ស្ថិតនៅជាប់នឹងព្រំប្រទល់ស្រុកវាលរេញរបស់ខេត្តព្រះសីហនុ និងមានចម្ងាយប្រហែល ៣០គីឡូម៉ែត្រភាគខាងលិចទីក្រុងកំពត ព្រែកត្នោត និងត្រពាំងរពៅ គឺជាសហគមន៍នេសាទសមុទ្រចំនួន ២ ស្ថិតក្នុងឃុំព្រែកត្នោត ហើយក៏ស្ថិតក្នុងចំណោមសហគមន៍នេសាទសរុប ៩ នៅក្នុងស្រុកទឹកឈូ របស់ខេត្តកំពត។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍នេសាទទាំងពីរ បានអះអាងថា របរនេសាទនៅសមុទ្រ បានជួយផ្ដល់ចំណូលដល់ពួកគេ ដើម្បីឱ្យពួកគេមានជីវភាពរស់នៅសមរម្យ ប៉ុន្តែ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ដែលវិនិយោគដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនរបស់អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបង្កើតក្ដីកង្វល់សម្រាប់ពួកគេនាពេលអនាគត។
សហគមន៍នេសាទត្រពាំងរពៅ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០០២ និងត្រូវបានចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ជាមួយវិសាលភាពគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃសមុទ្រទំហំ ១,២៥១ហិកតា ពោលគឺគ្របដណ្ដប់លើភូមិត្រពាំងរពៅ និងភូមិព្រែកគ្រែង។
ចំណែកឯសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោតវិញ ត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០០២ ហើយត្រូវបានចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ ជាមួយវិសាលភាពគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃសមុទ្រសម្បូរទៅដោយព្រៃកោងកាងទំហំ ១,១៦៨ហិកតា។
ប្រជានេសាទខ្មែរឥស្លាមនៅសហគមន៍ព្រែកត្នោត លោក អ៊ួន រីម៉ា អាយុ ៤៦ឆ្នាំ បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា ឪពុកម្ដាយរបស់លោក និងរូបលោកផ្ទាល់ បានប្រកបរបរអូសអួនចាប់តាំងពីលោកធំដឹងក្ដីមកម៉្លេះ ហើយមុខរបរនេសាទមួយនេះ បានជួយឱ្យលោករកប្រាក់ចំណូលចន្លោះពី ៥ម៉ឺនរៀលទៅ ១២ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។
ចំណូលបានមកពីរបរនេសាទនេះ ជួយឱ្យលោក រីម៉ា មានលទ្ធភាពសាងសង់ផ្ទះ ១ខ្នង ទទឹងប្រហែល ៨ម៉ែត្រ និងបណ្ដោយប្រហែល ១២ម៉ែត្រ ដែលសង់ឡើងពីថ្មស៊ីម៉ង់ត៍ និងមានតម្លៃប្រហែល ៣ម៉ឺនដុល្លារ។
លោក រីម៉ា ប្រាប់ថា៖ «យើងខ្ចីលុយធនាគារ ៥ពាន់ដុល្លារអាមេរិក ហើយគួបផ្សំគ្នាធ្វើហើយដល់ពេលនេះ។ យើងអាងនេសាទរាល់ថ្ងៃ ហើយរកបានចំណូលមកក្នុង ១ខែបង់ឱ្យគេម្តង។ ក្នុងមួយថ្ងៃៗ រកបានចន្លោះពី ៥ ទៅ ៦ម៉ឺនរៀល ឬ ១០ម៉ឺនជាងអ៊ីចឹងទៅ ហើយយើងសន្សំទុកបង់គេទៅ។ រួចបង់រំលោះទៅ យើងបាននៅហើយ»។
ប្រកបរបរអូសអួន និងឈឹប(ស្បៃមង) នៅក្នុងសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោត អ្នកស្រី យ៉ែម សុខភា បានឱ្យដឹងថា ស្វាមីអ្នកស្រីអាចរកចំណូលបានចន្លោះពី ១០ ទៅ ២០ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃៗ ហើយថ្ងៃខ្លះ អាចរកបានរហូតដល់ទៅ ៥០ម៉ឺនរៀលក៏មានដែរតាមរយៈរបរនេសាទសមុទ្រនេះ។
ប្រជានេសាទរូបនេះ បានអះអាងថា របរនេសាទគ្រឿងសមុទ្រនេះ បានជួយលើកកម្ពស់គ្រួសាររបស់អ្នកស្រី ឱ្យមានជីវភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងប្រជាពលរដ្ឋដទៃទៀតនៅក្នុងសហគមន៍ផងដែរ។
អ្នកស្រី សុខភា ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំធ្វើផ្ទះធ្វើអីហ្នឹង បានមកពីសមុទ្រទាំងអស់»។
