កាលពី២០ថ្ងៃមុន លោក ជុំ ផុន វ័យ៥៤ឆ្នាំ បាននាំក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់មានគ្នា៦នាក់ ចាកចេញពីភូមិបណ្តែតទឹក រាំងទិល ស្រុកកណ្តៀង ក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ ដើម្បីទៅរស់នៅនិងធ្វើការនៅចម្ការចេកក្រុមហ៊ុនវៀតណាមមួយកន្លែងក្នុងខេត្តក្រចេះ។ ការសម្រេចនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីគាត់មិនអាចពឹងផ្អែកទៅលើទឹកបឹងទន្លេសាបដែលរីងរាក់ខ្លាំង គាត់មិនអាចរកត្រីដើម្បីលក់ដូរផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពនិងដោះបំណុលតទៅទៀតបាន។
លោក ផុន ប្រាប់ វីអូឌី ថា គាត់បានកើតនិងធំដឹងក្តីនៅក្នុងភូមិបណ្តែតទឹកក្នុងភូមិរាំងទិល ហើយបន្តរស់នៅប្រកបរបរនេសាទដូចអ្នកភូមិដទៃតរៀងមក។ ប៉ុន្តែលុះដល់ឆ្នាំនេះ គាត់បានសម្រេចបោះបង់ផ្ទះសម្បែង ធ្វើចំណាកស្រុកទៅរស់នៅកន្លែងផ្សេងជាមួយអ្នកភូមិរាប់រយនាក់ទៀតដោយសារបឹងទន្លេសាបកាន់តែខ្សត់ធនធានខ្លាំង។
គាត់បញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុនចម្ការចេកវៀតណាមបានបញ្ជូនរថយន្តក្រុងជើងទី៣ ចំនួន២គ្រឿង មកដឹករូបគាត់ ក្រុមគ្រួសារ និងអ្នកភូមិមួយចំនួនទៀតកាលពីខែមុន ដើម្បីប្តូរទៅរស់នៅនិងធ្វើការនៅដីចម្ការចេករបស់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ។
គាត់បន្តទៀតថា គាត់កំពុងជំពាក់បំណុលគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុមួយ ខណៈទឹកបឹងទន្លេសាបមានកម្រិតទាបនិងខ្សោះធនធានត្រី ហើយគាត់មិនមានសមត្ថភាពប្រជែងជាមួយអ្នកនេសាទពីខាងក្រៅដែលប្រើទូកធំៗដោយបំពាក់ឧបករណ៍នេសាទទំនើបៗ។
លោក ជុំ ផុន និយាយថា៖ «គេមានឧបករណ៍ធំៗ គេយកអស់។ យើងគ្រាន់តែបានរាយមង ចងសន្ទូច អ៊ីចឹងហូបអត់គ្រប់»។
អនុប្រធានសហគមន៍នេសាទកោះព្រែករាំងទិល លោក សូយ កែវ ឱ្យដឹងថា ផលត្រីក្នុងបឹងនៅឆ្នាំនេះខ្សោះខ្សោយធ្ងន់ធ្ងរបំផុតមិនធ្លាប់មាន ដែលធ្វើឱ្យក្រុមគ្រួសារភាគច្រើនសម្រេចចាកចេញ។
លោកថា ក្នុងចំណោមប្រជានេសាទ៣២៧គ្រួសារដែលតាំងទីលំនៅជាប់លាប់លើផ្ទៃបឹង មានមិនដល់៦០គ្រួសារទេដែលបន្តរស់នៅ។ លោកបន្ថែមថា អ្នកចំណាកស្រុកភាគច្រើនទៅធ្វើជាកម្មករនៅចម្ការចេកក្នុងខេត្តក្រចេះ ឯមួយចំនួនទៀតទៅរកការងាររោងចក្រនៅភ្នំពេញ។
លោកថា នៅរដូវបើកនេសាទពីខែ៥ដល់ខែ៦ ទឹកនៅតែបន្តរាក់ ដែលធ្វើឱ្យមានថ្ងៃខ្លះអ្នកនេសាទចំណាយពេលពេញមួយថ្ងៃ តែរកត្រីមិនបានទាល់តែសោះក៏មាន។
