អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមមួយចំនួនបានលើកឡើងថា ក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥នេះ លំហប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នៅតែបន្តរួមតូចដដែល ដោយសម្អាងថា ដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ការបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សនយោបាយទាំង១៧នៅពេលនេះ មិនបានភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌដើម្បីធានាយន្តការប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ដែលការណ៍នេះធ្វើឱ្យគណបក្សកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាចជាអ្នកមានប្រៀប។
ការលើកឡើងនេះបានធ្វើឡើងស្របពេលដែលគណបក្សនយោបាយទាំង១៧ ដែលដាក់បេក្ខភាពឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ កំពុងធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ខណៈការបោះឆ្នោតនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យចុងសប្តាហ៍នេះ។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា លើកឡើងនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា ក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នេះ លំហប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានៅតែបន្តរួមតូចដដែល ដោយលោកសម្អាងថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សេរីភាពខាងនយោបាយ និងវិធានមួយចំនួនទៀត បានកើតចេញពីវិបត្តិនយោបាយ មិនចំណុះទៅលើការបោះឆ្នោតប៉ុន្មាននោះទេ។
លោកពន្យល់ថា វិបត្តិនយោបាយដែលបានកើតឡើង ដោយសារតែគណបក្សកាន់អំណាចបារម្ភពីការបាត់បង់អំណាច ក្រោយគណបក្សប្រឆាំងមានសំឡេងប្រហាក់ប្រហែល ទើបជំរុញឱ្យមានការរំលាយ ហើយករណីនេះ លោកថា លំហប្រជាធិបតេយ្យនឹងមិនត្រូវបើកឡើងវិញទេ ដរាបណាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅតែខ្លាចបាត់បង់អំណាច ដោយសារវត្តមានក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនោះ។
លោកថា៖ «គណបក្សកាន់អំណាច គាត់នឹងមិនបើកទូលាយទេ ចំពោះការប្រើប្រាស់សិទ្ធិទាំងអស់ហ្នឹង ល្គឹកណាស្ថានភាពនយោបាយនៅមិនទាន់ស្រុះស្រួលគ្នា នៅមិនទាន់បានដោះស្រាយនោះ»។
ជាងនេះទៅទៀត លោកគិតថា ការគំរាមកំហែងនឹងមិនធ្ងន់ធ្ងរជាងមុននោះទេ នៅពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានពុះច្រៀកជាចម្រៀកតូចៗ តាមរយៈបង្កើតគណបក្សជាច្រើនទៅចូលរួមបោះឆ្នោតដូចបច្ចុប្បន្ន ព្រោះថា ចរន្តនេះធ្វើឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចកាត់បន្ថយនៃការព្រួយបារម្ភ។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មើលឃើញថា ក្រោយការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ គណបក្សប្រឆាំងខ្លះនឹងទទួលបានអាសនៈ តែលទ្ធផលនោះគ្រាន់តែជាការលើកទឹកចិត្តមួយផ្នែកដល់អ្នកដែលស្រឡាញ់ប្រជាធិបតេយ្យប៉ុណ្ណោះ តែមិនមានឥទ្ធិពលដល់ការជំរុញឱ្យបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យទេ ពីព្រោះគណបក្សកាន់អំណាចបានដឹងមុនថា ការងើបឡើងវិញនៃរលកប្រជាធិបតេយ្យជាគ្រោះថ្នាក់ដល់យន្តការផ្ទេរអំណាចរបស់ខ្លួន។
លោកថា៖ «គោលបំណងសំខាន់ គឺការផ្ទេរអំណាចទៅអ្នកជំនាន់ក្រោយ កាលណាបើបើកលំហសេរីភាព យុវជន និងពលរដ្ឋកម្ពុជា ចាប់ផ្ដើមជជែក ចាប់ផ្ដើមលើកឡើងនូវចំនុចអវិជ្ជមាននៃការដឹកនាំហ្នឹងច្រើន អ៊ីចឹងហានិភ័យវាប្រឈមទៅនឹងរង្គោះរង្គើនឹងការគាំទ្រ»។
