ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ(អ.ស.ប)ឬ UN បានរិះគន់ និងថ្កោលទោសអាជ្ញាធរកម្ពុជាចំពោះការកាត់ទោសប្រធានសហភាពសជីពកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន និងអ្នកគាំទ្រ២នាក់ផ្សេងទៀត ដោយថាជាការកាត់ទោសមិនត្រឹមត្រូវ និងមិនសមហេតុផល។
កាលពីថ្ងៃទី១៨ខែសីហាឆ្នាំ២០២១ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានកាត់ទោសលោក រ៉ុង ឈុន សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា និងប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជាឱ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន២ឆ្នាំ និងអ្នកគាំទ្រ២នាក់ទៀតរួមមាន កញ្ញា សរ កណិកា និងលោក តុន និមល ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់២០ខែ ក្រោមបទចោទដូចគ្នា ព្រមទាំងបង្គាប់ឱ្យអ្នកទាំង៣ រួមគ្នាសងជំងឺចិត្តទៅគណៈកម្មការព្រំដែនកម្ពុជាចំនួន ៤០០លានរៀល ឬ១០ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក និងបង់ប្រាក់បង្គាប់ក្តីម្នាក់២លានរៀលទៅតុលាការផងដែរ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិនៅថ្ងៃទី២៤ខែសីហានេះ បានថ្កោលទោសចំពោះសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការរាជធានីភ្នំពេញនោះ ដោយថាជាការសម្រេចក្នុងចេតនាដើម្បីបង្ក្រាបសំឡេងជំទាស់ និងការបញ្ចេញមតិស្របតាមច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលទើបចូលកាន់តំណែងនេះ លោក Vitit Muntarbhorn បានលើកឡើងក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននោះថា ការដាក់ពន្ធនាគារ និងការផាកពិន័យយ៉ាងធ្ងន់លើសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សទាំង៣នាក់នោះ គឺមិនសមហេតុផល និងមិនសមាមាត្រឡើយ។
លោកបន្ថែមថា៖«ខ្ញុំមានការភ្ញាក់ផ្អើលជាខ្លាំង ដែលតុលាការផ្តន្ទាទោសអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៣រូបនេះ។ ចំពោះសកម្មភាពដែលត្រូវបានការពារដោយសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិជួបជុំដោយសន្តិវិធី ជាសិទ្ធិដែលធានាការពារដោយច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់អន្តរជាតិ»។
ដោយឡែក អ្នករាយការណ៍ពិសេស អ.ស.ប ស្តីពីស្ថានភាពអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សអ្នកស្រី Mary Lawlor បានលើកឡើងថា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សមិនគួរត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួន ឬផ្តន្ទាទោសចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេដើម្បីការពារសិទ្ធិអ្នកដ៏ទៃឡើយ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖«យើងមានកង្វល់ជាខ្លាំងដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រើប្រាស់មាត្រា៤៩៤ និងមាត្រា៤៩៥នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ«បទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋដែលប្រើពាក្យពេចន៍ ស្រពិចស្រពិល ដើម្បីបង្ក្រាបមតិជំទាស់ និងបិទមាត់ការបញ្ចេញមតិដោយសេរីនោះទេ»។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលនេះ បានឱ្យដឹងថា ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការកំពូលរបស់ពិភពលោកមួយនេះ បានសរសេរម្តងហើយម្តងទៀត ទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំមុន ដោយបានលើកឡើងនូវកង្វល់ចំពោះការគំរាមកំហែងប្រឆាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស២៥នាក់ ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ថា បាន និងកំពុងទទួលរងការបំភិតបំភ័យ អំពើហិង្សា និងការឃុំខ្លួន។
ក្រុមអ្នករាយការណ៍ពិសេសដដែល បានរិះគន់ចំពោះតុលាការកម្ពុជា ដែលបានបដិសេធជាប្រព័ន្ធនូវពាក្យស្នើសុំនៅក្រៅឃុំ ខណៈដែលជនជាប់ចោទគួរតែមានសេរីភាពអំឡុងពេលរងចាំការជំនំជម្រះ។ ក្រុមអ្នកជំនាញទាំងនេះក៏បានរិះគន់ចំពោះភាពចង្អៀតណែននៅក្នុងពន្ធនាគារផងដែរ ខណៈអ្នកទោសរាប់រយនាក់ធ្វើតេស្តវិជ្ជជំងឺកូវីដ-១៩ ទៀតផង។
