សាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ លើកពេលសវនាការលើបណ្ដឹងសាទុក្ខក្នុងសំណុំរឿងអតីតមន្ត្រី និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុកចំនួន៥រូប ដោយសារមេធាវីមួយរូបជាប់ធ្វើចត្តាឡីស័ក ក្រោយមានពាក់ព័ន្ធជាមួយអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩ ប្រភេទ អូមីក្រុង។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសអ្នកទាំង៥រូបដាក់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗចំនួន៥ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទប្រកាន់ «សូកប៉ាន់សាក្សី និងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សី»។ ទោស៥ឆ្នាំនេះ តុលាការសម្រេចឱ្យពួកគាត់អនុវត្តក្នុងពន្ធនាគាររយៈពេល១៤ខែ និងទោសនៅសល់ត្រូវព្យួរ។
ដោយមិនពេញចិត្តចំពោះការសម្រេចរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនេះ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨ អ្នកទាំង៥រូប តាមរយៈមេធាវី បានសម្រេចដាក់ពាក្យបណ្ដេងសាទុក្ខទៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
ប៉ុន្តែសវនាការដែលគ្រោងបើកនាថ្ងៃនេះ ត្រូវបានប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ លោក ស៊ិន វិសាល សម្រេចលើកពេលទៅថ្ងៃក្រោយវិញ ដោយសារមេធាវីការពារក្ដីឱ្យលោក នី ចរិយា គឺលោក សំ សុគង់ បានដាក់ពាក្យស្នើសុំពន្យារពេល ក្រោយពីលោកពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩។ លោកបន្តថា សំណុំរឿងនេះជារឿងព្រហ្មទណ្ឌ មេធាវីត្រូវតែចូលរួមជាចាំបាច់ មិនអាចអត់បានទេ ទោះបីជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកចំនួន៤រូបទៀត គាត់មានមេធាវីចូលរួមក៏ដោយ។
លោក ស៊ិន វិសាល គូសបញ្ជាក់ថា៖ «លោក សំ សុគង់ បានដាក់ពាក្យសុំពន្យារពេល ដោយសារជាប់ធ្វើចត្តាឡីស័ក ព្រោះគាត់មានពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩ ប្រភេទ អូមីក្រុង។ អ៊ីចឹងនីតិវិធីហ្នឹងមិនអាចបន្តទៅបានទេ ដោយសារអវត្តមានមេធាវី លោក សំ សុគង់។ រឿងនេះនឹងលើកទៅថ្ងៃក្រោយ អាចចុងខែមេសាខាងមុខនេះ»។
ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅមុខសាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា បានលើកឡើងថា រូបគាត់ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត បានរង់ចាំសវនាការបណ្ដឹងសាទុក្ខនេះជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ខណៈដែលពួកគាត់បានដាក់បណ្ដឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ តាំងពីឆ្នាំ២០១៨ តែតុលាការប្រកាសបើកសវនាការក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២២។
លោកថា៖ «សម្រាប់យើងពិតជាមានឆន្ទៈចង់ឱ្យបន្តសវនាការនេះ ព្រោះយើងរង់ចាំយុត្តិធម៌យូរហើយ។ ការយើងដាក់បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ប្រហែលជាង៥ឆ្នាំហើយ ដូច្នេះ ការរង់ចាំយុត្តិធម៌នេះ វាយូរពេកហើយសម្រាប់យើង។ ដូច្នេះ យើងពិតជាចង់ចូលរួមក្នុងដំណើរការនេះ ចង់ដឹងថា ពួកយើងនឹងទទួលបានយុត្តិធម៌កម្រិតណាពីតុលាការ»។
លោក នី សុខា ស្នើទៅតុលាការឱ្យកោះហៅសាក្សី ឈ្មោះ ខុម ចាន់តារាទី ហៅ ស្រីមុំ និងមេធាវីរបស់គាត់ គឺអ្នកស្រី ទ្រី ឈួន មកសួរដេញដោលក្នុងសវនាការ ដោយថា មកដល់ថ្ងៃនេះ តុលាការមិនបានកោះហៅសាក្សីទាំងពីរនេះមកចូលរួមសវនាការឡើយ។
