ចាប់តាំងពីការដាក់ចេញនូវគំនិតផ្ដួចផ្ដើម «ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI)» របស់ចិននៅឆ្នាំ២០១៣មក «ទីក្រុងព្រះសីហនុ» ដែលជាទីតាំងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅតែមួយគត់របស់កម្ពុជា បានក្លាយជាជម្រករបស់ជនអន្តោប្រវេសន៍ចិនដែលចូលមកកម្ពុជាយ៉ាងគំហុក។
ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៣នោះ មានប្រជាជនចិនប្រហែល ៨ម៉ឺននាក់ ប៉ុណ្ណោះរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លុះប្រាំមួយឆ្នាំក្រោយមក ចំនួនជនអន្តោប្រវេសន៍ចិនបានកើនឡើងរហូតដល់ ២៥ម៉ឺននាក់ ក្នុងនោះ ២០ម៉ឺននាក់រស់នៅទីក្រុងព្រះសីហនុ។
កំណើននេះបានផ្ដល់ឱកាសដល់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនប្រព្រឹត្តបទល្មើសក្នុងសហគមន៍អន្តោប្រវេសន៍ចិន នៅក្នុងទីក្រុងជាប់ឆ្នេរសមុទ្រ ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូភាគច្រើនគ្រប់គ្រងដោយជនជាតិចិន។
ចំណាត់ការនៅចិន ជំរុញឱ្យក្រុមឧក្រិដ្ឋជនរត់ចូលប្រទេសកម្ពុជា
តាមរបាយការណ៍នគរបាលជាតិ បានឱ្យដឹងថា ចាប់ពីខែមករា ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ មានជនជាតិចិនជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងករណីឧក្រិដ្ឋកម្មចំនួន២៤១ករណី ក្នុងចំណោម៣១៤ករណី ពាក់ព័ន្ធជាមួយជនបរទេស។ ក្នុងរយៈពេល៩ខែដើមឆ្នាំដដែល មានជនជាតិចិនចំនួន ៧៤៤នាក់ រស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងនិរទេសទៅកាន់ស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេវិញ។
ក្នុងអំឡុងដើមឆ្នាំ២០២២នេះ មានរបាយការណ៍ជាច្រើនចុះផ្សាយអំពីការចាប់ជំរិត ការឃុំខ្លួន និងការរំលោភកម្លាំងពលកម្ម ដោយក្រុមអ្នកលេង និងក្រុមឧក្រិដ្ឋកម្មជនជាតិចិន ដែលបានអូសទាញជនជាតិបរទេស ដោយសន្យាថានឹងផ្តល់ការងារដែលមានប្រាក់ខែខ្ពស់។ ប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែជាលេសដើម្បីបង្ខំឱ្យជនជាតិបរទេសទាំងនោះធ្វើការងារឆបោកតាមការរយៈការហៅទូរសព្ទក្លែងបន្លំ ហើយពួកគេត្រូវបង្ខាំងឱ្យនៅក្នុងផ្ទះដែលមានសណ្ឋានដូចជាអ្នកទោសនៅក្នុងគុកតែប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីខែមីនា ជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី ៣០នាក់ ត្រូវបានជួយសង្រ្គោះនៅខេត្តកណ្ដាល បន្ទាប់ពីពួកគេត្រូវបានក្រុមទុច្ចរិតបញ្ជូនពីខេត្តព្រះសីហនុមក។ ដោយឡែក ជនជាតិថៃប្រមាណ៣ ០០០នាក់ត្រូវបានជួយសង្រ្គោះពីក្រុមអ្នកលេងជនជាតិចិន ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចថៃបានសន្និដ្ឋានថា នៅមានពលករថៃប្រមាណ១ ៥០០នាក់ទៀតក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ នៅមិនទាន់បានជួយសង្រ្គោះនៅឡើយ។
សកម្មភាពជំនួញឧក្រិដ្ឋកម្មភាគច្រើននៅខេត្តព្រះសីហនុ បានផ្លាស់ប្តូរទីតាំងមកពីប្រទេសចិន ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលចិនបានអនុម័តច្បាប់សន្តិសុខជាតិដ៏តឹងរ៉ឹងមួយ ដើម្បីបញ្ឈប់សកម្មភាពជំនួញឧក្រិដ្ឋកម្ម និងក្រុមអ្នកលេង។ ដោយកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ ក្រុងព្រះសីហនុបានក្លាយជាឋានសួគ៌ សម្រាប់ក្រុមសង្គមងងឹតទាំងនេះធ្វើសកម្មភាពរបស់ពួកគេបន្តទៀត។
