ក្រសួងមហាផ្ទៃ អំពាវនាវទៅមន្រ្តីរាជការស៊ីវិលហាមប្រើប្រាស់ធនធានរបស់រដ្ឋ រាប់ទាំងមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនផង ដើម្បីផលប្រយោជន៍ក្នុងហេតុផលនយោបាយ នៅអំឡុងឃោសនាស្វែងរកសំឡេងឆ្នោត ហើយត្រូវរក្សាអព្យាក្រឹត្យភាពក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនាពេលខាងមុខ។
ក្នុងលិខិតផ្ញើទៅអភិបាលរាជធានី-ខេត្តរបស់លោក ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ឱ្យដឹងថា សម្រាប់យុទ្ធនាការនៃការឃោសនាស្វែងរកសំឡេងឆ្នោត ដែលបម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះ មន្រ្តីរាជការស៊ីវិលទាំងអស់ត្រូវឈរលើគោលការណ៍ជាកណ្ដាល។
លិខិតដដែលបន្តថា មន្រ្តីរាជការស៊ីវិលមិនត្រូវយកម៉ោងការងារឬម៉ោងរដ្ឋបាលទៅបម្រើឱ្យគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ នៅអំឡុងពេលនៃយុទ្ធនាការឃោសនាស្វែងរកសំឡេងឆ្នោតនេះ ហើយពួកគេត្រូវមានតែមានអព្យាក្រឹត្យចំពោះការងាររបស់ខ្លួន។
បន្ថែមពីលើនេះទៀត ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ក្នុងរយៈពេលយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត មន្រ្តីរាជការស៊ីវិលមិនត្រូវប្រើប្រាស់ថវិកា សម្ភារ ទីកន្លែង និងមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះឡើយ។
បើតាមសេចក្ដីអំពាវនាវដែលដាក់ចេញដោយលោក ស ខេង នៅពេលនេះ ក្រសួងមហាផ្ទៃមានសុទិដ្ឋិនិយមថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥នេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងមានយុត្តិធម៌។
អគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក សោម សូរីដា អះអាងថា គ.ជ.ប នឹងចាត់វិធានការប្រឆាំងរាល់ការប្រើប្រាស់ធនធានរបស់រដ្ឋដែលបម្រើឱ្យសកម្មភាពគណបក្សនយោបាយណាមួយ ហើយក៏មិនគិតថាអ្នកទាំងនោះចេញពីប្រភពបក្សនយោបាយណាមួយនោះដែរ។
លោកបន្តថា វិធានការដែល គ.ជ.ប នឹងត្រូវអនុវត្តនេះ ប្រសិនបើរកឃើញថា ភ្នាក់ងារ ឬគណបក្សនយោបាយមួយណាពិតជាបានប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីនីតិវិធីនិងបទបញ្ជាដែលចេញដោយ គ.ជ.ប នៅអំឡុងពេលយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតខាងមុខ។
លោកបន្តថា៖ «គ.ជ.ប ធ្វើការផាកពិន័យចំពោះការប្រើប្រាស់ ប៉ុន្តែការដាក់ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ មិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់គ.ជ.ប ទេ។ ករណីជួនកាលអាចជាករណីព្រមានជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ហើយជាការពិន័យជាប្រាក់។ ជាទូទៅ គ.ជ.ប ទទួលយកបណ្ដឹង ដូច្នេះ បុគ្គលណាក៏ដោយ បើមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់បញ្ជាក់ថា ក្នុងសកម្មភាពគណបក្សនយោបាយមានការប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្តិដោយបុគ្គលណា គឺ គ.ជ.ប នឹងអនុវត្ត»។
បើតាមលោក សោម សូរីដា កន្លងទៅ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ក៏ធ្លាប់បានពិន័យភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយ ដែលអនុវត្តផ្ទុយពីស្មារតីនៃច្បាប់ស្ដីពីជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះដែរ។ ការពិន័យនេះ ក្រោយពីរកឃើញថា ភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយបានប្រើប្រាស់ធនធានរបស់រដ្ឋ ហើយបម្រើឱ្យការឃោសនាគណបក្សនយោបាយរហូតដល់៥លានរៀលក៏មានដែរ។
