ស្ថាបនិកគណបក្សបេះដូងជាតិបានអះអាងថា បើទោះបីជាមកដល់ពេលនេះ តុលាការកំពូលបានបិទផ្លូវនយោបាយរបស់គណបក្សមួយនេះក៏ដោយចុះ ប៉ុន្តែក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយនឹងពិចារណាបន្តចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយជាថ្មីទៀត។
ប្រធានគណបក្សបេះដូងជាតិ លោក សៀម ប្លុក មានប្រសាសន៍ប្រាប់ វីអូឌី នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា ទោះបីជាតុលាការកំពូលបិទផ្លូវតវ៉ាចំពោះសំណើសើរើការបង្កើតគណបក្សមួយនេះក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកនឹងចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយបន្តទៀត គ្រាន់តែលោកនៅមិនទាន់ប្រាកដនៅឡើយទេ ថាតើនឹងបង្កើតគណបក្សមួយថ្មីទៀត ឬត្រូវចូលរួមជាមួយគណបក្សផ្សេងវិញ។
ជាមួយគ្នានេះ លោក សៀម ភ្លុក ដែលជាប្រធានគណបក្សបេះដូងជាតិថា ស្របពេលដែលតុលាការកំពូលបានដំណើរការក្ដីលើគណបក្សដែលទើបមានអាយុកាលថ្មោងថ្មីមួយនេះ ចំណែកសមាជិកនៅតាមបណ្ដាខេត្តក្រុងមួយចំនួនត្រូវជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការជាបន្តបន្ទាប់។ លោកបន្តថា បើតាមតួលេខបឋម គិតមកដល់ពេលនេះ មានសមាជិកប្រមាណ១២នាក់ហើយ ក្នុងខេត្តក្រុងចំនួន៤ ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់។
ប្រធានគណបក្សរូបនេះបន្តថា បទចោទជារួមផ្ដោតសំខាន់ «រឿងស្នាមមេដៃ» ដែលក្រសួងមហាផ្ទៃហៅថា «ជាការលួចក្លែងបន្លំ»។ បើទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់លោក សៀម ភ្លុក នៅតែយល់ឃើញថា នីតិវិធីដែលក្រសួងមហាផ្ទៃបានអនុវត្តមកលើគណបក្សបេះដូងជាតិនេះ មានចេតនារារាំងនិងអង្អាក់សកម្មភាពនយោបាយរបស់លោក ជាជាងអនុវត្តដោយផ្អែកទៅលើបទល្មើស។
លោកបន្តថា៖ «គិតមកដល់ពេលនេះ សមាជិករបស់ខ្ញុំដែលផ្ដិមស្នាមមេដៃគាំទ្របង្កើតគណបក្ស ត្រូវជាប់បណ្ដឹងមួយចំនួននៅតាមខេត្តដូចជា កំពង់ចាម ព្រៃវែង កំពង់ឆ្នាំង និងសៀមរាប។ ពួកគេទាំងនោះកំពុងរងបណ្ដឹងនៅតុលាការតាមខេត្ត កំពុងតែកោះហៅឱ្យមកបំភ្លឺក្នុងសំណុំរឿងក្លែងស្នាមមេដៃ» ។
ចំណែកមេធាវីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ហាក់ សៀកលី ឱ្យដឹងថា ថ្មីៗនេះ តុលាការកំពូលបានសម្រេចសេចក្ដីតែទៅលើបណ្ដឹងតវ៉ារឿងដែលគណបក្សបេះដូងជាតិ ជំទាស់ទៅនឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលមិនចុះបញ្ជីឱ្យគណបក្សថ្មីថ្មោងនោះទៅជាគណបក្សស្របច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកសកម្មជនគណបក្សនយោបាយនៅតាមមូលដ្ឋានដែលរងបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការ នោះវាជារឿងដាច់ឡែកមួយផ្សេងទៀត។ លោកបន្ថែមថា ហើយសំណុំរឿងទាំងពីរនេះមិនរាប់បញ្ចូលគ្នាថាជាករណីតែមួយបានឡើយ។
លោកបន្តថា៖ «ពាក់ព័ន្ធបណ្ដឹងដទៃទៀតដែលនៅតាមខេត្ត បើតាមខ្ញុំយល់ អាហ្នឹងវាអង្គហេតុទាក់ទិននឹងព្រហ្មទណ្ឌ។ មានអ្នកខ្លះក្លែងឋានៈបុគ្គលគេ និងផ្ដិតស្នាមមេដៃខ្លួនគេ អ៊ីចឹងទៅដែលគេអត់បានដឹង។ រឿងនេះប្រហែលជាសមត្ថកិច្ចរបស់ព្រះរាជអាជ្ញាតាមខេត្តគាត់អ្នកប្ដឹងចោទប្រកាន់ដើម្បីស្វែងរកការពិត»។
ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ មាត្រា៣៨ថ្មី កថាខណ្ឌទី៦ បានបើកផ្លូវឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ អាចមានសិទ្ធិប្ដឹងទៅតុលាការកំពូល ដែលជាការបិទផ្លូវតវ៉ា ដើម្បីរំលាយគណបក្សណាមួយ ក្នុងករណីមានកំហុសធ្ងន់ធ្ងរ។