ជាអ្នកប្រមូលទិញគ្រឿងសមុទ្រពីអ្នកភូមិជាច្រើនឆ្នាំមកហើយនោះ លោក សុខ ចិន្នា ត្រូវបានប្រជានេសាទហៅថា «ឈ្នួញកណ្ដាល»។ ឈ្នួលកណ្ដាលរូបនេះ បានឱ្យដឹងថា លោកប្រមូលទិញគ្រឿងសមុទ្រពីអ្នកភូមិបានជិត ១០០គីឡូក្រាមក្នុង១ថ្ងៃៗ ប៉ុន្តែ ចំនួននេះធ្លាក់ចុះវិញមកនៅត្រឹមប្រហែល ៥០គីឡូក្រាម ក្រោយរដូវវស្សាចូលមកដល់។
ឈ្នួញកណ្ដាលរូបនេះ បានឱ្យដឹងថា លោកប្រមូលទិញបង្គាពីប្រជានេសាទតម្លៃ ៤ម៉ឺនរៀលក្នុង ១គីឡូក្រាមនៅថ្ងៃបុណ្យជាតិ ឬថ្ងៃឈប់សម្រាក ហើយទិញចូលតម្លៃជាង ៣ម៉ឺនរៀលក្នុង ១គីឡូក្រាមសម្រាប់ថ្ងៃធម្មតា។ ចំណែកឯមឹកវិញ លោក ចិន្នា ប្រាប់ថា លោកទិញពីប្រជានេសាទតម្លៃ ៣ម៉ឺនរៀលក្នុង ១គីឡូក្រាម។
លោក សុខ ចិន្នា ប្រាប់ថា៖ «ជួនកាល គេយកមកលក់ដល់ផ្ទះ ហើយពេលខ្លះ ខ្ញុំទៅរកខ្លួនឯងបន្ថែម ទុកឱ្យប្រពន្ធខ្ញុំថ្លឹង។ ខ្ញុំមានឧបករណ៍របស់ខ្ញុំដែរ។ ខ្ញុំទៅសមុទ្រ ខ្ញុំអាចរកបានបន្ថែម ៥ ទៅ ៦ម៉ឺនទៀត។ ការយកចំណេញ វាអាស្រ័យលើគ្រឿងសមុទ្រ វារស់ ឬក៏ងាប់។ បើរស់ យើងអាចចំណេញបាន ១គីឡូក្រាម ៥ពាន់ ឬ ៣ពាន់រៀលទៅតាមហាងឆេង»។
ប្រធានសហគមន៍នេសាទត្រពាំងរពៅ លោក ទិត្យ រិន ឱ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល ៧០ភាគរយក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុប ១១៧០គ្រួសារក្នុងភូមិត្រពាំងរពៅ និងភូមិព្រែកគ្រែង ប្រកបរបរនេសាទសមុទ្រ។
លោក ទិត្យ រិន ប្រាប់ថា៖ «ការលប់សមុទ្រទី១ គឺវាប៉ះពាល់ដល់ជីវៈចម្រុះនៅក្នុងសមុទ្រ មានស្មៅសមុទ្រ មានផ្ការថ្ម មានព្រៃកោងកាង និងការនេសាទជាលក្ខណៈគ្រួសារ។ តាំងពីដូនតាគាត់មក ពួកគាត់រកតែកន្លែងហ្នឹង ហើយបើលុប តើឲ្យពួកគាត់ធ្វើអីវិញ។ ចំណូលដែលបានពីរបរនេសាទសមុទ្រនេះ ទី១ បានកូនរៀន ហើយមួយទៀតមិនមានអ្នកចំណាក់ស្រុក»។
ប្រធានសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោត លោក អ៊ុក សុវណ្ណឫទ្ធិ បានឱ្យដឹងថា ប្រជាសហគមន៍របស់លោកចន្លោះពី ៧៥ ទៅ ៨០ភាគរយក្នុងចំណោមអ្នកភូមិជាង ៣០០គ្រួសារ ក៏ពឹងផ្អែកលើផលនេសាទសមុទ្រផងដែរ។
លោក អ៊ុក សុវណ្ណឬទ្ធិ ឱ្យដឹងថា ថ្វីត្បិតសមាជិកសហគមន៍ មានចំនួនតិចតួចជាងគ្រួសារដែលមានជាក់ស្តែង ប៉ុន្តែ លំហសមុទ្រនៃសហគមន៍របស់លោក បានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ទាំងផ្ទាល់ និងដោយប្រយោលទៅដល់ប្រជានេសាទគ្រប់គ្នា។
របាយការណ៍ស្ដីពីការចងក្រងសហគមន៍ បានឱ្យដឹងទៀតថា ជីវៈចម្រុះគ្រប់ប្រភេទ មាននៅក្នុងទឹកសមុទ្រនៃសហគមន៍ទាំងពីរនេះ ក្នុងនោះមានស្មៅសមុទ្រទំហំ ៥០០ហិកតា សារ៉ាយសមុទ្រ ផ្កាថ្ម និងព្រៃកោងកាង ដែលជាជម្រកពពួកបង្គា ក្តាម ត្រី មឹក ងាវ មឹកំពង គ្រែង និងអយស្ទ័រជាដើម។
ក្រុមហ៊ុន ជីង គ័រ ព្យាយាមជំរុញការវិនិយោគលើតំបន់ឆ្នេររំលោភលើសហគមន៍នេសាទ
សហគមន៍នេសាទទាំងពីរនេះ ត្រូវបានស្នើឡើងសម្រាប់ធ្វើការអភិវឌ្ឍទៅជាកំពង់ផែ មណ្ឌលលម្ហែកាយ និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ដែលសំណើនោះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ អ៊ីមផត អិចផត (Ching Kor Import & Export Co. Ltd) ចាប់តាំងពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២មក។
បើតាមបញ្ជីការនៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយនេះ ស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅចន្លោះពីឆ្នាំ២០១២ រហូតដល់ចប់អាណត្តិនៅឆ្នាំ២០១៨ និងជាអនុប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាផងដែរ។