បទបញ្ជានិងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ កំណត់ថា មន្រ្តីរាជការស៊ីវិលដែលមានបំណងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនមេឃុំចៅ-សង្កាត់ ត្រូវដាក់ពាក្យសុំឈប់ពិសេស យ៉ាងតិច៧ថ្ងៃ មុនថ្ងៃបើកយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត និងរហូតដល់ថ្ងៃប្រកាសលទ្ធផលឆ្នោតជាផ្លូវការ។ ក្នុងន័យនេះ គឺបេក្ខជននោះមិនត្រូវយកម៉ោងរដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋទៅប្រើប្រាស់ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ក្នុងហេតុផលបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។
យ៉ាងនេះក្ដី អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិ នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស យល់ឃើញថា អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលពុំដែលទទួលបានព័ត៌មានស្ដីពីការពិន័យទៅលើភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយដែលអនុវត្តផ្ទុយពីគោលការណ៍កំណត់ដោយ គ.ជ.ប ម្តងណាទេ។ ប៉ុន្តែលោកថា សង្គមស៊ីវិលបានទទួលត្រឹមតែព័ត៌មានអំពីមន្រ្តីរាជការស៊ីវិលនៅទីតាំងខ្លះបានប្រើប្រាស់ធនធាននិងម៉ោងការងាររដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋ លួចទៅជួយឃោសនាឬចុះពង្រឹងបក្ស។
លោកបន្តថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំជាអ្នកតាមដានមើលកន្លងមក ដូចជាមិនធ្លាប់ទទួលបាននូវរបាយការណ៍នៃការផាកពិន័យទៅលើអ្នកទាំងនោះទេ ភាគច្រើនត្រឹមការណែនាំ។ ហើយកន្លងទៅ បើទោះបីថា វាមានច្បាប់នៃការហាមឃាត់អីយ៉ាងណាក៏ដោយ ប៉ុន្តែករណីនៃការប្រើប្រាស់ហ្នឹងវានៅតែកើតមាន ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថាទំហំដែលកើតមានហ្នឹងវាតិចឬក៏ច្រើនទៅតាមទីកន្លែងមួយៗ»។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ មានគណបក្សនយោបាយចំនួន១៧ ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំង៤៥ បានចុះឈ្មោះចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតនៅក្នុងនីតិកាលទី៥នេះ។ ប៉ុន្តែមានតែគណបក្សនយោបាយ២ប៉ុណ្ណោះដែលនាំមុខគេ ក្នុងការដាក់បញ្ជីបេក្ខជនមេឃុំចៅសង្កាត់បានទូទាំងប្រទេស គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សភ្លើងទៀន។
គណបក្សកាន់អំណាច ដាក់បញ្ជីបេក្ខភាពបានគ្រប់ឃុំ-សង្កាត់ទាំង១ ៦៥២ឃុំ-សង្កាត់ ក្នុងពេលដែលគណបក្សភ្លើងទៀន ដាក់បានស្ទើរគ្រប់ឃុំសង្កាត់ដែរ ប៉ុន្តែត្រូវបាន គ.ជ.ប លុបឈ្មោះចេញពីបោះឆ្នោតប្រមាណ២៩ឃុំ-សង្កាត់ ទើបធ្វើឱ្យគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះនៅសល់បញ្ជីបេក្ខភាពមេឃុំចៅសង្កាត់ចំនួន១ ៦២៣ ក្នុងក្របខណ្ឌទូទាំងប្រទេស។
អ្នកជំនាញលើកិច្ចការបោះឆ្នោត លោក កន សាវាង្ស យល់ឃើញថា ដើម្បីធានាថា ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី៥ ខែមិថុនា ខាងមុខនេះ មានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ទៅបាន លុះត្រាគ្រប់ភាគីដែលចូលរួមអនុវត្តច្បាប់ដែលមានជាមូលដ្ឋាន ដូចជា ច្បាប់ស្ដីពីរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ព្រមទាំងបទបញ្ជានិងនីតិវិធីដែលមានជាធរមាន៕