បើផ្អែកលើច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះដដែល មាត្រា២៥វិញ បានបើកផ្លូវឱ្យសាម៉ីគណបក្សដែលត្រូវបានក្រសួងមហាផ្ទៃជំទាស់ អាចមានសិទ្ធិប្ដឹងប្រឆាំងនឹងសេចក្ដីសម្រេចនេះទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវសម្រេចយ៉ាងយូរ ៣០ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីថ្ងៃបានទទួលពាក្យបណ្ដឹង របស់សាម៉ីគណបក្សនយោបាយនោះ។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការ ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) បដិសេធអត្ថាធិប្បាយចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលក្នុងរឿងក្ដីមួយនេះ។ លោកបន្តថា បើគេពិនិត្យទៅ បញ្ហាស្មុគស្មាញអាចនៅត្រង់ខ្លឹមសារនៃច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយច្រើនជាង។
បើតាមលោក កន សាវាង្ស ព្រោះខ្លឹមសារនៃច្បាប់នេះហាក់កំណត់និយមន័យមិនបានច្បាស់លាស់ និងទំនងមានភាពចង្អៀតក្នុងដំណើរការស៊ើបអង្កេតក្ដី ដែលវាអាចហុចផលឱ្យទៅភាគីណាមួយ ដែលមានប្រៀបជាង។ លោកបន្ថែមថា ភាពមិនប្រាកដប្រជារាប់ចាប់តាំងពីការកំណត់បិទផ្លូវតវ៉ា ត្រឹមតុលាការកំពូល និងវិធីដើម្បីស្វែងរកភស្តុតាងដោះបន្ទុកនិងដាក់បន្ទុកជាដើម វាជាហេតុផលនាំឱ្យភាគីក្នុងរឿងក្ដីនីមួយៗកើតការមិនសុខចិត្ត។
លោកបន្តថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំមើលឃើញនីតិវិធីច្បាប់ដែលបានធ្វើវិសោធនកម្មហ្នឹងហាក់ដូចជាមិនបានធ្វើឱ្យដំណើរការនៃការកាត់ក្ដីហ្នឹងសុខព្រមទាំងអស់គ្នាទេ វាមិនបានឱ្យអស់ចិត្តទេ។ ទាំងនេះជាចំណុចមួយដែលយើងឃើញមានការខ្វះខាត។ តែខ្ញុំមិនវិនិច្ឆយទៅលើកាត់សេចក្ដីរបស់តុលាការទេ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបំភ្លឺបាននៅឡើយទេទាក់ទិនទៅនឹងកង្វល់អំពីខ្លឹមសារនៃច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បានទេ។
យ៉ាងនេះក្ដី កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែធ្នូ ចៅក្រមជំនុំជម្រះនៃតុលាការកំពូល លោក គង់ ស្រ៊ីម បានសម្រេចឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃជាអ្នកឈ្នះក្ដីលើគណបក្សបេះដូងជាតិ។ ការប្រើសវនាការប្រមាណ៤ម៉ោង តុលាការកំពូលចាត់ទុកបណ្ដឹងតវ៉ារបស់ស្ថាបនិកគណបក្សបេះដូងជាតិ ជាការអសារបង់។
លោក សំ សុគង់ មេធាវីការពារក្ដីឱ្យគណបក្សបេះដូងជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ បានដាក់បណ្ដឹង ដោយស្នើសុំឱ្យតុលាការកំពូលទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។
គណបក្សបេះដូងជាតិ ដែលគេសង្ស័យថា លោក សម រង្ស៊ី ស្ថិតនៅពីក្រោយនៃការបង្កើតគណបក្សថ្មីថ្មោងនេះ ត្រូវបានក្រសួងមហាផ្ទៃចោទប្រកាន់ថា «ក្លែងស្នាមមេដៃ និងមានចេតនាទុច្ចរិត»។ បើទោះជាបែបណា ស្ថាបនិកគណបក្សបេះដូងជាតិ បានបដិសេធជាញឹកញយថា ខ្លួនមិនបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃឡើយ។
ផ្ទុយទៅវិញ លោក សៀម ភ្លុក លើកឡើងថា ដោយសារនេះវាជារឿងនយោបាយ ហេតុនេះគេរកវិធីគ្រប់ល្បិចកលធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យគណបក្សបេះដូងជាតិអាចលេចចេញជារូបរាងឡើង ដើម្បីឈានទៅរកការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២ និងឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខបាន៕
