គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ពន្យារពេលទទួលយកមតិយោបល់របស់គណបក្សនយោបាយ និងសង្គមស៊ីវិល ជុំវិញការកែសម្រួលលើសេចក្ដីព្រាងបទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តលើកទី៧ ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះ កាន់តែប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងពេញលេញ។
កាលពីថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ គ.ជ.ប បានចេញសេចក្ដីជូនដំណឹងមួយ ដោយស្នើឱ្យគណបក្សនយោបាយ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ពិនិត្យ និងផ្ដល់យោបល់លើសេចក្ដីព្រាងបទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត នីតិកាលទី៧ ដែលមានកម្រាស់ ៣៣៧ទំព័រ ក្នុងនោះមាន១០ជំពូក និងឧបសម្ពន្ធរួមបញ្ចូលផង។ តាមរយៈសេចក្តីជូនដំណឹងនេះ គ.ជ.ប ទុកពេលឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធមានពេលត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់យោបល់ត្រលប់ទៅវិញ ចាប់ពីថ្ងៃជូនដំណឹង រហូតដល់ថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។
តែយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា គ.ជ.ប នៅតែបន្តប្រមូលយកអនុសាសន៍ពីតំណាងគណបក្សនយោបាយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ជុំវិញសេចក្តីព្រាងបទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ សម្រាប់ដាក់ធាតុចូលក្នុងការកែលម្អលើខ្លឹមសារនៃសេចក្ដីព្រាងនេះ ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តលើកទី៧ នាពេលខាងមុខនេះ ឱ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងពេញលេញ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើទោះបីជាកំណត់ពេលវេលា ប៉ុន្តែដូចខ្ញុំជម្រាបអ៊ីចឹងថា នៅតែដាក់ពេលវេលាទទួលយកអនុសាសន៍ បើសិនជានៅតែមាន[អនុសាសន៍ដាក់]មក មុនការសម្រេចរបស់ គ.ជ.ប គឺ គ.ជ.ប នៅតែទទួលយកមកពិចារណា ព្រោះ គ.ជ.ប មានបំណងធ្វើឱ្យការបោះឆ្នោតកាន់តែមានភាពល្អប្រសើរ បើសិនជាអនុសាសន៍នោះមានភាពត្រឹមត្រូវ មានភាពចាំបាច់»។
យ៉ាងណា លោកនៅពុំទាន់បញ្ជាក់បានពីពេលវេលាជាក់លាក់ដែល គ.ជ.ប នឹងអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងបទបញ្ជា និងនីតិវិធីនៃការបោះឆ្នោតជាតិនោះបាននៅឡើយទេ។
បើតាមលោក ហង្ស ពុទ្ធា រាល់មតិយោបល់ និងអនុសាសន៍របស់តំណាងគណបក្សនយោបាយ សង្គមស៊ីវិល និងដៃគូពាក់ព័ន្ធ ដែលស្នើសុំកែសម្រួលបទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនោះ គឺ គ.ជ.ប ទទួលយកមកពិចារណា ប៉ុន្តែមិនប្រាកដថា គ.ជ.ប ធ្វើតាមសំណើទាំងអស់នោះទេ។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា មានប្រសាសន៍ថា លោកគាំទ្រ គ.ជ.ប ដែលពន្យារពេល និងទទួលយកមតិយោបល់របស់គណបក្សនយោបាយ និងសង្គមស៊ីវិល ជុំវិញការកែសម្រួលបទបញ្ជា និងនីតិវិធីបោះឆ្នោតនេះ។ ប៉ុន្តែលោកថា បើ គ.ជ.ប គ្រាន់តែទទួលយកអនុសាសន៍របស់ភាគីពាក់ព័ន្ធហើយ តែមិនបានដាក់បញ្ចូល ឬកែសម្រួលលើសេចក្តីព្រាងនោះទេ នោះការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនឹងមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅដោយមានសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការលើកឡើងរបស់គណបក្សនយោបាយ មិនត្រូវបានយកមកពិចារណាឬក៏ជជែក វាមិនបានប្រយោជន៍អ្វីទេ! សំខាន់យើងយកមកជជែកគ្នា ដើម្បីកែលម្អ ទើបពន្យារពេលវាត្រឹមត្រូវ ពីព្រោះយើងខ្ញុំក៏សិក្សាមើលរឿងទាំងអស់ហ្នឹង និងរឿងដែលជួបប្រទះ យើងស្នើសុំឱ្យបញ្ចូល ដើម្បីកែលម្អទាំងអស់។ ប៉ុន្តែការពន្យារជារឿងមួយល្អហើយ ក៏ប៉ុន្តែការទទួលយកទៅពិគ្រោះនិងពិភាក្សាគ្នានេះ ជារឿងសំខាន់និងចាំបាច់ដែលត្រូវតែធ្វើ»។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល លោក កង សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា នៅថ្ងៃចន្ទនេះ អង្គការខុមហ្វ្រែលបានដាក់លិខិតមួយទៅ គ.ជ.ប ដើម្បីស្នើសុំកែសម្រួលបទបញ្ជា និងនីតិវិធី មានចំនួន៧ចំណុច ដើម្បីឱ្យដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តលើកទី៧ខាងមុខនេះកាន់តែមានភាពល្អប្រសើរជាងអាណត្តិមុនៗ។