ចំណែកលោកស្រី លឹម មុនី បង្ហាញការសោកស្ដាយចំពោះការអូសបន្លាយរយៈពេលយូរឆ្នាំ ហើយទើបនឹងយកមកសវនាការថ្ងៃនេះ ប៉ុន្តែត្រូវបានលើកពេលទៀត។ លោកស្រីចាត់ទុកការចោទប្រកាន់លើពួកគាត់ថាជារឿងអយុត្តិធម៌ និងជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលជាអ្នកចូលរួមចំណែកក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
លោកស្រីថា៖ «ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ផ្ទាល់ខ្លួន ឱ្យពួកខ្ញុំទាំង៥នាក់ដែលមិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសអ្វី ហើយត្រូវបានជាប់ពន្ធនាគារអស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ ហើយទទួលការកាត់សេចក្ដីដោយមិនផ្ដល់យុត្តិធម៌ឱ្យពួកយើងខ្ញុំ។ មួយទៀត ដូចយោបល់លោក នី សុខា ដែរយើងខ្ញុំទាមទារឱ្យសាក្សី ២នាក់ ដែលឆ្លើយដាក់បន្ទុកមកលើពួកយើងខ្ញុំ ឱ្យបានចូលមកបំភ្លឺដូចគ្នា»។
នាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព មានប្រសាសន៍ថា អ្នកការពារសិទ្ធិទាំង៥រូប មិនគួរត្រូវបានតុលាការប្រកាន់តាំងពីដំបូងមកម្ល៉េះ ដោយសារពួកគាត់ធ្វើការងារដើម្បីជួយការពារសិទ្ធិជនរងគ្រោះ ខណៈការងារដែលពួកគាត់ធ្វើស្របតាមច្បាប់។
លោកថា៖ «យើងសង្ឃឹមថានឹងមានការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ទៅលើពួកគាត់ ប៉ុន្តែយើងដឹងថា នៅពេលដែលមានករណីពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស វាកម្រដែលមានការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ណាស់។ នេះជារឿងមួយដែលជាការឆ្លុះបញ្ចាំភាពអយុត្តិធម៌មួយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាយើង ដែលសកម្មជន ហើយអ្នកដែលធ្វើការក្នុងវិស័យសិទ្ធិតែងតែប្រឈម»។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុកចំនួន៤រូប គឺលោក នី សុខា, លោក យី សុខសាន្ត, លោក ណៃ វ៉ង់ដា និងលោកស្រី លឹម មុនី ព្រមទាំងអគ្គលេខាធិការរង នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សមាគមអាដហុក លោក នី ចរិយា ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយចោទប្រកាន់ពីបទ «សូកប៉ាន់សាក្សី និងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សី» ក្នុងសំណុំរឿងផ្ដល់ប្រាក់ជាង២០០ដុល្លារទៅឱ្យស្ត្រីម្នាក់ឈ្មោះ ខុម ចាន់តារាទី ហៅ ស្រីមុំ ក្នុងនាមជនរងគ្រោះដែលរត់មករកអាដហុកឱ្យជួយពេលនោះ។ ស្ត្រីឈ្មោះ ខុម ចាន់តារាទី នៅពេលនោះ ត្រូវបានគេចោទថាជាស្រីកំណាន់របស់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ។
ពួកគេទាំង៥នាក់ត្រូវបានបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារព្រៃស កាលពីថ្ងៃទី១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ ត្រូវបានតុលាការសម្រេចដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះកម្ពុជា ក្នុងការប្រើប្រាស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ (ACU) ជាឧបករណ៍យាយីនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស គណបក្សប្រឆាំងនានា និងអ្នកលើកឡើងពីអំពើពុករលួយ តាមរយៈការចោទប្រកាន់ដែលខុសពីការពិត៕
