ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ទាមទារទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលទម្លាក់បទចោទនិងដោះលែងតំណាងសហគមន៍ដីធ្លី បរិស្ថាន និងព្រៃឈើ ដោយថា វិធានទាំងនោះធ្វើឡើងក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយ ដើម្បីបំបិទសំឡេងរិះគន់ មិនអនុលោមតាមច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិ។
ការទាមទារនេះធ្វើឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការសមាគមចំនួន៨៥ ដែលបានចេញផ្សាយថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១នេះ។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនេះ ចេញដោយសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ និងមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ជាដើម។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលទាំងនោះបានលើកឡើងថា ការចាប់ខ្លួននិងការចោទប្រកាន់សកម្មជនទាំងនោះ នាពេលថ្មីៗនេះ ជារឿងអយុត្តិធម៌ ដែលការនេះ ពួកគេទាមទារឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទ និងដោះលែងអ្នកទាំងនោះឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលទាំងនោះបានលើកយកករណីចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជនការពារធនធានធម្មជាតិដ៏សកម្ម នៅខេត្តរតនគិរី លោក ឆន ផល្លា, ការចាប់ឃុំខ្លួនតំណាងសហគមន៍ដីធ្លីដ៏លេចធ្លោម្នាក់ទៀតនៅឃុំជាំក្រវៀន ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ផុន សុផល, សំណុំរឿងសកម្មជនការពារព្រៃឡង់ លោក ចាន់ ធឿន ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ «ប៉ុនប៉ងមនុស្សឃាត» ពីជនល្មើសកាប់ឈើ និងសំណុំរឿងចោទប្រកាន់មួយចំនួនទៀតទៅលើសកម្មជនព្រៃឈើនៅខេត្តព្រះវិហារ។
ពួកគេបានលើកឡើងទៀតថា សកម្មជនបរិស្ថានមួយចំនួនដែលត្រូវបានតុលាការដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំនាប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ ក៏មិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌ដែរ ដោយហេតុថា ពួកគេត្រូវភ្ជាប់ទៅនឹងលក្ខខណ្ឌត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ ដែលថា បញ្ហានេះ ត្រូវទម្លាក់ចោលទាំងស្រុងផងដែរ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម បញ្ជាក់ថា៖ «ការចោទប្រកាន់ពីស្ថាប័នតុលាការ ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនដីធ្លី បរិស្ថាន អ្នកការពារធនធានធម្មជាតិ ជាច្រើននាក់ ដោយភាគច្រើន ពួកគេត្រូវរងការចោទប្រកាន់ ពីបទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម និងបទល្មើសផ្សេងៗទៀតដែលមានលក្ខណៈនយោបាយ ដើម្បីបំបិទសំឡេងរិះគន់របស់អ្នកទាំងនោះ»។
បញ្ហានេះ ពួកគេជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យធានាសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ជាពិសេសសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការជួបជុំ ផ្អែកតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងស្នើសុំឱ្យទម្លាក់ចោលរាល់ការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយដោយមិនមានលក្ខខណ្ឌ ទៅលើសកម្មជនសង្គម បរិស្ថាន និងដីធ្លីទាំងអស់ដែលដោះលែងរួចនាពេលថ្មីនេះ។ ពួកគេក៏បានអំពាវនាវយ៉ាងទទូចស្នើសុំឱ្យមានការដោះលែងសកម្មជនកំពុងជាប់ឃុំដោយមិនមានលក្ខខណ្ឌផងដែរ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់បានជួបជុំក្រុមគ្រួសារ និងបានបន្តរួមចំណែកបម្រើក្នុងការជួយកិច្ចការងារសង្គមបច្ចុប្បន្ននិងទៅអនាគត។
