អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនបាននិងកំពុងធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការចំនួន ៤៩នាក់ ឱ្យមានសេរីភាព និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ ដើម្បីឱ្យពួកគេបានជួបជុំជាមួយក្រុមគ្រួសារ និងបន្តភាពសកម្មនិយមរបស់ពួកគេវិញ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលបាននិងកំពុងធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការនោះ រួមមាន អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ជាដើម។ ចំណែកអ្នកជាប់ឃុំទាំង៤៩នាក់នោះ រួមមាន សកម្មជននយោបាយចំនួន៣៧នាក់ សកម្មជនដីធ្លី៧នាក់ អ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់ មេដឹកនាំសហជីពម្នាក់ និងសកម្មជនផ្សេងៗ៣នាក់ទៀត។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃពុធនេះថា អ្នកទាំង៤៩នាក់បានជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារ ដោយសារតែពួកគេប្រើប្រាស់សិទ្ធិតស៊ូមតិក្នុងការទាមទារយុត្តិធម៌សង្គម មិនមែនជាប់ទោសដោយការប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចរដ្ឋាភិបាលចោទប្រកាន់នោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា យុទ្ធនាការនេះធ្វើឡើងដើម្បីរម្លឹកទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ ដោះស្រាយបញ្ហាកំពុងកើតឡើង ជាពិសេសទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ និងដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការដោយសារកត្តានយោបាយឡើងវិញ ខណៈកម្ពុជាជាប្រទេសប្រកាន់នូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ លោកបន្ថែមថា អ្នកនយោបាយជំទាស់ និងមានមតិផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល មិនគួរត្រូវបានដាក់ទោសទណ្ឌឡើយ។
លោកថា៖ «មិនមានច្បាប់ណាមួយដែលត្រូវដាក់ទោសទណ្ឌអ្នកដែលមានទស្សនៈផ្ទុយនឹងរដ្ឋាភិបាលទេ ដោយសារប្រទេសយើងជាប្រទេសដែលប្រកាន់នូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ត្រង់ហ្នឹងហើយដែលយើងនៅតែដាក់សារនៅក្នុងវេបសាយរបស់អង្គការយើង ដើម្បីបង្ហាញទៅដល់រដ្ឋាភិបាល និងទៅប្រទេសដែលជាហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសផង ដើម្បីឱ្យគេដឹងថា អ្នកដែលជាប់ទោសមនសិការទាំងអស់ហ្នឹងមានចំនួនប៉ុន្មានហើយ និងមានអ្នកណាខ្លះជាប់រយៈពេលប៉ុន្មានហើយ ដើម្បីឱ្យគេមានការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការចូលរួមទាមទារ និងតស៊ូមតិជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង»។
លោក នី សុខា ក៏បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភអំពីស្ថានភាពនៃការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះផងដែរ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានចំពោះសំណើរបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបដែលស្នើកម្ពុជាស្តារឡើងវិញនូវបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស នយោបាយ និងប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈសហគមន៍អឺរ៉ុបកំពុងតាមដានស្ថានភាពនយោបាយ និងវាយតម្លៃទៅលើការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០២៣។
លោកថា៖ «ក្នុងនាមយើងសង្គមស៊ីវិល អត់ចង់ឃើញមានការដាក់សម្ពាធចំពោះរដ្ឋាភិបាលពីបណ្ដាប្រទេសលោកសេរីមួយចំនួន ជាពិសេសប្រទេសមហាអំណាចអ៊ីចឹងទេ ពីព្រោះការដាក់សម្ពាធមកលើរដ្ឋាភិបាល មិនមែនប៉ះតែទៅលើជួរមន្ត្រីក្នុងរដ្ឋាភិបាលទេ ប៉ុន្តែវាក៏ប៉ះពាល់ទៅកម្មករ-កសិករយើងដែលជាអ្នកក្រីក្រ ជាជនងាយរងគ្រោះនៅក្នុងសង្គម ធ្វើឱ្យមានបញ្ហាប្រឈមច្រើនទៅដល់ប្រទេសជាតិ ពិសេសបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច»។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការ បានធ្វើឡើងតាមរយៈការបង្ហោះរូបភាព និងចំនួនថ្ងៃដែលអ្នកទាំង៤៩រូបបានជាប់ឃុំ នៅលើគេហទំព័ររបស់អង្គការនីមួយៗជាដើម។ លោកបន្តថា ការធ្វើយុទ្ធនាការនេះ ដោយសារក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា អ្នកទាំងនោះមិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសដូចការចោទប្រកាន់របស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក អំ សំអាត ក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភផងដែរពីបញ្ហាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ខណៈសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែចាត់ទុកថាកំពុងធ្លាក់ចុះ។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើមានការកែលម្អ គេ[សហគមន៍អឺរ៉ុប]នឹងពិចារណាការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ហើយចំពោះ២០ភាគរយដែលបានកាត់ផ្ដាច់ គេនឹងពិចារណាឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែបើយើងមិនបានពិចារណាក្នុងការកែប្រែកែលម្អទេ អាចនឹងទទួលការបាត់បង់បន្ថែមទៀត ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដូចគ្នា ដែលគេទាមទារឱ្យបើកលំហសេរីភាពនយោបាយ ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ជាទីផ្សារធំទី២ ចំពោះការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម។ បើសិនយើងអត់មានការកែប្រែទេ យើងព្រួយបារម្ភចំពោះការមិនបន្តទៅលើការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម»។
លោក អំ សំអាត ក៏បានស្នើទៅអ្នកនយោបាយ ទាំងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំង ងាកមករកការចរចាគ្នាវិញ ដើម្បីកុំឱ្យសកម្មជនគណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស និងសហជីព ជាដើម ក្លាយជាអ្នករងគ្រោះបន្តទៀត ហើយបញ្ឈប់វិបត្តិការលាបពណ៌គ្នាបន្តទៀត។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជារបស់រដ្ឋាភិបាល លោក កត្តា អ៊ន ចាត់ទុកការទាមទាររបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលថា ជាការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការងារតុលាការដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យ។ បន្ថែមពីនេះ លោកថា អ្វីដែលសង្គមស៊ីវិលទាមទារ មិនបានស្ថិតនៅក្រោមសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលដែរ។
លោកថា៖ «វាជាសេរីភាពហើយ ក្នុងការប្រមូលសំឡេង ប៉ុន្តែបើការប្រមូលសំឡេងក្នុងចេតនាដាក់សម្ពាធទៅស្ថាប័នតុលាការ ទៅលើចៅក្រមនោះ ជាការជ្រៀតជ្រែកតុលាការ នោះជាការដើរផ្ទុយគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ ផ្ទុយពីគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស»។
បើតាមអង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) នៅឆ្នាំ២០២២នេះ បន្តដាក់ចំណាត់ថ្នាក់អាក្រក់ដល់កម្ពុជា ថាជាប្រទេសគោរពនីតិរដ្ឋទាប ដូច២ឆ្នាំកន្លងមក ដោយស្ថិតនៅលេខរៀង១៣៩ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៤០ នៅលើពិភពលោកដែលបានធ្វើការវាយតម្លៃ។
អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក បន្តថា មូលហេតុចម្បងដែលទាញទម្លាក់នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជាឱ្យធ្លាក់ចុះដល់បាតតារាងនេះ ដោយសារតែអំណាចនយោបាយជ្រៀតជ្រែកស្ថាប័នសភា និងតុលាការ ដែលជាសសរស្ដម្ភកំពូលរបស់ជាតិ ដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យអំណាចតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ កម្សោយលើការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងអយុត្តិធម៌សង្គម ជាដើម៕