លោកបន្ថែមថា គ្រួសារក្នុងសហគមន៍របស់លោកជាង៩០ភាគរយ ជាប់បំណុលយ៉ាងហោច៣លានរៀល ដោយភាគច្រើនខ្ចីពីគ្រឹះស្ថានផ្តល់កម្ចីឯកជនឈ្មោះ AMK ដើម្បីទិញ មង នុយ ឧបករណ៍នេសាទ និងសម្រាប់បង្កើតឡូត៍ចិញ្ចឹមត្រីលក្ខណៈគ្រួសារ។
លោកនិយាយថា៖ «រឿងបំណុលមិនបាច់និយាយទេ អ្នកខ្លះចង់ចងក អ្នកខ្លះអត់មានអីសងលែងប្តីលែងប្រពន្ធចំណាកស្រុកក៏មាន»។
លោក សូយ កែវ បន្ថែមថា៖ «អ្នកដែលរស់នៅលើបឹងទន្លេសាប អាស្រ័យតែផលពីទន្លេសាបទេ គ្មានស្រែ គ្មានស្រូវ គ្មានដីសម្រាប់កប់ចោលទេ។ បារម្ភខ្លាំងបំផុត ប៉ុន្តែការបារម្ភចេះតែបារម្ភ តែចេះតែស្វះស្វែងដើម្បីចិញ្ចឹមក្រពះ ធ្វើខ្ញុំគេ ទៅនេះទៅណោះទៅ»។
អភិបាលស្រុកកណ្តៀង លោក ឆាយ គឹមម៉ុង លើកឡើងថា លោកមិនមានតួលេខជាក់លាក់អំពីចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលបានធ្វើចំណាកស្រុកនោះទេ ប៉ុន្តែគាត់ដឹងថា មានពលរដ្ឋក្នុងដែនដីរដ្ឋបាលរបស់លោក បានចាកចេញក្នុងចំនួនច្រើនដោយសារបញ្ហាជីវភាព។
ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះ លោក គឹមម៉ុង មានប្រសាសន៍ថា៖ «ដោយសារតែឆ្នាំនេះ ទឹកវាតូច អ៊ីចឹងទៅវាអត់មានផលនេសាទប៉ុន្មាន។ ត្រីវានៅតូចៗនៅឡើយ អ៊ីចឹងទាក់ទងនឹងការនេសាទហ្នឹង វាខ្វះខាតទៅហើយ»។
លោក ខ្ញៀន ខ្ញាន វ័យ៤២ឆ្នាំ គឺជាអ្នកភូមិរាំងទិលម្នាក់ដែលបន្តរស់នៅលើផ្ទៃទឹកបឹង។ គាត់ថា បើសិនជាស្ថានភាពធនធានត្រីក្នុងបឹងទន្លេសាបនៅតែបន្តខ្សត់ខ្សោយដូចឆ្នាំនេះទៀត គាត់ក៏នឹងនាំប្រពន្ធនិងកូនទាំង២នាក់របស់គាត់ចាកចេញផងដែរ។
លោកប្រាប់ថា៖ «កាលពីដើមឆ្នាំ ជួនកាលថ្ងៃណាបានទៅ ថ្ងៃណាអត់ទៅ។ វាចុះថយអ៊ីចឹងណា។ ពីខែ៥ ដល់ខែ៦ អត់តែម្តង។ រកអីអត់បាន នេសាទអត់បាន។ វារីងខ្លាំងពេក»។
លោកបន្តថា៖ «នៅទន្លេសាប បើរកអត់បាន ចប់ហើយ គ្រួសារគ្មានអីហូបទេ! បើអ៊ីចឹងមែន មានតែទៅគោកដែរហើយ»។
ឆ្នាំនេះ ទឹកទន្លេមេគង្គនិងទន្លេសាបបានស្រកចុះទាបដល់កំណត់ត្រាថ្មី ចំណែកធនធានត្រីបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកធៀបនឹងឆ្នាំមុន។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវរកឃើញបញ្ហានេះថា បណ្តាលមកពីការទប់ទឹកទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅតាមបណ្តោយទន្លេមេគង្គខ្សែទឹកខាងលើ ដែលភាគច្រើនក្នុងប្រទេសចិននិងឡាវ ខណៈរដ្ឋាភិបាលថា បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនិងការនេសាទខុសច្បាប់គឺជាមូលហេតុចម្បង។
