មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការខាងព្រៃឈើ និងប្រជាសហគមន៍ បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភចំពោះការកំណត់ព្រំប្រទល់ថ្មីនៃតំបន់ការពារធម្មជាតិក្រោមបញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាល។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលបានអនុញ្ញាតឱ្យមានការកំណត់ព្រំប្រទល់ថ្មី នៅតំបន់ការពារធម្មជាតិក្នុងខេត្តចំនួន១៥ រួមមាន ត្បូងឃ្មុំ ក្រចេះ មណ្ឌលគិរី រតនគិរី ស្ទឹងត្រែង កំពង់ធំ សៀមរាប ព្រះវិហារ ឧត្ដរមានជ័យ បន្ទាយមានជ័យ ពោធិ៍សាត់ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ស្ពឺ កំពត និងតាកែវ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលអាស្រ័យផលជាក់ស្តែងបានកាន់កាប់ស្របច្បាប់។
ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី អ្នកស្រី ផ្លឹក ភីរុំ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនានេះថា អ្នកស្រីសាទរចំពោះរដ្ឋាភិបាលដែលមានគោលបំណងពិតប្រាកដក្នុងការកាត់ឆ្វៀលដីពលរដ្ឋចេញពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដើម្បីឱ្យពួកគេបានកាន់កាប់ស្របច្បាប់ ប៉ុន្តែការងារនេះ អ្នកស្រីទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដូចជា ប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ ដើម្បីធានាកុំឱ្យមានការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋ និងដីព្រៃឈើក្នុងតំបន់ការពារ ដោយសារមន្ត្រីខិលខូចគប់គិតគ្នា។
តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចរូបនេះ ឱ្យដឹងថា ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី មានច្រើនករណីដែលអ្នកមានលុយមានអំណាចទន្ទ្រានយកដីព្រៃសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និងដីព្រៃតំបន់ការពារ ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានចាត់ការដោយអាជ្ញាធរនិងតុលាការឡើយ ក្រោយជនជាតិដើមភាគតិចប្ដឹងផ្ដល់។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ប្រសិនជាការកាត់ឆ្វៀលនោះមិនបានឯកភាព មិនបានចូលរួម និងមិនបានពិគ្រោះយោបល់ឱ្យបានពេញលេញពីបងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិចទេ វាអាចមានបញ្ហាដែរ ព្រោះនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី អ្នកដែលរំលោភបំពានដីព្រៃរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចភាគច្រើនជាអ្នកមានលុយមានអំណាច»។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង មានប្រសាសន៍ថា លោកគាំទ្រចំពោះការកាត់ឆ្វៀលដីជូនពលរដ្ឋដែលបានអាស្រ័យផលជាក់ស្តែង និងរស់នៅយូរចាប់ពី១០ទៅ២០ឆ្នាំឡើងទៅ ប៉ុន្តែលោកបារម្ភពីបញ្ហាពុករលួយរវាងមន្ត្រីចុះអនុវត្ត និងជនខិលខូចមួយចំនួន ជាពិសេសអ្នកមានលុយមានអំណាចដែលចង់បានដីក្នុងតំបន់ការពារមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិគប់គិតគ្នាក្នុងឱកាសនេះ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការងារផ្នែកព្រៃឈើរូបនេះបានស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការនិងយន្តការច្បាស់លាស់ក្នុងការតាមដានមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមអនុវត្តការងារ ដើម្បីចៀសវាងមានការគប់គិតគ្នាប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ធ្វើឱ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ បាត់បង់ដីតំបន់ការពារធម្មជាតិ និងត្រូវធានាថាពលរដ្ឋទទួលបានការកាត់ឆ្វៀលដីតំបន់ការពារពិតប្រាកដ។
លោកបន្ថែមថា៖ «នៅពេលអាជ្ញាធរមិនមានយន្តការច្បាស់លាស់ក្នុងការធ្វើរឿងនេះទេ វាអាចនឹងធ្វើឱ្យកើតមានបញ្ហាអំពើពុករលួយ ឬក៏អាចជាការផ្តល់ឱកាសឱ្យក្រុមជនខិលខូចដែលតែងតែទន្ទ្រានដីតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដែលតែងទៅកាប់បំផ្លាញឬទៅយកតំបន់ការពារធម្មជាតិជាកម្មសិទ្ធិហ្នឹង មានឱកាសក្នុងការបង្ហាញភស្តុតាងថាតំបន់ហ្នឹងខ្លួនកាន់កាប់ ហើយទទួលបានកម្មសិទ្ធិដែរ ចំណុចនេះខ្ញុំមិនគាំទ្រទេ»។
ប្រធានអង្គការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋ (ACNCIPO) លោក ជា ហ៊ាន ដែលសកម្មចុះល្បាតព្រៃតំបន់ការពារធម្មជាតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា ក្រោយការចុះល្បាត លោកបានរកឃើញការកាត់ឆ្វៀលដីព្រៃដោយខុសប្រក្រតីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិជាច្រើនករណីទៅឱ្យជនខិលខូច ជាពិសេសអ្នកមានលុយនិងអំណាច។