ក្រុមអ្នកជំនាញ អង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏បានបង្ហាញកង្វល់យ៉ាងខ្លាំង ចំពោះព័ត៌មានថា មានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស១៧នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត ដែលបច្ចុប្បន្នបាន និងកំពុងជាប់ឃុំ ត្រូវបានចោទប្រកាន់តាមមាត្រា៤៩៤ និងមាត្រា៤៩៥។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបន្តថា៖ «យើងមានកង្វល់ដែលមាត្រាទាំង២នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រព័ន្ធដើម្បីកំណត់គោលដៅទៅលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ យើងសូមអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ដើម្បីកំណត់គោលដៅលើបុគ្គលទាំងឡាយដែលកំពុងធ្វើការដើម្បីលើកកម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិអ្នកដទៃ»។
ក្រុមអ្នកជំនាញ អ.ស.ប បានរំលឹកកម្ពុជាថា កម្ពុជាខ្លួនឯងធ្លាប់បានប្តេជ្ញាចិត្តនាសម័យប្រជុំពិនិត្យរបាយការណ៍ជាសកលតាមកាលការកំណត់កាលពីឆ្នាំ២០២១៩ ដើម្បីបញ្ចប់ការយាយី ការរំខាន និងការចាប់ខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដោយបំពាន និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌចាំបាច់ឱ្យបុគ្គលទាំងនោះ ទទួលបានសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន ជាពិសេសសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិចូលរួមជាសមាគម និងសិទ្ធិជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីជាដើម។ ក្រុមអ្នកជំនាញទាំងនេះបន្តថា ពួកគេនឹងជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យអាជ្ញាធរអនុវត្តឱ្យបានល្អដូចការសន្យារបស់ខ្លួនកន្លងមក។
មិនខុសពីការរិះគន់មុនៗ ស្ថានបេសកកម្មអចិន្រ្តៃយ៍នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយភ្លាមៗ ដោយបដិសេធចោលទាំងស្រុង នូវទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្ស អ.ស.ប។ ស្ថានបេសកកម្មអចិន្រ្តៃយ៍ចាត់ទុកការរិះគន់របស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សថា ពុំបានផ្តល់ការយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះសារៈសំខាន់ នៃការអនុវត្តច្បាប់ និងការប្រព្រឹត្តដោយភាពស្មើគ្នា ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។
លើសពីនេះកម្ពុជា ចាត់ទុកលើកឡើងរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ថាបានបង្កឱ្យមានការភ័ន្តច្រទ្បំ និងជ្រើសយកតែមួយជ្រុងហួសហេតុ មកធ្វើការវាយតម្លៃពីទិដ្ឋភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជា។
ជាមួយគ្នានេះ ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា បានក្រើនរំលឹកអ្នករាយការណ៍ពិសេស ឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសេចក្តីថ្លែងការណ៍ របស់គណៈប្រតិភូភាគច្រើនលើសលប់ នៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានគូសបញ្ជាក់ ពីភាពចាំបាច់នៃការកែលម្អ របៀបរបបការងាររបស់អ្នកកាន់អាណត្តិនីតិវិធីពិសេស ដោយត្រូវអនុវត្តការងារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ គណនេយ្យភាព និងការទទួលខុសត្រូវ ដោយភាពស្មោះត្រង់។
យ៉ាងណា កាលពីថ្ងៃទី១៨ខែសីហា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Patrick Murphy មានប្រសាសន៍ថា ការផ្តន្ទាទោសដោយតុលាការ លើលោក រ៉ុង ឈុន ដែលជាមេដឹកនាំសហជីពដ៏គួរឱ្យគោរព ធ្វើឲ្យមានការចោទសួរយ៉ាងខ្លាំង ទៅលើសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ដែលត្រូវបានការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងសារៈសំខាន់នៃដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកបន្តថា ប្រព័ន្ធតុលាការ មិនគួរត្រូវបានគេរំលោភបំពាន ដើម្បីបំបិទសំឡេងសកម្មជនសន្តិភាពនោះឡើយ។
លោក រ៉ុង ឈុន សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា និងប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ និងត្រូវតុលាការចោទប្រកាន់ពីបទ «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម» បន្ទាប់ពីលោកចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយស្ដីពីជម្លោះដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចំនួន១០៦គ្រួសារ ស្ថិតនៅឃុំត្រពាំងផ្លុង ស្រុកពញាក្រែក ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដែលជារឿងពាក់ព័ន្ធបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។
ចំណែកកញ្ញា សរ កណិកា និងលោក តុន និមល ដែលជាអ្នកគាំទ្រលោក រ៉ុង ឈុន នោះ ក៏ត្រូវបានតុលាការចាប់ខ្លួននិងចោទប្រកាន់ពីបទ«ញុះញង់»ដូចគ្នាដែរ៕