ជាមួយគ្នានេះ ការនាំចេញផ្លែចេកស្រស់ពីកម្ពុជាមានការកើនឡើងជាមួយកំណើនប្រចាំឆ្នាំប្រមាណ១៥ភាគរយ ក្នុងរយៈពេល៦ខែដំបូង ថ្វីត្បិតកម្មករចម្ការចេកមួយចំនួនក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង និយាយថា ថ្មីៗនេះពួកគេមានបញ្ហាសុខភាពដោយសារការប្រើប្រាស់ជីគីមីកសិកម្មពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុន។
នៅចម្ការចេកក្នុងខេត្តក្រចេះ លោក ផុន រួមជាមួយប្រពន្ធនិងកូនប្រុសបងអាយុ១៨ឆ្នាំរបស់គាត់ ធ្វើជាកម្មករកាត់ស្លឹកចេក បេះចេក និងច្រកចេក ដោយទទួលបានប្រាក់ខែគោល២១០ដុល្លារក្នុងមួយខែ និងមានការផ្តល់កន្លែងស្នាក់នៅ ទឹក និងភ្លើងឥតគិតថ្លៃពីក្រុមហ៊ុន។
គាត់និយាយថា គាត់គឺជាអ្នកភូមិម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកភូមិប្រមាណ១០០គ្រួសារ ដែលមកពីភូមិបណ្តែតទឹក និងរស់នៅក្នុងដីចម្ការជាមួយគ្នា។ គាត់ថា គ្រួសារគាត់អាចនឹងត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ ប៉ុន្តែពេលនេះ លោកថា នេះមិនទាន់ជាជម្រើសមួយនៅឡើយ។
លោក ផុន ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំអត់ទៀងទេ ចាំមើលបើស្រុកភូមិ ទន្លេសាបហ្នឹង វាសម្បូរត្រីវិញ បានពួកខ្ញុំអាចចេញទៅភូមិវិញ»។
លោក ស៊ូ វណ្ណៈ អាយុ៤៥ឆ្នាំ បានផ្លាស់ទីលំនៅជាមួយប្រពន្ធនិងកូន២នាក់ ទៅស្នាក់នៅនិងធ្វើការក្នុងពេលជាមួយគ្នា ជាមួយនឹងលោក ផុន។ គាត់ថា គាត់បានរស់នៅលើភូមិបណ្តែតទឹកតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩។ គាត់សង្ឃឹមថា មានថ្ងៃណាមួយគាត់នឹងអាចវិលត្រឡប់ទៅវិញ ក្នុងជីវភាពជាអ្នកទន្លេ នៅពេលណាធនធានត្រីកើនឡើងវិញ។
លោកប្រាប់ថា៖ «បើប្រៀបធៀបប្រភេទត្រីវិញ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ថយទៅរហូត។ ហើយឆ្នាំនេះថយមែនទែន សឹងថាគ្រប់ប្រភេទត្រីហ្នឹងអត់មានតែម្តង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងមានកំណើតនៅទន្លេហើយ មិនងាយនឹងផ្លាស់ទីលំនៅមកនៅលើគោក ហើយគ្មានដីគ្មានធ្លីដូចគ្នា ហើយបើមានដីមានធ្លីហើយ មិនដឹងថាត្រូវប្រកបមុខរបរអី»៕
ប្រែសម្រួលពីអត្ថបទដើមជាភាសាអង់គ្លេស ដោយ ត្រាន់ តិចសេង
ចំណាំ៖ «អត្ថបទនេះត្រូវបានផលិតឡើងដោយមានការគាំទ្រពីមូលនិធិ Rosa Luxemburg ក្រោមជំនួយហិរញ្ញវត្ថុរបស់ក្រសួងសហព័ន្ធនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍ»។
គាំទ្រដោយ៖
