យុវជនស្ម័គ្រចិត្តមួយក្រុមបានរៀបចំការសម្ដែងល្ខោនខោល រយៈពេល២ថ្ងៃ ដើម្បីអបអរសាទរខួប៤ឆ្នាំនៃការដាក់បញ្ចូលល្ខោនខោលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ ដែលមានការចូលរួមពីសិល្បករជាយុវជនចំនួន១៥០នាក់ នឹងចូលរួមសម្តែងសម្រាប់សាធារណជនទស្សនាដោយឥតគិតថ្លៃ។
ប្រធានក្រុមសិល្បៈយុវជនល្ខោនខោល និងរបាំបុរាណជំនាន់ថ្មី លោក ហង់ ភូមិរ៉ា បានឱ្យដឹងថា ការសម្តែងរបស់ក្រុមយុវជននេះនឹងរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃទី២៥ ដល់ទី២៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។ ប្រភពបន្តថា ពិធីនេះនឹងរៀបចំនៅទីស្នាក់ការសហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជា ចាប់ពីវេលាម៉ោង៦ល្ងាច ក្នុងភូមិព្រែកលាប ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ រាជធានីភ្នំពេញ។
បើតាមលោក ហង់ ភូមិរ៉ា ការរៀបចំកម្មវិធីនេះឡើង ក្នុងគោលបំណងបង្ហាញសមត្ថភាពរបស់សិល្បករជាយុវជនបន្តវេនចំនួន១៥០នាក់ ដែលពួកគេបានខិតខំហាត់រៀនជាមួយលោកនាពេលកន្លងមក ជាពិសេសគឺដើម្បីចូលរួមអបអរសាទរនៃការដាក់បញ្ចូលល្ខោនខោលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ។
លោកបន្តថា៖ «[សិល្បករដែលចូលរួមសម្ដែង] ជាក្មេងៗដែលគាត់មិនដែលចេះអី ជានិស្សិត បញ្ញវន្តតាមបណ្ដាសាកលនានា គាត់អ្នករៀនច្បាប់ រៀនគណនេយ្យ រៀនហិរញ្ញវត្ថុ [ជាដើម] អ៊ីចឹងគាត់ស្ម័គ្រចិត្តចូលរួមធ្វើស្នាដៃនេះឡើងសម្រាប់អបអរសាទរផង ហើយក៏ចង់ដឹងថាគាត់មិនមែនជាសិល្បករអាជីពដូចខ្ញុំជាអ្នកឯកទេសល្ខោនខោលតែម្តងទេ គាត់ហាត់ជាមួយខ្ញុំ អ៊ីចឹងចង់ដឹងកម្រិតប៉ុនណាដែលគាត់ចេះសម្តែង»។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ក្រុមការងាររបស់លោកបានត្រៀមកៅអីសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋចូលទស្សនាចំនួន៦០០នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយក្នុងរយៈពេល២ថ្ងៃ នៃការសម្តែង គឺលោកបានត្រៀមទទួលសាធារណជនជាង១ ០០០នាក់។
ដោយឡែក លោកថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ សំបុត្រចំនួន១ ០០០សន្លឹកត្រូវបានក្រុមការងាររបស់លោកចែកជូនពលរដ្ឋដោយឥតគិតថ្លៃ និងនៅសល់ប្រមាណ៣០សន្លឹកទៀតមិនទាន់បានចែកនៅឡើយ។
ល្ខោនខោលរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានអង្គការយូណេស្កូ ដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨។
ចំណែកយុវជនកំពុងសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតជំនាញសេដ្ឋកិច្ច នៅសាលាឯកជនមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឈុន ឆៃយ៉ា បានឱ្យដឹងថា លោកនឹងចូលរួមសម្ដែងជាតួអង្គព្រះរាម ក្នុងកម្មវិធីនាពេលខាងមុននេះ។ លោកបន្តថា នេះជាលើកទីមួយហើយសម្រាប់រូបគេ ដែលត្រូវបានលោក ហង់ ភូមិរ៉ា ជ្រើសរើសឱ្យសម្តែងជាតួអង្គសំខាន់មួយនេះ។
លោកបន្តថា៖ «វាជាអារម្មណ៍មួយដ៏រំភើប ដែលខ្ញុំជានិស្សិត មិនមែនជាអ្នកដែលរៀនខាងផ្នែកសិល្បៈ ដូចជាពួកគាត់ខាងសិល្បករ ដែលរៀននៅសាលាមធ្យមសិល្បៈ។ ពួកខ្ញុំជានិស្សិតដែលរៀនតាមផ្នែកផ្សេងៗ ប៉ុន្តែបានចូលហាត់រៀនជាមូយបង ភូមិរ៉ា [លោក ហង់ ភូមិរ៉ា]»។
យុវជនវ័យ២៣ឆ្នាំរូបនេះ បានចូលហាត់ល្ខោនខោនជាមួយក្រុមសិល្បៈយុវជនល្ខោនខោល និងរបាំបុរាណជំនាន់ថ្មី នៅឆ្នាំ២០១៩ ដោយសារក្តីស្រឡាញ់របស់លោកផ្ទាល់ និងចង់ថែរក្សាវប្បធម៌ដូនតាដែលបានបន្សល់ទុក។