ឧក្រិដ្ឋកម្មបានបង្កើតឱ្យមានទស្សនៈរើសអើងលើជនជាតិចិន ថ្វីបើជនជាតិចិនធ្លាប់មានប្រវត្តិត្រូវបានទទួលការស្វាគមន៍នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេបានបង្កចលាចលក្នុងសង្គមកម្ពុជា តាមរយៈការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងសកម្មភាពខុសច្បាប់នានា។ ការអង្កេតមួយកាលពីខែកុម្ភៈនៅឆ្នាំនេះ អំពីទស្សនៈរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទៅលើសហគមន៍ជនជាតិចិនថ្មីនេះ បានបង្ហាញថា ៥៩% នៃអ្នកចូលរួមធ្វើការស្ទង់មតិបាននិយាយថា ពួកគេបានមើលឃើញពីភាពតានតឹងផ្នែកសង្គមយ៉ាងខ្លាំងរវាងប្រជាជនកម្ពុជានិងចិន។ សេចក្តីអះអាងនេះបានសំដៅទៅលើវត្តមានរបស់អង្គការក្រុមឧក្រិដ្ឋជនសម្ងាត់ចិននៅខេត្តព្រះសីហនុ និងការចូលរួមរបស់ពួកគេក្នុងការបោកបញ្ឆោតតាមរយៈប្រព័ន្ធអនឡាញ និងការជួញដូរមនុស្សនិងគ្រឿងញៀន។
មានការបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ផងដែរថា ការផ្លាស់ប្តូរប្រជាសាស្ត្រនៃខេត្តព្រះសីហនុបានធ្វើឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនត្រូវបានញែកចេញពីសេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុកនៃខេត្តព្រះសីហនុ។ នៅឆ្នាំ២០១៨ មានជនជាតិចិនចំនួន១២០ ០០០នាក់រស់នៅក្រុងព្រះសីហនុ ត្រូវនឹង ២០% នៃប្រជាជនសរុបក្នុងខេត្តនេះ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ តំណាងអគ្គនាយកដ្ឋានគោលនយោបាយខេត្តព្រះសីហនុ ប៉ាន់ប្រមាណថា ៩០% នៃអាជីវកម្មក្នុងក្រុងព្រះសីហនុ គ្រប់គ្រងដោយជនជាតិចិន។ ការកើនឡើងនៃករណីឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបង្កឡើងដោយជនជាតិចិន បានជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ការយល់ឃើញរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទៅលើជនជាតិចិន និងការគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជារបស់អាជីវករចិន ទាំងស្របច្បាប់និងខុសច្បាប់ ហើយជាចុងក្រោយ វាបានក្លាយជារបាំងរារាំងដល់សហគមន៍ប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានបំណងចង់ធ្វើអាជីវកម្មឡើងវិញ។
លំហូរចូលនៃអង្គការឧក្រិដ្ឋកម្មចិន ក៏បានធ្វើឱ្យវិសមភាពសង្គម–សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាមានស្ថានភាពកាន់តែអាក្រក់បន្ថែមទៀត។ មានការចោទប្រកាន់ថា ក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយក្រុមតូចបានទទួលលាភសក្ការៈពីសកម្មភាពឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះ។ ជាឧទាហរណ៍ ទីតាំងមួយចំនួនដែលគ្រប់គ្រងនិងពាក់ព័ន្ធជាមួយក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់និងអ្នកមានលុយមានអំណាចនៅកម្ពុជា ត្រូវបានកំណត់ដោយជនរងគ្រោះថា ជាទីកន្លែងប្រព្រឹត្តបទល្មើសឆបោក និងសកម្មភាពខុសច្បាប់ផ្សេងទៀត កំពុងបន្តសកម្មភាព ដូចជា នៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ និងតំបន់ឆៃណាថោន និងតំបន់ផ្សេងទៀតនៅជុំវិញសណ្ឋាគារ ខេប៊ី នៅខេត្តព្រះសីហនុ ជាដើម។