អ្នកស្រី ចម ចន្ទ្រា ភរិយារបស់ លោក ផុន សុផល ជាតំណាងសហគមន៍ដីធ្លីនៅឃុំជាំក្រវៀន ខេត្តត្បូងឃ្មុំបាននិយាយថា ស្វាមីរបស់គាត់ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន កាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ និងត្រូវបានតុលាការចោទពីបទ «សមគំនិតក្នុងអំពើញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្ត បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ប្រព្រឹត្តតាមបណ្តាញសង្គមនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ» អាចប្រឈមនឹងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ខែទៅ២ឆ្នាំ តាមមាត្រា៤៩៤ និង៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
អ្នកស្រីចាត់ទុកការចោទប្រកាន់ទៅលើស្វាមីរបស់អ្នកស្រី ពីសំណាក់តុលាការ ថាជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ និងអយុត្តិធម៌ ដោយគ្រាន់តែស្វាមីរបស់គាត់តវ៉ាទាមទារដីរបស់ខ្លួនឯងមកវិញ។ ករណីនេះ អ្នកស្រីបានស្នើយ៉ាងទទូចទៅតុលាការ ដោះលែងស្វាមីអ្នកស្រីឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «គេឃុំខ្លួនគាត់១ឆ្នាំហើយទាំងដែលគាត់មិនបានធ្វើអីខុសផង។ បើគាត់ទៅលួចឆក់ប្លន់គេវាសមដាក់ទោសគាត់ តែនេះគាត់មិនបានធ្វើអីផងគាត់គ្រាន់តវ៉ាទាមទារដីធ្លីខ្លួន ដែលក្រុមហ៊ុនរំលោភយកសោះ ដាក់គុកគាត់ដែរ»។
ចំណែក អ្នកស្រី ខាំ សាឡុង ភរិយារបស់ លោក ឆន ផល្លា និយាយថា ស្វាមីគាត់ជាអ្នកការពារព្រៃឈើ ហើយត្រូវតុលាការខេត្តរតនគិរី ចោទពីបទ «កាប់បំផ្លាញព្រៃឈើដោយខុសច្បាប់» និងបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល៥ឆ្នាំយ៉ាងអយុត្តិធម៌។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «គ្នា[ស្វាមីអ្នកស្រី]អ្នកត្រឹមត្រូវបែរជាថាគ្នាខុស។ ចំណែកប្រព្រឹត្តខុសបែរជាត្រូវវិញ។ ខ្ញុំមិនយល់ពីតុលាការទេ វាអយុធម៌សម្រាប់គ្រួសារខ្ញុំណាស់។ ខ្ញុំសុំសំណូមពរដល់តុលាការសុំដោះលែងប្តីខ្ញុំវិញក ប្តីខ្ញុំគ្មានអីទេ»។
មន្ត្រីសម្រាបសម្រួលគម្រោងធូរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក វណ្ណ សុផាត មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនដោះស្រាយ ដោយទម្លាក់បទចោទ និងដោះលែងសកម្មជនសង្គម ទៅតាមការទាមទាររបស់សង្គមស៊ីលវិលទេ នឹងធ្វើអន្តរជាតិមើលឃើញថា កម្ពុជាមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនូវកំរិតទាបនៅឡើយ។
លោកបន្តថា ពេលដែលអន្តរជាតិមើលឃើញថា កម្ពុជាមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សខ្លាំងក្លានោះ គឺប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួន នឹងដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចមកលើកម្ពុជា ដើម្បីជំរុញឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។ លោកថា កាលណាកម្ពុជារងទណ្ឌកម្មពីអន្តរជាតិនោះ វានឹងប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាល និងសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។
លោក វណ្ណ សុផាត ថ្លែងទៀតថា៖«យើងបានឃើញស្រាប់ហើយការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាបអ៊ឺរ៉ុប បន្ទាប់មកសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយបន្ទប់មកទៀតក៏មានការដាក់ទណ្ឌកម្មផ្សេងៗ ទៅមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន។ អាហ្នឹងជាផ្នែកមួយនៃការដាក់សម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចលើប្រទេសកម្ពុជា ហើយវាក៏ប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ»។
វីអូឌី បានសុំប្រតិកម្មពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ដែរ ប៉ុន្តែលោកប្រាប់ថា ជាប់រវល់៕