អគ្គនាយករង នៃអគ្គនាយកដ្ឋានបច្ចេកទេសវប្បធម៌ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោកស្រី ជ័យ ច័ន្ទកិត្យា បានបង្ហាញការសាទរចំពោះក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្ត ដែលបានរៀបចំកម្មវិធីនេះឡើង។ លោកស្រីឱ្យដឹងថា ការរៀបចំឱ្យមានជាវេទិកានេះឡើង គឺស្របទៅតាមគោលបំណងរបស់ក្រសួង ដែលចង់ឃើញសហគមន៍ និងអ្នកប្រតិបត្តិល្ខោនខោល និងសាធារណជនទូទៅដែលចង់ចូលរួមចំណែកក្នុងការថែរក្សា ការពារ លើកស្ទួយ និងផ្សព្វផ្សាយល្ខោនបុរាណនេះឱ្យបានជាប់លាប់ និងទូលំទូលាយ។
លោកស្រីបន្តថា៖ «កិច្ចការទាំងនេះ គឺជាភារកិច្ចប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប។ ដូច្នេះការរៀបចំកម្មវិធីនេះឡើង គឺបង្ហាញឱ្យឃើញពីការចូលរួម និងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ប្រធានក្រុម សមាជិក និងសិស្សដែលទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលពីក្រុមនេះនាពេលកន្លងមក»។
បន្ថែមលើនេះ លោកស្រីបន្តថា ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ខិតខំពង្រឹងវិស័យសិល្បៈបុរាណមួយនេះនៅតាមស្ថាប័នអប់រំ ក្រោមឱវាទផ្ទាល់របស់ក្រសួង និងនៅតាមមន្ទីរវប្បធម៌រាជធានី-ខេត្ត អង្គការ និងសមាគមសិល្បៈនានា ដោយផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលហាត់ល្ខោនខោលនៅតាមទីតាំងឬតំបន់ផ្សេងៗ ដោយមិនគិតថ្លៃ ដល់អ្នកមានបំណងចង់រៀនសូត្រពីល្ខោនខោលនេះមានឱកាសបានហាត់រៀនតាមសេចក្តីប្រាថ្នារបស់ពួកគេ។
លើសពីនេះ ក្រសួងបានរៀបចំចងក្រងបោះពុម្ពឯកសារសំខាន់ៗដែលពាក់ព័ន្ធនឹងល្ខោនទម្រង់នេះ ដើម្បីជូនជាប្រយោជន៍ដល់ការសិក្សា រៀនសូត្រ និងស្រាវជ្រាវរបស់សាធារណជនទូទៅផងដែរ។
ឯកសារស្រាវជ្រាវស្តីពី «ប្រវត្តិល្ខោនខោល» របស់លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឱ្យដឹងថា ល្ខោនខោល ឬហៅថា ល្ខោនពាក់របាំងមុខ នេះ មានអាយុកាលតាំងពីសតវត្សរ៍ទី១០ មកម្ល៉េះ។ ហើយការសម្តែងវិញ គឺមានតែក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរតែមួយគត់ ចំណែកតួអង្គនីមួយៗត្រូវពាក់មុខខ្មុក (ស្មាច់ក្រដាស) ជារូបតួអង្គផ្សេងៗ ដូចជា តាឥសី ស្វា និងយក្ស ជាដើម។
លោក ហង់ ភូមិរ៉ា ដែលជាប្រធានក្រុមសិល្បៈយុវជនល្ខោនខោល និងរបាំបុរាណជំនាន់ថ្មី ថ្លែងថា ការបង្កើតក្រុមសិល្បៈយុវជនល្ខោនខោល និងរបាំបុរាណជំនាន់ថ្មីនេះ ធ្វើឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៦។
ការចាប់ផ្តើមបង្ហាត់ទម្រង់ល្ខោនខោលនេះជាលើកដំបូង គឺផ្តើមចេញដោយការស្ម័គ្រចិត្តដល់សាធារណជនទូទៅនៅក្នុងវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ និងបន្ទាប់មកទៀតនៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ។ ក៏ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ ទីតាំងល្ខោនខោលនេះបានផ្លាស់ប្តូរទីតាំងមកស្នាក់ការសហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជាវិញ ដែលស្ថិតនៅភូមិព្រែកលាប ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ រាជធានីភ្នំពេញ។
លោកបន្តថា បើគិតពីការបង្ហាត់បង្រៀនលើជំនាញល្ខោនខោលនេះវិញ សិស្សអាចចូលរៀនរៀងរាល់ថ្ងៃអាទិត្យ ចាប់ពីម៉ោង៧ព្រឹក រហូតដល់ ម៉ោង៤រសៀល ក្នុងមួយសប្តាហ៍ ហើយការសិក្សានេះ គឺមិនតម្រូវឱ្យអ្នកចូលហាត់បង់ប្រាក់នោះទេ៕
