកន្លែងលាងដៃបំពាក់សម្ភារៈបរិក្ខារ មានធនធានសិក្សា មានកន្លែង និងសម្ភារៈសម្រាប់កុមារលេងក្រៅថ្នាក់យ៉ាងតិចមួយប្រភេទដែលកុមារអាចលេងបានជាប្រចាំ»៕