លោកបញ្ជាក់ថា អនុសាសន៍ទាំង៧ចំណុចដែលអង្គការនេះរំពឹងថានឹងមានការកែលម្អនោះ រួមមាន វត្តមានអាជ្ញាធរនៅការិយាល័យបោះឆ្នោត មានការកត់ឈ្មោះ ប្រើប្រាស់សម្ដីមិនសមរម្យ, ការចែករំលែកព័ត៌មានទម្រង់១១០២, ការអនុវត្តច្បាប់ និងអនុវត្តបទបញ្ជានិងនីតិវិធី មិនទាន់ល្អ នៅតែមានការប្តឹងទៅតុលាការ និងសុំឱ្យផ្តល់កាតអ្នកសង្កេតការណ៍ឱ្យបានទាន់ពេលវេលា ដើម្បីបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់សង្គមស៊ីវិលក្នុងការបំពេញការងាររបស់ខ្លួន នៅអំឡុងពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខាងមុខនេះ។
លោក កង សាវាង្ស មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា បើ គ.ជ.ប មិនព្រមទទួលអនុសាសន៍របស់គណបក្សនយោបាយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងដៃគូពាក់ព័ន្ធទេ នឹងធ្វើឱ្យដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ រងនូវការរិះគន់ និងមានការតវ៉ាដូចអាណត្តិមុនៗផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើសិនជាមានការកែសម្រួលចំណុចច្រើន គឺភាពសង្ស័យ ភាពមិនអស់ចិត្ត ការមិនសុខព្រមពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសភាគីគណបក្សនយោបាយ គឺអាចកាត់បន្ថយបានច្រើន។ ប៉ុន្តែបើចំណុចនេះនៅតែបន្តឱ្យកើតមានឡើង គឺថាការតវ៉ា ការលើកឡើង មិនអាចបាត់ទេ គឺនៅតែមានការតវ៉ា នៅតែមានការជជែកលើកឡើង វាមិនមែនជាចំណុចមួយល្អសម្រាប់នៅក្នុងដំណាក់កាលនៃការបោះឆ្នោតទេ»។
កន្លងមក ក្រុមអ្នកនយោបាយ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនក៏ធ្លាប់បានរិះគន់ និងជំរុញឱ្យ គ.ជ.ប ធ្វើការកែលម្អសេចក្ដីព្រាងបទបញ្ជា និងនីតិវិធីនៃការបោះឆ្នោតនេះផងដែរ ដោយពួកគេនៅតែមើលឃើញថា ការទុកពេលវេលាខ្លីនៃការចុះឈ្មោះភ្នាក់ងារអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត ការលុបបំបាត់ទម្រង់១១០២ ឬហៅថាទម្រង់នៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត និងនីតិវិធីនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត នៅតែជាបញ្ហា និងបង្កភាពស្មុគស្មាញសម្រាប់គណបក្សនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាល។ មួយវិញទៀត ពួកគេថា ខ្លឹមសារដែលតម្រូវឱ្យត្រួតពិនិត្យនេះ គឺខុសពីឯកសារមុនៗ ដែលមិនមានគូសសញ្ញាសម្គាល់ ដែលភាសាបច្ចេកទេសជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា ត្រែក ឆែង (Tract Change) បានបង្កើនភាពស្មុគស្មាញមួយកម្រិតទៀតក្នុងការត្រួតពិនិត្យ។
តែយ៉ាងណា មន្ត្រី គ.ជ.ប បានបញ្ជាក់ ការមិនចែកជូនទម្រង់១១០២នេះ គឺដើម្បីចៀសវាងកំហុសកើតឡើងជាថ្មីទៀត ហើយការមិនដាក់សញ្ញាសម្គាល់ ឬហាយឡាយ នៅត្រង់ចំណុចដែលត្រូវកែតម្រូវនោះ ដោយសារសេចក្តីព្រាងនេះបានស្រង់យកខ្លឹមសារទាំងស្រុងចេញពីបទបញ្ជា និងនីតិវិធី សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ឆ្នាំ២០២២ ជាគោលរួចមកហើយ។
អនុលោមច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសកាលពីចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ដោយកំណត់យកថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ជាថ្ងៃសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ ឬបោះឆ្នោតជាតិ៕