ក្រុមហ៊ុន ជីង គ័រ បានដាក់លិខិតជាបន្តបន្ទាប់ទៅក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ និងរដ្ឋបាលខេត្តកំពត ដើម្បីស្នើសុំបូមដីចាក់បំពេញតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រទំហំដល់ទៅ ៦៤០ហិកតា ស្ថិតនៅភូមិត្រពាំងរពៅ និងភូមិព្រែកគ្រែង ស្ថិតក្នុងឃុំព្រែកត្នោត ដើម្បីពង្រីកតំបន់អភិវឌ្ឍន៍បង្កើតទៅជាកំពង់ផែ និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស។
ក្រុមហ៊ុននេះ បានស្នើសុំចាក់ដីបំពេញបន្ថែមបែបនេះ ដើម្បីពង្រីកផ្ទៃដីបន្ថែមលើផ្ទៃដីទំហំ ៣០ហិកតា ដែលក្រុមហ៊ុននេះបានកាន់កាប់ និងបានវិនិយោគរោងចក្រម៉ាស៊ីនកិនស្រូវខ្នាតអន្តរជាតិ និងកំពង់ផែរួចមកហើយចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក។
ប៉ុន្តែ ផែនទីជាឧបសម្ព័ន្ធដែលត្រូវបានភ្ជាប់ជាមួយសំណើផ្ញើទៅក្រសួងរៀបចំដែន នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២ បង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុនមួយនេះ បានស្នើបូកដីចាក់លុបឆ្នេរសមុទ្រនៅប្លុក A និងប្លុក B សរុបបញ្ចូលគ្នាមានទំហំដល់ទៅ ១,០០០ហិកតា។
ប្រជានេសាទខ្មែរឥស្លាមនៅភូមិត្រពាំងរពៅ លោក លិស ឡុះ បានលើកឡើងថា សហគមន៍នេសាទទាំងពីរនេះ នឹងបាត់បង់ទាំងស្រុង ប្រសិនបើសំណើសុំចាក់ដីលុបឆ្នេរសមុទ្ររបស់ក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរ អនុញ្ញាតនោះ។
លោក លិស ឡុះ ប្រាប់ថា៖ «ទំហំដីរបស់សហគមន៍ វាមាន ១,២៥១ហិកតា។ អ៊ីចឹង ទំហំដីដែលក្រុមហ៊ុនដាក់ពោងវាទយក គឺ ៦៤០ហិកតា ប៉ុន្តែ បើយើងពិនិត្យទៅលើផ្ទៃទាំង ១,២៥១ហិកតា អស់រលីងហ្មង អស់រលីងហ្មង។ ដូច្នេះ អ្នកនេសាទទូកតូចៗ ទៅនេសាទលែងកើតហើយ»។
មេឃុំព្រែកត្នោត លោក គង់ ប៊ុនរា ឱ្យដឹងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មិនមានសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចទេថា ត្រូវវិនិយោគ ឬក៏អត់នោះទេ ប៉ុន្តែ លោកបន្តថា មកដល់ដំណាក់កាលនេះ ភាគីពាក់ព័ន្ធកំពុងសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ជាមុនសិន។
លោកឱ្យដឹងថា៖ «យើងបានធ្វើវេទិកាសាធារណៈហើយដែរជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែ ក្រុមហ៊ុនមិនទាន់បានចាប់ផ្តើមវិនិយោគនៅឡើយទេ»។
អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី បានដាក់លិខិត ១ច្បាប់កាលពីចុងខែកក្កដាក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយបានស្នើសុំការគាំទ្រពីចៅហ្វាយខេត្តកំពត ទៅលើគម្រោងវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនឱ្យបានឆាប់។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ការស្នើសុំដូចនេះ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋបានបើកផ្លូវឱ្យក្រុមហ៊ុនចូលវិនិយោគហើយតាមរយៈការរំកិលសហគមន៍ទៅតំបន់ផ្សេង។
ប្រធានសហគមន៍ត្រពាំងរពៅ លោក ទិត្យ រីន ច្រានចោលការអះអាងរបស់អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី ហើយលោកបញ្ជាក់ថា មានអ្នកភូមិចន្លោះពី ២០ ទៅ ៣០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងនោះមានទាំងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានផងដែរ បានផ្ដិតមេដៃយល់ព្រម ដែលលោកចាត់ទុកថា មិនមែនជាក្រុមតំណាងឱ្យសហគមន៍នោះឡើយ។ លោក រីន អះអាងបន្ថែមថា អ្នកដែលយល់ព្រមទាំងនោះ គឺជាអ្នកដែលគេទិញទឹកចិត្តបានប៉ុណ្ណោះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «គ្មានពីណាគេព្រមព្រៀងទេ ប៉ុន្តែ ដូចខ្ញុំថា អញ្ចឹង គឺទី១ អាជ្ញាធរគេគាប់សង្កត់ និងហាមឃាត់អស់ហើយ និងទី២ យកលោក ឈាង វុន ទៅសម្លុតពួកគាត់។ ដូច្នេះ មិនដឹងធ្វើម៉េចទេ មានតែដោះយកតែមួយរួចខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ហើយវេទិកាប៉ុន្មានកន្លែងប្រជាពលរដ្ឋមិនដែលព្រមទេ»។
សមាជិកសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈាង វុន បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ថា លោកបានគំរាមកំហែងទៅលើប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍នេសាទទាំងពីរនោះ ដោយលោកអះអាងថា វត្តមានរបស់លោកជាមួយអ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី នៅឯសហគមន៍នោះ គ្រាន់តែជាដំណើរកម្សាន្តលក្ខណៈឯកជនតែប៉ុណ្ណោះ។
សមាជិកសភាបក្សកាន់អំណាចរូបនេះ បានទទួលស្គាល់ថា លោកបានចូលរួមស្ដាប់កិច្ចពិភាក្សារវាងតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ និងតំណាងភាគីក្រុមហ៊ុន ជីង គ័រ ប៉ុន្តែ លោកបដិសេធថា លោកមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងវិនិយោគរបស់អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី នៅទីនោះទេ។
លោក ឈាង វុន ប្រាប់ថា៖ «បើសិនជាគាត់មានចិត្តវិនិយោគដូចដែលគាត់បានជជែកគ្នាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ និងផ្តិតមេដៃជាមួយប្រជាពលរដ្ឋា អាហ្នឹង ខ្ញុំអរណាស់ បើគាត់ធ្វើបាន ហើយសន្យាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋស្អីហ្នឹង។ អាហ្នឹង ខ្ញុំអង្គុយស្តាប់ទេ ហើយខាងក្រសួងក៏បានពិភាក្សាជាមួយគាត់ (អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី) តាមខ្ញុំឮនៅថ្ងៃដែលជជែកគ្នាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ»។
ចំណែកឯអ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី អះអាងថា ខាងក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកស្រីមិនបានបង្ខំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋផ្តិតមេដៃទេ។ អ្នកស្រី ម៉ាលី លើកឡើងថា អ្នកដែលយល់ព្រមទាំងអស់នៅក្នុងបញ្ជីវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំ និងពិគ្រោះយោបល់កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ គឺសុទ្ធតែយល់ព្រម និងឯកភាពដោយស្ម័គ្រចិត្ត។
អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី ប្រាប់ថា៖ «មានតែមួយចំនួនទេ វាទៅចាក់រុកចាក់ដោតគេយកលេសថា ប្រជាជនមិនព្រម។ យើងសួរថា បើប្រជាជនមិនព្រម ខ្ញុំបានមេដៃមកពីណា ហើយមេដៃទាំងអស់ហ្នឹង ខ្ញុំឱ្យពួកគាត់ផ្តិតខ្លួនឯង។ ខ្ញុំឱ្យពួកគាត់ផ្តិត ហើយខ្ញុំនៅនឹងមុខ ហើយថតរូបទុកទៀត ហើយខ្ញុំថា តិចប្រកែកថា អត់ផ្តិត ហើយហៅប៉ូលិសពីក្រសួងមហាផ្ទៃឱ្យមកពិនិត្យម្រាមដៃ»។
សេចក្តីប្រកាសរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ចេញកាលពីខែ មេសាឆ្នាំ២០១៩ ស្តីពីការបង្កើតតំបន់គ្រង់គ្រងជលផលសមុទ្រ ក្នុងខេត្តកំពតកំណត់ថា បទប្បញ្ញត្តិនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីការពារ អភិរក្ស និងប្រើប្រាស់ធនធានជលផលសមុទ្រដោយនិរន្តរភាព។
រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន បានលើកឡើងថា ក្រសួងរបស់លោកបានផ្ដួចផ្ដើមឱ្យមានសហគមន៍នេសាទនៅតាមតំបន់ឆ្នេរ ដើម្បីចូលរួមអភិរក្សសមុទ្រ ប៉ុន្តែ លោកថា លោកទើបតែបានដឹងពីគម្រោងវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ កាលពីពេលថ្មីៗនេះប៉ុណ្ណោះ។
រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ប្រាប់ថា ស្ថាប័នរបស់លោក មិនមានមធ្យោបាយណាមួយដើម្បីទប់ស្កាត់ការអភិវឌ្ឍនោះឡើយ ហើយលោកថា លោកអាចមានសិទ្ធិត្រឹមតែឯកភាពប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏មិនចង់ប្រកួតប្រជែងអ្វីនោះដែរ។
លោក វេង សាខុន ប្រាប់ថា៖ «គេសម្រេចទៅហើយ គេជាអ្នកបរិស្ថាន និងអ្នកគេរៀបចំដែនដី គេយល់ឃើញថា នេះជាការអភិវឌ្ឍន៍។ អ៊ីចឹង គេជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍ ប៉ុន្តែ ចំពោះខ្ញុំ ខ្ញុំមិនដឹងនិយាយថាម៉េច។ ចំពោះខ្ញុំ បើគេសម្រេចហើយ ខ្ញុំចេះតែសម្របសម្រួលហើយ។ គេប្រើឱ្យធ្វើអីធ្វើទៅ ធ្វើតាមគេទៅ»។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការជាតិ គ្រប់គ្រង និងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា ចេញកាលពីខែ មករា ឆ្នាំ២០១៩ ហាមគ្រប់រូបភាពចំពោះការគ្រប់គ្រងដីនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ។
ប្រកាសនេះ បានកំណត់ថា ដីចំណីឆ្នេរ ដីចំណីដៃសមុទ្រ ស្ទឹង ព្រែក និងផ្លូវទឹកដែលតភ្ជាប់ទៅសមុទ្រ អាជ្ញាធរនៅជាប់មាត់សមុទ្រត្រូវទប់ស្កាត់ និងការទន្រ្ទានកាប់កាប់ដីសាធារណៈ។
រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងរៀបចំដែន នគររូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា បានប្រាប់ថា លោកជាប់រវល់នៅពេលត្រូវបានសាកសួរថា តើមានមូលហេតុអ្វីបានជាក្រសួងលោកសម្រេចផ្តល់សិទ្ធិវិនិយោគទៅឱ្យក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ បូមដីចាក់លុបឆ្នេរសមុទ្រនោះ។
លោក ជា សុផារ៉ា បានប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំជាប់រវល់តិច។ សួរគេទៀតសិនទៅ ខ្ញុំជាប់រវល់ខ្លាំងណាស់»។
លោក វេង សាខុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ឱ្យដឹងថា តាមពិតការផ្តល់សិទ្ធិវិនិយោគឱ្យក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ លុបសមុទ្រ ដើម្បីអភិវឌ្ឍនេះ គឺជាការសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDC)។ លោកបន្តថា សម្រាប់ក្រសួងកសិកម្មវិញ មានសិទ្ធិត្រឹមអនុវត្តតាមលិខិតដែលមានស្រាប់ ដែលចេញដោយក្រសួងពាក់ព័ន្ធប៉ុណ្ណោះ។
វីអូឌីបានដាក់លិខិតស្នើសុំការពន្យល់ពីមន្ត្រីតំណាងក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាផងដែរ ប៉ុន្តែ គ្មានការឆ្លើយតបណាមួយពីស្ថាប័ននេះនោះឡើយរហូតមកដល់ពេលចេញផ្សាយអត្ថបទនេះ។
ប្រជានេសាទជំទាស់នឹងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាបក្សកាន់អំណាច
អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី បានអះអាងថា ក្រុមហ៊ុនអ្នកស្រីទទួលបានអាជ្ញាប័ណ្ណសម្រាប់ការវិនិយោគលើតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រនោះរួចមកហើយ ហើយក្រុមហ៊ុននឹងចាប់ផ្ដើមអភិវឌ្ឍក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ បន្ទាប់ពីការសិក្សាវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមរួចមកហើយនោះ។
អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាបក្សកាន់អំណាចរូបនេះ បានប្រាប់បន្តថា ដំណើរការអភិវឌ្ឍន៍មានភាពយឺតយ៉ាវមកដល់ពេលនេះ ព្រោះអ្នកបច្ចេកទេសនៃការវិនិយោគ កំពុងសិក្សាពីផ្លូវគន្លងនាវាចរណ៍ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាអនុវត្តទៅកុំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ជីវៈចម្រុះនៅក្នុងសមុទ្រ។