សេចក្តីអះអាងខាងលើបានបង្ហាញថា ប្រជាជនកម្ពុជាមួយចំនួនកំពុងបង្កើនទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេដោយសារប្រតិបត្តិការឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះ ហើយវាជះឥទ្ធិពលដល់ការបែងចែកវណ្ណៈសង្គមកាន់តែខ្លាំងបន្ថែមទៀត។
មានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងមួយចំនួនត្រូវបានធ្វើឡើងដោយភាគីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សហការជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិន ដើម្បីទប់ស្កាត់និងចុះបង្ក្រាបឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែននេះ។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជានិងចិនបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីសហប្រតិបត្តិការអនុវត្តន៍ច្បាប់ ដើម្បីស៊ើបអង្កេតជនជាតិចិនដែលរងគ្រោះដោយការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងជួយបញ្ជូនពួកគេត្រលប់ទៅប្រទេសចិនវិញ។
ប្រាំខែក្រោយមក តាមសំណើរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន កម្ពុជាបានធ្វើការហាម់ឃាត់ការភ្នាល់ល្បែងស៊ីសងតាមប្រព័នអនឡាញ ដែលជាឧស្សាហកម្មមួយមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងស្អិតល្មួតជាមួយបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មចិន។ បន្ទាប់ពីបានដាក់ចេញនូវវិធានការនេះ កម្ពុជាកត់សម្គាល់ឃើញថា មានជនជាតិចិនជាច្រើនបានចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។ នៅឆ្នាំ២០២១ កម្ពុជារៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ថ្មី ដែលធ្វើការរារាំងជនបរទេសដែលមានកំណត់ត្រាក្នុងបញ្ជីបទឧក្រិដ្ឋ មិនឱ្យចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងរឹតបន្តឹងបន្ថែមទៀតទៅលើការគ្រប់គ្រងជនបរទេសដែលរស់នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រនេះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមិនទាន់ត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភានៅឡើយទេ។
កម្ពុជាត្រូវតែពន្លឿនដំណើការនៃការអនុម័តច្បាប់នេះ ដើម្បីរារាំងការបន្តហូរចូលនៃជនសង្ស័យពីការបង្កបទឧក្រិដ្ឋមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្ននេះ អន្តោប្រវេសន៍បរទេសមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាស្ទើរតែមិនអាចកំណត់បាន ក្នុងន័យនេះ ជនបរទេសដែលមានកំណត់ត្រាក្នុងបញ្ជីឧក្រិដ្ឋកម្ម ជួបប្រទះនូវឧបសគ្គតិចតួចប៉ុណ្ណោះដើម្បីចូលទឹកដីកម្ពុជា។
យោងតាមប្រធានមន្ទីរការងារខេត្តព្រះសីហនុ នៅឆ្នាំ២០១៩ មានជនជាតិចិនចំនួន២២ ០០០នាក់តែប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានលិខិតអនុញ្ញាតការងារនិងអាជីវកម្មពីអាជ្ញាធរ។ តួលេខនេះបញ្ជាក់ថា មានគម្លាតខុសគ្នាខ្លាំងរវាងចំនួនជនជាតិចិនដែលរស់នៅក្នុងប្រទេស និងចំនួនឯកសារដែលច្បាប់តម្រូវឱ្យផ្តល់់ជូនដើម្បីអាចធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាន។ គួរកត់ចំណាំផងដែរថា ជនបរទេសដែលមកទីនេះដោយមិនបានបំពេញ ឬគ្មានឯកសារផ្លូវច្បាប់ ដែលអាចក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃឧក្រិដ្ឋកម្ម គឺស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់ជាងនេះទៅទៀត ព្រោះពួកគេប្រហែលជាមិនហ៊ានស្វែងរកជំនួយពីកងកម្លាំងសមត្ថកិច្ចទេ ព្រោះខ្លាចគេនិរទេសចេញ។
ចំពោះមុខបទឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន
កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន ជុំវិញការស៊ើបអង្កេតនិងការចែករំលែកព័ត៌មានជាមួយចិន និងប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផ្សេងទៀតទាក់ទងទៅនឹងលំហូរពលករចំណាកស្រុក។
ប្រទេសដែលបានបញ្ជូនពលករចំណាកស្រុកមកកម្ពុជា ដូចជា ម៉ាឡេស៊ី ចិន និងថៃ អាចទទួលបានព័ត៌មានពីប្រជាជនរបស់ពួកគេដែលបានជាប់ឃុំនៅកម្ពុជា ដោយពួកគេបានរាយការណ៍តាមការហៅទូរសព្ទសម្ងាត់ ឬតាមរយៈប្រព័ន្ធបណ្ដាញសង្គម។ ព័ត៌មាននេះពិតជាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការអនុវត្តច្បាប់ ដែលអាចជួយជូនដំណឹងទៅកាន់សមត្ថកិច្ចនូវទីតាំងប្រតិបត្តិការឆបោក និងព័ត៌មានលម្អិតនៃការសង្ស័យផ្សេងៗ។
ជាឧទាហរណ៍ សមាគមម៉ាឡេស៊ីចិន បានទទួលសំណើពីសមាជិកគ្រួសារដែលកូនរបស់ពួកគេបានជាប់គាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលសមាគមនេះបានបញ្ជូនទៅ «ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ី ដើម្បីប្រឆាំងការរត់ពន្ធជនចំណាកស្រុក (MAPO)»។ បន្ទាប់មក MAPO បានបញ្ជូនព័ត៌មានទៅប៉ូលិសអន្តរជាតិ។ ថៃ និង ម៉ាឡេស៊ី ប្រទេសទាំងពីរបានចេញសេចក្តីព្រមានអំពីការរីករាលដាលការចាប់ឃុំខ្លួនដោយខុសច្បាប់ និងការបង្ខំឱ្យធ្វើការខុសច្បាប់នៅកម្ពុជា ដោយពួកគេបានដឹងអំពីបញ្ហានេះពីពលរដ្ឋរបស់ពួកគេដែលធ្លាប់បានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍នៅកម្ពុជា។
ជាចុងក្រោយ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើបញ្ហានេះ ដែលថាមានមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងអ្នកមានលុយនិងមានអំណាចមួយចំនួន ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយការផ្តល់អគារនិងទីតាំងយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងគោលបំណងខុសច្បាប់។
ជារួម ការកើនឡើងនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្តដោយជនជាតិចិននៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា មិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិកម្ពុជា និងសហគមន៍ចិនដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏បង្កើតឱ្យមានភាពអយុត្តិធម៌នៃទស្សនៈអវិជ្ជមានចំពោះសហគមន៍ចិនទាំងមូល។ ដូច្នេះ កម្ពុជាត្រូវពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់របស់ខ្លួន និងធ្វើការសហការជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហានេះ។ បើស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នបន្តកើតមានឡើងទៀតនោះ វានឹងនាំឱ្យមានការបែកបាក់សង្គមកាន់តែខ្លាំងឡើង និងការរើសអើងដ៏អយុត្តិធម៌បន្ថែមទៀតប្រឆាំងនឹងជនជាតិចិននៅកម្ពុជា៕
ដោយ រីម សុខវី | អត្ថបទរក្សាសិទ្ធិដោយអង្គការវេទិកាអនាគត