ដូចគ្នានេះដែរ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី មើលឃើញថា ក្រោយការបោះឆ្នោត លំហសេរីភាពអាចនឹងធ្លាក់ចុះជាងមុន បើគណបក្សប្រឆាំងណាមួយទទួលបានសំឡេងគាំទ្រច្រើនដូចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយ ព្រោះរលកនេះអាចរុញឱ្យមានការព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់អំណាចរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ជាការសង្កេត លោកមើលឃើញថា កត្តាចម្បងមួយដែលធ្វើឱ្យជម្លោះនយោបាយដែលបានអូសបន្លាយច្រើនឆ្នាំមក និងនៅមិនទាន់រកច្រកចេញរួចនេះ គឺបណ្ដាលមកពីអ្នកនយោបាយខ្មែរគិតផលប្រយោជន៍បុគ្គលនិងគ្រួសារច្រើនជាងប្រយោជន៍ជាតិ ហើយបញ្ហានេះនឹងជំរុញឱ្យកម្ពុជាបន្តខាតបង់។
តែយ៉ាងណា លោកផ្តល់ជាយោបល់ថា ដើម្បីឱ្យការប្រកួតអំណាចដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ និងធានាបាននូវប្រយោជន៍ជាតិ លុះណាតែអ្នកនយោបាយហ៊ានកាត់ផ្ដាច់ប្រព័ន្ធចាក់ស្រេះបែបគ្រួសារនិងបក្ខពួកនិយម។
លោកថា៖ «កាលណាគាត់គិតប្រយោជន៍ខ្លួនឯងធំជាងប្រយោជន៍ជាតិ គឺដំណើរការផ្សេងៗជាយន្តការបម្រើជាតិ បម្រើសាធារណជនហ្នឹង ត្រូវបានរារាំងហើយ អ៊ីចឹងនៅកម្ពុជាយើង យើងមានប្រព័ន្ធសែស្រឡាយបក្ខពួកនិយមហ្នឹងរឹងមាំមែនទែន»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាច លោក សុខ ឥសាន បានច្រានចោលការលើកឡើងនេះ ដោយចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលទាំងនោះថា ជាការវាយតម្លៃបែបលម្អៀងខាងនយោបាយ។
លោកថា៖ «បើការបោះឆ្នោត ហើយគាត់វាយតម្លៃ អាហ្នឹងគាត់និយាយការពិត! ចុះនេះថាទុកមុនមួយអាទិត្យ អាណាដែលឮ? សួរមើលគាត់មានក្បួនទាយពីណាមក?»
វិធានការផាត់គណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយជាង៤ឆ្នាំមកនេះ ជំរុញឱ្យមានប្រតិកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសប្រទេសលោកសេរី ដែលពួកគេនៅតែទាមទារឱ្យមានវត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយ ចូលរួមប្រកួតការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដើម្បីធានាយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ។
ប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា លោកស្រី ផូលីន តាម៉េស៊ីស (Pauline Tamesis) បានសរសេរសារលើបណ្ដាញសង្គម កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ ថាអង្គការអន្តរជាតិមួយនេះមិនបានផ្ដល់ការគាំទ្រ ឬចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំ២០២២នេះទេ តែនឹងបន្តតាមដានដោយយកចិត្តទុកដាក់។
សហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ក៏បានប្រកាសស្រដៀងគ្នានេះដែរថា ខ្លួននឹងមិនដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២នេះទេ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេនឹងបន្តតាមដានដោយយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះដំណើរការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅកម្ពុជានេះ។
ក្រៅពីនេះ សភាសហភាពអឺរ៉ុបក៏បានអនុម័តលើញត្តិមួយថ្មីបន្ថែមទៀត ដោយអំពាវនាវឱ្យប្រទេសជាសមាជិកអឺរ៉ុបទាំង២៧ បន្តដាក់ទណ្ឌកម្មលើប្រទេសកម្ពុជា ដោយដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទាំងស្រុងពីកម្ពុជា ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តនៅឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញថា គ្មានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌៕
