គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនបង្ហាញជំហររួមគ្នា ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិខាងនយោបាយ ក្រោយពីពួកគេឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ថ្មីៗនេះ មិនអាចយកជ័យជម្នះលើបក្សកាន់អំណាចបាន និងស្របពេលដែលការបោះឆ្នោតជាតិអាណត្តិទី៧ នឹងចូលមកដល់នៅឆ្នាំក្រោយ។
តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ គណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន នឹងធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានរួមគ្នាមួយជាលើកដំបូង នៅថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ «ដើម្បីបង្ហាញពីផែនការនៃការតស៊ូមតិលើសំណើកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងសេរីភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា»។
សន្និសីទរួមគ្នាដែលមិនធ្លាប់មាននេះបានកើតឡើងក្រោយពីគណបក្សទាំងនោះបានអះអាងពីការរកឃើញនូវភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួន និងមានការគំរាមកំហែងខាងនយោបាយ នៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ដែលបានបិទបញ្ចប់កាលពីខែមិថុនាកន្លងទៅ។
មួយវិញទៀត ការបង្ហាញជំហររួមគ្នារបស់គណបក្សទាំង៤នេះ ក៏ស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលប្រកាសថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៧ នឹងត្រូវធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។
យ៉ាងណា បើតាមលោក ឡឹក សុធារ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលរួមគ្នាជំរុញឱ្យមានការកែទម្រង់ការបោះឆ្នោតនោះមានចំនួន៥គណបក្ស ដោយរួមបញ្ចូលទាំងគណបក្សកម្ពុជានិយម ប៉ុន្តែគណបក្សនេះមិនបានចូលរួមក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅដើមសប្តាហ៍ក្រោយនេះទេ។
លទ្ធផលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ដែលបានបិទបញ្ចប់ទៅថ្មីៗនេះ ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយចំនួន១៧ដែលបានចូលរួមប្រកួតនោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបានសំឡេងឆ្នោតជាង ៧៤ភាគរយ (៧៤,៣២ភាគរយ), គណបក្សភ្លើងទៀន ទទួលបានសំឡេងឆ្នោត ២២,២៥ភាគរយ, គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ទទួលបានសំឡេងឆ្នោត ០,០៩ភាគរយ និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ទទួលបានសំឡេងឆ្នោត ០,០៧ភាគរយ។
មន្ត្រីទទួលបន្ទុកកិច្ចការបោះឆ្នោតគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ហុង សុខហួរ សុំមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលម្អិតពីជម្រើសតស៊ូមតិរួមគ្នា ដើម្បីជំរុញដំណើការបោះឆ្នោតខាងមុខឱ្យមានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ មុនសន្និសីទដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅដើមសប្តាហ៍ក្រោយនេះទេ។ យ៉ាងណា លោកថា ដោយសារមើលឃើញថា ការបោះឆ្នោតកន្លងទៅមានភាពមិនប្រក្រតីច្រើន រួមទាំងការយាយីខាងនយោបាយ ធ្វើឱ្យលទ្ធផលបោះឆ្នោតមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ ទើបគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងនេះរួមគ្នា ដើម្បីជំរុញឱ្យមានការកែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងចង់ឱ្យការទាមទារយើងវាមានប្រសិទ្ធភាព ឱ្យគេស្តាប់យើងផង យើងតែឯងក្រែងគេមិនស្តាប់ ដល់ពេលគ្នាយើងច្រើនទៅ ក្រែងវាមានប្រសិទ្ធភាព ក្នុងន័យហ្នឹង»។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបច្ចុប្បន្នជាអនុប្រធានបណ្តោះអាសន្នគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន បានរម្លឹកថា អំឡុងពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ ការបោះឆ្នោតអាចទទួលយកបាន ដោយសារពេលនោះ គណបក្សប្រឆាំងមានកម្លាំងប្រហាក់ប្រហែលបក្សកាន់អំណាច ធ្វើឱ្យលទ្ធផលបោះឆ្នោតឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈពលរដ្ឋ។