អ្នកស្រី ម៉ាលី ប្រាប់ថា៖ «ច្បាប់រដ្ឋ គេតឿនរាល់ថ្ងៃហើយឱ្យធ្វើ ហើយយើងក៏ត្រូវគិតឱ្យច្បាស់លាស់ ត្រូវសិក្សាយ៉ាងម៉េច ត្រូវធ្វើទំនប់យ៉ាងម៉េចកុំឱ្យទឹកវាល្អក់។ យើងធ្វើឱ្យច្បាស់លាស់ ព្រោះយើងស្រលាញ់ជាតិយើង មិនមែនស្រលាញ់តែមាត់ទេ»។
បើទោះជាបែបក្តីនេះ ប្រធានសហគមន៍ព្រែកត្នោត លោក អ៊ុក សុវណ្ណឬទ្ធិ ថ្លែងថា ប្រជាពលរដ្ឋមិនដែលបានដឹងព័ត៌មានស្តីពីការសិក្សាហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមណាមួយទេ។
លោកបន្តថា មកទល់ពេលនេះ ប្រជាពលរដ្ឋទើបជួបក្រុមហ៊ុនបាន ២ដងប៉ុណ្ណោះ តាមរយៈវេទិកាសម្ដែងមតិនៅក្នុងសហគមន៍ ប៉ុន្តែ តំណាងសហគមន៍រូបនេះ អះអាងថា ជំនួបទាំង ២លើកនេះ ប្រជាពលរដ្ឋបានជំទាស់មិនឱ្យក្រុមហ៊ុនចូលទៅអភិវឌ្ឍន៍ទេ។
លោក អ៊ុក សុវណ្ណឫទ្ធិ ប្រាប់ថា៖ «ប្រជានេសាទនៅក្នុងសហគមន៍ ក៏ពួកគាត់មិនយល់ព្រមដែរ។ វេទិកាសាធារណៈពីរដងហើយ បានលើកឡើង។ ប្រជាពលរដ្ឋនិយាយថា មិនយល់ព្រមឱ្យមានការអភិវឌ្ឍទេ ឬចាក់ដីចូលក្នុងសហគមន៍ទេ»។
បើតាមផែនការវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុន ដែលវីអូឌីមើលឃើញ ក្រុមហ៊ុនជីងគ័រ បានស្នើសុំវិនិយោគលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍«មហាសមុទ្រទេសចរណ៍កំពត» ដែលមានតម្លៃវិនិយោគដល់ទៅជាង ១,៥០០លានដុល្លារ សម្រាប់រយៈពេល ៥០ឆ្នាំ។
អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី បានអះអាងថា គម្រោងវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនអ្នកស្រី មានគោលបំណងបង្កើតការងារសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន និងជួយជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រជាជនឱ្យប្រសើរជាងមុន ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី ប្រាប់វីអូឌីថា៖ «ខ្ញុំចង់បានឆាប់ណាស់ ដើម្បីឱ្យប្រជាជនខ្ញុំមានការងារធ្វើ ហើយបានប្រាក់ខែច្រើន។ ខ្ញុំខ្មែរ ខ្ញុំចង់ឱ្យខ្មែរគ្នាឯងមានលុយមានកាក់ទៅណា ហើយឱ្យវាធូរធាទៅ ហើយកូនទៅរៀន មកវិញអាចមានការងារធ្វើ ហើយកាលណាក្រុមហ៊ុនខ្ញុំមានបរទេសវិនិយោគ និងសហការគ្នា មានគ្រប់ជាតិសាសន៍ ម្នាក់តិចៗទៅ ប្រជាជននៅម្តុំហ្នឹងមានប្រាក់ខែច្រើន និងមានការងារធ្វើដែរ»។
ពលរដ្ឋនៅសហគមន៍នេសាទទាំងពីរនេះ បានជំទាស់ទៅនឹងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះ ហើយពួកគេព្រួយបារម្ភថា ប្រាក់ចំណូលរបស់ពួកគេដែលរកបានពីរបរនេសាទនោះ អាចនឹងធ្លាក់ចុះ ហើយប៉ះពាល់ដល់កម្រិតជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេនាពេលអនាគត។
លោក អ៊ុក សុវណ្ណរិទ្ធ បានឱ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ របស់អ្នកស្រី កែវ ម៉ាលី បានព្យាយាមចូលទៅធ្វើសកម្មភាពចំនួន ២លើករួចមកហើយ ដើម្បីកាន់កាប់ផ្ទៃសមុទ្ររបស់សហគមន៍ទាំងពីរ ប៉ុន្តែ ប្រជានេសាទបានរារាំងជំទាស់ទៅនឹងសកម្មភាពរបស់បុគ្គលិកកម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុននេះ។
តំណាងសហគមន៍រូបនេះ បានឱ្យដឹងបន្ថែមថា បុគ្គលិកកម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុន ជីងគ័រ បានដាក់ពង្រាយពោងនៅលើផ្ទៃទឹកសមុទ្រលើកដំបូងនៅឆ្នាំ២០១៥ និងនៅក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ប៉ុន្តែ សកម្មភាពហ៊ុំព័ទ្ធសមុទ្រពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនមួយនេះ ត្រូវបានផ្អាកទៅវិញ បន្ទាប់ពីប្រជានេសាទជំទាស់តវ៉ា។