លោកបន្តថា លោកបានរកឃើញការកាត់ដីព្រៃពីតំបន់ការពារធម្មជាតិជាង១០ករណី ហើយលោកបានត្រៀមប្ដឹងករណីទាំងនោះទៅរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ លោកថា ករណីរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឱ្យមានការកាត់ឆ្វៀលដីចេញពីតំបន់ការពារធម្មជាតិជូនពលរដ្ឋលើកនេះ នឹងផ្តល់ឱកាសឱ្យជនខិលខូចទទួលបានដីពីតំបន់ការពារទាំងនោះធ្វើកម្មសិទ្ធិកាន់តែច្រើន ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនមានយន្តការតាមដានការអនុវត្តការងាររបស់មន្ត្រីអនុវត្តឱ្យបានច្បាស់លាស់និងតឹងរ៉ឹង។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក្រោយពីការអង្កេតរបស់ខ្ញុំ ឃើញថា មានមួយចំនួនធំបានកាត់ឆ្វៀលដីព្រៃដែលជាតំបន់ការពារធម្មជាតិរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ដែលប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះគ្រាន់តែជាខែលមួយសម្រាប់ឱ្យឈ្មួញរៀបចំដីរដ្ឋលក់តែប៉ុណ្ណោះ។ ករណីនេះ រដ្ឋាភិបាលគួរតែពិនិត្យឡើងវិញរយៈពេល៣ឆ្នាំក្រោយ បើរកឃើញថាដីតំបន់ការពារត្រូវបានកាត់ឆ្វៀលលក់ ត្រូវដកហូតមកជូនរដ្ឋវិញ ហើយត្រូវដកតួនាទីមន្ត្រីចុះអនុវត្តកាត់ឆ្វៀលដីនោះ បញ្ឈរជើង ដើម្បីព្រមានដល់មន្ត្រីផ្សេងទៀតដែលបានកាត់ដីរដ្ឋលក់»។
អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ លោក ងួន រតនៈ មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋបាលខេត្តនឹងអនុវត្តតាមបទបញ្ជារដ្ឋាភិបាលឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ និងមិនឱ្យមានការគប់គិត ឬកេងចំណេញណាមួយជុំវិញការកាត់ឆ្វៀលដីជូនពលរដ្ឋ និងការកំណត់ព្រំប្រទល់ដីតំបន់ការពារធម្មជាតិនោះទេ។ លោកសុំកុំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ព្រួយបារម្ភជុំវិញបញ្ហានេះ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ប្រសាសន៍សម្ដេច [ហ៊ុន សែន] គាត់បានបញ្ជាក់ច្បាស់ហើយ ពាក្យខ្មែរគេថា “កុំឱ្យកន្ទេលធំ បន្លំដេក” យើងនឹងធ្វើកិច្ចការងារនេះឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ យើងធ្វើកន្លែងណាដែលប្រជាពលរដ្ឋអាស្រ័យផលពិតប្រាកដ។ យើងមានយន្តការចាស់រួចហើយ ដែលសម្តេចមានប្រសាសន៍លើកមុន រឿងដីតំបន់៣! ហើយយើងនឹងបន្តធ្វើកិច្ចការនេះតាមប្រសាសន៍សម្តេចថ្មីនេះ»។
ក្នុងលិខិតរបស់ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្រ្ដី ចុះថ្ងៃទី១០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ បានឱ្យដឹងថា តំបន់ការពារធម្មជាតិដែលរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឱ្យមានការកែសម្រួលព្រំប្រទល់នោះ រួមមាន តំបន់សហគមន៍ដែលជាដីភូមិករ ឬដីស្រែចម្ការចាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ តំបន់ប្រើប្រាស់ដោយចីរភាព ជាដីរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច តំបន់អភិរក្ស និងតំបន់ស្នូលដែលជាដីព្រៃឈើ ជម្រកសត្វព្រៃ និងសេវាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។
រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជាទៅអភិបាលខេត្តដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ ត្រូវដឹកនាំធ្វើការកំណត់អត្តសញ្ញាណក្បាលដី និងអត្តសញ្ញាណអ្នកកាន់កាប់ក្បាលដីជាក់ស្ដែងក្នុងតំបន់នីមួយៗឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ដី ស្នើសុំចុះបញ្ជី និងចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិ ស្របតាមច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ ច្បាប់ភូមិបាល និងបទប្បញ្ញត្តិ-លិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តជាធរមាន។
លិខិតដដែលក៏បានណែនាំដល់អាជ្ញាធរឱ្យរក្សាទុក និងចុះបញ្ជីជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ចំពោះទីតាំងមូលដ្ឋានកងទ័ព តំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រយោធា និងតំបន់ការពារសន្ដិសុខព្រំដែន ដែលស្ថិតក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដោយមានក្រសួងបរិស្ថានជាអាជ្ញាធរកាន់កាប់ដីរដ្ឋ ដោយមិនអនុញ្ញាតផ្ដល់កម្មសិទ្ធិជូនបុគ្គលឯកជនឡើយ៕