ដោយឡែក លោកថា ក្រោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយ សមាសភាពគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតពីថ្នាក់ជាតិរហូតដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ ភាគច្រើនជាអ្នកដែលមានកូតាមកពីបក្សកាន់អំណាច ដែលធ្វើឱ្យការកាត់សេចក្តីនយោបាយមានភាពលម្អៀងទៅបក្សកាន់អំណាច។ ដូច្នេះ លោកថា ទោះដឹងថាការតស៊ូមតិនោះដើរលើផ្លូវលំបាក តែចាំបាច់ត្រូវតែរួមគ្នាជំរុញ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងនៅតែមានមហិច្ឆតាចង់ឱ្យមានការរួបរួមគណបក្សច្រើនក្នុងការតស៊ូមតិ ដើម្បីជំរុញឱ្យមានបរិយាកាសបោះឆ្នោតហ្នឹងឱ្យមានលក្ខណៈសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅប្រទេសយើង នេះជាការអំពាវនាវរបស់ខ្ញុំ»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក តុល ប្រាសាទ អះអាងថា ការបោះដៃរកគ្នាដើម្បីស្វែងរកសំឡេងរួមក្នុងការជំរុញឱ្យមានការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនិងសេរីភាពនយោបាយនេះ អាចនឹងមានគណបក្សច្រើនទៀតចូលរួម បើពួកគេមានឆន្ទៈដូចគ្នា។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ចាត់ទុកការលើកឡើងទាំងនោះ ថាមិនមែនជាការពិត ដោយថា អំឡុងពេលបោះឆ្នោតគ្មានគណបក្សនយោបាយណាប្តឹងតវ៉ាភ្លាមៗពីភាពមិនប្រក្រតីទៅ គ.ជ.ប ទេ តែបែរជារិះគន់ថាប្រព័ន្ធនេះមិនត្រឹមត្រូវ ក្រោយបោះឆ្នោតហើយទៅវិញ។
មួយវិញទៀត លោកថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គ្មានការព្រួយបារម្ភពីការដណ្តើមប្រជាប្រិយភាពនៅថ្ងៃបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខដែរ ដោយសម្អាងថា សូម្បីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាគណបក្សធំផង នៅតែមិនឈ្នះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកថា៖ «គណបក្សតូចៗដែលកើតចេញមក៦ទៅ៧កន្លែងទៅនេះ កើតចេញពីគណបក្សធំដែលធ្លាប់ចាញ់ឆ្នោត។ កែវទាំងមូលមួយមិនឈ្នះគណបក្សប្រជាជនផង ឥលូវនេះកែវហ្នឹងវាបែកខ្ទេចទៅហើយ យកកម្ទេចកែវមកផ្គុំគ្នាវិញ សួរថាវាបានដូចដើមទេ វាអត់ដូចដើមទេ! ដូច្នេះ វាគ្មានករណីណាធ្វើឱ្យគណបក្សប្រជាជនមានការព្រួយបារម្ភ ឬភ័យខ្លាចទេ»។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា លើកឡើងថា ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតគាំទ្រមតិយោបល់ ដើម្បីធ្វើកំណែទម្រង់ ប៉ុន្តែថា គ.ជ.ប មិនអាចធ្វើអ្វីលើសពីច្បាប់បានទេ។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា យល់ថា ចរន្តនៃការបោះដៃរកសំឡេងតស៊ូមតិរួមគ្នានេះជារឿងត្រឹមត្រូវមួយ ព្រោះអាចនឹងជំរុញឱ្យមានការឆ្លើយតបពី គ.ជ.ប និងជាសារប្រាប់ទៅគណបក្សតូចៗជាច្រើនទៀតថា បើពួកគេមិនចូលរួម មានន័យថា ពួកគេគ្មានឆន្ទៈចង់បានការបោះឆ្នោតមួយតាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដទេ។
ក៏ប៉ុន្តែលោកថា ចំនួនគណបក្សដែលរួមគ្នានេះជាចំនួនតិចតួចនៅឡើយ បើធៀបទៅនឹងគណបក្សជិត៥០ដែលបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ពោលគឺមិនដល់១ភាគ៣នោះទេ ដែលបញ្ហានេះ លោកយល់ថា ផ្លូវទៅរកភាពជោគជ័យនៃការជំរុញឱ្យមានកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ អាចនៅតែជាឧបសគ្គ បើចរន្តនេះខ្វះការគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងគ្មានភ្លើងខៀវពីបក្សកាន់អំណាចនោះ៕