ប្រជានេសាទនៅភូមិត្រពាំរពៅ លោក សុខ មូច បានលើកឡើងថា មិនត្រឹមតែជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋទេដែលរងផលប៉ះពាល់ ប៉ុន្តែ ជីវៈចម្រុះក្នុងសមុទ្ររួមទាំងត្រី និងបង្គារជាដើម ក៏នឹងប្រឈមមុខនឹងការបាត់បង់ផងដែរ ប្រសិនបើគម្រោងលុបសមុទ្រដើម្បីអភិវឌ្ឍទៅជាតំបន់រីសតនេះកើតឡើងមែននោះ។
លោក សុខ មូច រៀបរាប់ថា៖ «វាលំបាកដែរ បើគេលុបសមុទ្រទៅ សូម្បីត្រីសាច់អីក៏អត់មានដែរ ហើយបើយើងទៅរកស៊ីក្រៅ បើសិនជាលុបហើយ ៣ឆ្នាំមិនដឹងជាមានត្រីអត់ផង។ វាស្អុយជាតិដីហើយហូរ គឺត្រីវាថយអស់ វាអត់មានហ៊ានចូលទេ។ ត្រីទឹកប្រៃអត់ដូចត្រីទឹកសាបទេ។ត្រីទឹកសាប បើត្រីផ្ទក់នៅហ្នឹង យើងចាក់ដី វានៅហ៊ានមក។ ត្រីទឹកប្រៃ បើយើងចាក់ដី វាធំក្លិនជាតិដី វាថយអស់ហើយ។ វាអត់មានហ៊ានមកទេ»។
លោក ឡឺយ សុខុន សមាជិកគណៈកម្មការបណ្តាញសហគមន៍ព្រែកត្នោត លើកឡើងថា ប្រសិនបើគម្រោងរបស់ក្រុមហ៊ុនជោគជ័យមែន ប្រជាពលរដ្ឋមិនដឹងជាត្រូវធ្វើអ្វីនោះទេ។ លោកបន្តថា ភាគច្រើនលើសលប់នៃប្រជាពលរដ្ឋរស់តាមមាត់សមុទ្រនេះ ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើរបរនេសាទ ហើយមានប្រមាណ ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ជាគ្រូបង្រៀន កម្មកររោងចក្រ និងជាមន្រ្តីរាជការ។
លោក សុខុន ឱ្យដឹងទៀតថា ពួកគេមិនព្រមធ្វើការឱ្យក្រុមហ៊ុនទេ ព្រោះប្រាក់ខែបានតិច ហើយមិនមានពេលសម្រាកដូចរបរនេសាទ។ លើសពីនេះទៀត លោកជឿជាក់ថា មនុស្សវ័យចំណាស់មួយចំនួន ក្រុមហ៊ុនមិនទទួលឱ្យចូលធ្វើការឡើយ។ ហេតុផលនេះហើយដែលលោក ឡឺយ សុខុន អះអាងថា ពួកគេនឹងមិនព្រមប្រគល់សមុទ្រធ្លាប់នេសាទ ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនវិនិយោគនោះឡើយ។
លោក ឡឺយ សុខុន ប្រាប់ថា៖ «សូម្បីចំណូលខែ ក៏តិចជាងយើងរកខ្លួនឯង ជាងធ្វើខ្ញុំប្រពន្ធផង។ ធ្វើខ្ញុំប្រពន្ធ ចង់ទៅៗ មិនចង់ទៅ ដេកមួយថ្ងៃ ឬពីរថ្ងៃក៏អត់បញ្ហា។ គ្មានពីណាកាត់លុយយើង។ ជាក់ស្តែងដូចចាស់ៗ ចាស់ៗស្រី គាត់ទៅរាវគ្រែង រាវងាវ រើសនេះ រើសនោះនូវផលសមុទ្រហ្នឹង យើងចេះតែបានមកដោះស្រាយ ដូចជា រាវគ្រែងឈាមបានត្រឹមតែ ២គីឡូ ៥ម៉ឺនរៀលហើយ ហើយចាស់ៗដូចខ្ញុំអាយុ ៦០ឆ្នាំជាងទៅហើយ ពីណាគេយកទៅធ្វើការ។ គ្រាន់តែដើរជិត គេមិនឱ្យដើរជិតផង»។
ប្រធានគណៈកម្មការបណ្ដាញតស៊ូមតិ នៃសហគមន៍នេសាទត្រពាំងរពៅ អ្នកស្រី ប៉ុន ញូ បានព្រមានថា អ្នកភូមិនឹងធ្វើចំណាកស្រុកទៅស្វែងរកការងារនៅប្រទេសដទៃ ប្រសិនបើគម្រោងលុបសមុទ្ររបស់សហគមន៍ កើតឡើងមែននោះ។
អ្នកស្រី ប៉ុន ញូ មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំថា មានតែនេសាទនេះហើយដែលបានជួយបងប្អូនទាន់ពេលវេលា ហើយទីបំផុតវប្បធម៌ខ្មែរយើង យើងមានសមុទ្រ យើងមានតំបន់ឆ្នេរ យើងមានសត្វសមុទ្រ យើងមានដើមកោងកាងសម្រាប់ជួយយើងទាំងអស់គ្នា។ បើយើងឱ្យគេចាក់លុបបាត់បង់អស់ យើងមិនដឹងទៅពឹង ទៅរស់រាននៅណាទេ មុខតែចាកចេញពីភូមិ ពីស្រុកទៅធ្វើការប្រទេសគេប្រទេសឯង ហើយត្រូវចោលស្រុកចោលភូមិហើយ»។
លោក ប៉ិល កុសល អភិបាលរងខេត្តកំពត ឱ្យដឹងថា មកដល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុននៅមិនទាន់ចាប់ផ្តើមវិនិយោគនៅឡើយទេ។ លោកបន្តថា ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធរួមមានទាំងខាងក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរ កំពុងសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ និងពិគ្រោះយោបល់ជាមួយពលរដ្ឋជាមុនសិន។
លោក កុសល លើកឡើងថា ការសិក្សានេះ ផ្តោតសំខាន់រឿងផ្លូវច្បាប់ឱ្យស្របទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា។ លោកបន្តថា ការវិនិយោគធ្វើយ៉ាងណាឱ្យស្របទៅនឹងគោលការណ៍ច្បាប់ ហើយឱ្យពលរដ្ឋទទួលបានផលពីការវិនិយោគនេះដែរ។
លោកបន្តថា៖ «ក្រុមហ៊ុនគេមិនទាន់អភិវឌ្ឍន៍ណាឡើយ។ ហ្នឹងហើយ ខាងក្រុមហ៊ុនគេមានច្បាប់ទម្លាប់អីអស់ហើយ តែក្រសួង និងក្រុមហ៊ុន កំពុងពិនិត្យមើលបន្ថែមទៀតពីនីតិវិធីច្បាប់ ដើម្បីធ្វើទៅកុំឱ្យមានបញ្ហា»។
មន្រ្តីសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកប្រចាំខេត្តកំពត លោក យន់ ផល្លី បានប្រាប់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុន អាចបង្វែរទីតាំងនៃការវិនិយោគទៅតំបន់ផ្សេងក្រៅពីតំបន់សមុទ្រនេះ វាជាការប្រសើរ។
លោក ផល្លី យល់ឃើញថា នៅក្នុងសមុទ្រនេះ បើវិនិយោគទៅ វាប៉ះពាល់ទៅលើស្មៅសមុទ្រ ផ្កាថ្មប៉ប្រះទឹក ជីវៈចម្រុះ សារ៉ាយសមុទ្រ និងព្រៃកោងកាង។ លោកបន្ថែមថា មិនតែប៉ុណ្ណោះ ផលប៉ះពាល់ជាវិជ្ជមានកាន់តែខ្លាំង គឺទៅលើមុខរបរនេសាទប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍ផ្ទាល់។
លោកបន្តថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់ធ្វើអាជីវកម្មជាលក្ខណៈគ្រួសារ គាត់នេសាទបានតែទឹករាក់ទេ ហើយបើយើងលុបតំបន់ឆ្នេរហ្នឹងចេញពីទឹករាក់ហើយ រួចឱ្យពួកគាត់ទៅទឹកជ្រៅវិញ គឺថា អាជីវកម្មរបស់ពួកគាត់នឹងត្រូវបាត់បង់ទាំងអស់»។
សេចក្តីប្រកាសរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ចេញកាលពីខែ មេសាឆ្នាំ២០១៩ ស្តីពីការបង្កើតតំបន់គ្រង់គ្រងជលផលសមុទ្រ ក្នុងខេត្តកំពតកំណត់ថា បទប្បញ្ញត្តិនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីការពារ អភិរក្ស និងប្រើប្រាស់ធនធានជលផលសមុទ្រដោយនិរន្តរភាព។
ជាងនេះទៀត រួមចំណែកក្នុងការលើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ គោលការណ៍ដែលក្រសួងកសិកម្មបានកំណត់នេះ មានទិសដៅសំខាន់ៗរួមមាន៖ ១កន្លែងអភិរក្សជលផល ដែលចំណុចនេះ ក្រសួងបានកំណត់ផ្ទៃក្រឡាជិត ៧០០ហិកតា(៦៤៦)។
២កន្លែងការពារជលផលៈ ទីតាំងនេះមានផ្ទៃក្រឡាជាង៣ពាន់ហិកតា(៣០៩២)។៣ដែនជម្រកសុវត្ថិភាពជលផលៈ មានផ្ទៃដីសរុប៣១៦ហិកតា។៤ទីតាំងអេកូទេសចរណ៍បាតសមុទ្រៈមានផ្ទៃក្រឡា៧៤ហិកតា។៥ទីតាំងសហគមន៍នេសាទៈ ទីតាំងនេះមាន៣កន្លែងស្មើផ្ទៃក្រឡាសរុបជាង៤ពាន់ហិកតា(៤៣៥៨)។
ដោយឡែក សេចក្តីប្រកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលចេញកាលពីខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២ កំណត់ពីតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ។ ប្រកាសនេះ ឱ្យដឹងថា ការចាត់ទុកជាឆ្នេរសមុទ្រ ត្រូវកំណត់ចាប់ពីខ្សែបន្ទាត់ទឹកជោរខ្ពស់បំផុតនៃទឹកសមុទ្រឡើងមកលើ រហូតដល់ខ្សែបន្ទាត់ហាមឃាត់។
សេចក្តីប្រកាសបញ្ជាក់ថា ការវិនិយោគត្រូវហាមឃាត់ រួមមានការកាន់កាប់ ឬសាងសង់នានាជាថ្ម ឬខ្សាច់ដែលបានកំណត់ទុកជាតំបន់សម្រាប់ប្រើប្រាស់ជាសាធារណៈ និងចាត់ថ្នាក់ជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ឆ្នេរជម្រាលត្រូវកំណត់យ៉ាងតិច ៣០ម៉ែត្រ ចាប់ពីខ្សែបន្ទាត់ទឹកជោរខ្ពស់បំផុតទៅខាងដីគោក៕
ចំណាំ៖ «ការស្រាវជ្រាវនេះ ផលិតឡើងដោយមានការគាំទ្រពីមូលនិធិ Rosa Luxemburg ក្រោមជំនួយហិរញ្ញវត្ថុរបស់ក្រសួងសហព័ន្ធនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍ»។
គាំទ្រដោយ៖