ក្នុងឱកាសដែលរដ្ឋាភិបាលបន្តប្រារព្ធពិធីបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ដើម្បីរម្លឹកពីបូជនីយកម្មរបស់ព្រះបរមរតនកោដ្ឋនោះ អ្នកនយោបាយមួយចំនួនដែលមិនកាន់អំណាច បានលើកឡើងពីសារៈសំខាន់នៃការផ្សះផ្សាជាតិ ខណៈវិបត្តិនយោបាយនៅបន្តជាប់គាំង។
នៅថ្ងៃអង្គារនេះ រដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំប្រារព្ធពិធីរម្លឹកខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៦៨ នៃទិវា «បុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩វិច្ឆិកា» ដូចឆ្នាំមុនៗដែរ ក្រោមវត្តមានព្រះមហាក្សត្រ និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនទៀត។
ក្រៅពីទៅចូលរួមប្រារព្ធពិធីនៅឯវិមានឯករាជ្យ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានផ្ញើសារនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកថា «៩វិច្ឆិកា» ជាថ្ងៃដែលកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីអាណានិគមនិយមបារាំង ក្រោមព្រះរាជបូជនីយកិច្ចរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សរសេរបន្តថា៖ «សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ព្រះបិតាឯករាជ្យជាតិ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ដែលព្រះអង្គបានលះបង់ព្រះកាយពល និងព្រះបញ្ញាញាណយ៉ាងក្លៀវក្លាបំផុត ធ្វើការតស៊ូក្នុងក្របខណ្ឌនៃព្រះរាជបូជនីយកិច្ច ដើម្បីទាមទារឯករាជ្យដ៏ពិតប្រាកដនៅកម្ពុជា»។
ដោយឡែក អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ដែលស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលរបស់តុលាការនៅឡើយនោះ បានបង្ហោះសារខ្លីលើបណ្ដាញសង្គមរបស់លោក ដោយឡើងថា «អបអរសាទរខួបលើកទី៦៨ នៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩វិច្ឆិកា ១៩៥៣ – ៩វិច្ឆិកា ២០២១) ឯកភាពជាតិ នាំមកនូវឯករាជ្យជាតិ»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា មានប្រសាសន៍ថា ការទាមទារឯករាជ្យពីបារាំងជាគុណតម្លៃធំធេងរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ ក្រោមព្រះបញ្ញាញាណបង្រួមជាតិ។ លោកបន្តថា ដើម្បីដើរតាមព្រះរាជតម្រិះព្រះមហាក្សត្រ អ្នកនយោបាយបច្ចុប្បន្នគួរវិលទៅរកតុចរចា ដើម្បីដោះស្រាបញ្ហាប្រឈមរបស់ជាតិដែលកើតចេញពីវិបត្តិនយោបាយ។
លោកថា៖ «ជាការស្ដារមុខមាត់ប្រទេសជាតិយើងដែលកំពុងទទួលរងនូវការដាក់ទណ្ឌកម្ម ឬការថ្កោលទោសពីមជ្ឈដ្ឋានផ្សេង ដូច្នេះហើយសូមអំពាវនាវម្ដងហើយម្ដងទៀត សូមឱ្យមានការរួបរួមគ្នានិងចរចាគ្នាឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យមានការផ្សះផ្សាជាតិពិតប្រាកដ បន្តវេនពីស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ហើយនិងគោរពទៅតាមព្រះរាជតម្រិះរបស់ព្រះមហាក្សត្របច្ចុប្បន្នផងដែរ»។
អតីតតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង និងបានចេញមកបង្កើតគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន មានប្រសាសន៍ថា ស្នាព្រះហស្ថព្រះបរមរតនកោដ្ឋជានិមិត្តរូបមួយដែលមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អ្នកនយោបាយនិងពលរដ្ឋខ្មែរ។ ប៉ុន្តែលោកថា បើអ្នកនយោបាយជំនាន់នេះមិនបានពង្រឹងស្មារតីជាតិ ជំរុញឱ្យមានការឯកភាពជាតិទេ នោះពួកគេអាចនឹងបន្សល់ទុកនូវស្នាដៃដែលត្រូវក្មេងជំនាន់ក្រោយស្ដីបន្ទោស ដូចករណីកោះត្រល់ និងរបបខ្មែរក្រហម ជាដើម។
លោកថា៖ «ដូច្នេះ យើងប្រឹងប្រែងធ្វើយ៉ាងម៉េចឱ្យប្រទេសយើងហ្នឹង ដំណើរការឯករាជ្យហ្នឹង ឱ្យបានរឹងមាំថែមទៀត ហើយប្រឹងប្រែងផ្សះផ្សាបង្រួបបង្រួមជាតិ ស្វែងរកឯកភាពជាតិឱ្យច្បាស់លាស់ទៅអនាគត»។
ចំណែកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានវិញ បានលើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ថាក្រោយឯករាជ្យជាតិតាំងពីឆ្នាំ១៩៥៣ មកដល់បច្ចុប្បន្ន បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ភាពស្ថិតស្ថិររឹងមាំនៃឯករាជ្យនិងអធិបតេយ្យជាតិ គឺអាស្រ័យទៅលើឯកភាពជាតិ។ គណបក្សនេះបន្តថា ដើម្បីធានាបាននូវឯកភាពជាតិរឹងមាំ រដ្ឋាភិបាលត្រូវបើកលំហសេរីភាពនយោបាយ លុបបំបាត់ចោលនូវការបណ្ដុះផ្នត់គំនិតគុំកួនសងសឹកគ្នា និងត្រូវធានាឱ្យមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតមួយតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យដែលមានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
ការលើកឡើងរបស់អ្នកនយោបាយក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះ ធ្វើឡើងចំពេលដែលស្ថានការណ៍នយោបាយ កំពុងបង្ហាញសញ្ញាពីភាពមិនច្បាស់លាស់នៃការវិលត្រលប់ចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយវិញរបស់អតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ទាំងលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ក្រោយពីតុលាការបានរំលាយគណបក្សនេះចេញពីឆាកនយោបាយចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៧មក។
ប្រធានក្រុមអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលមិនអាចបង្រួបបង្រួមជាតិ រំលោភនីតិរដ្ឋបានទេ។
លោកថា៖ «យើងយកការផ្សះផ្សាជាតិ ដើម្បីបំភ្លេចនីតិរដ្ឋ បានសេចក្ដីថា វាមិនយុត្តិធម៌! ហើយក៏វាមិនគោរពនូវភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់»។
យ៉ាងណា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា កត់សម្គាល់ថា នីតិរដ្ឋដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងអះអាង វាកើតចេញពីប្រព័ន្ធតុលាការមួយដែលសហគមន៍អន្តរជាតិមើលឃើញថា ជាប្រព័ន្ធមិនឯករាជ្យ ដែលការណ៍នេះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវពិចារណាឡើងវិញ ដើម្បីបញ្ចៀសកម្ពុជាពីការដាក់ទណ្ឌកម្ម ឬការបាក់មុខនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «គោលការណ៍នីតិរដ្ឋ វាទាល់តែតុលាការហ្នឹងឯករាជ្យ វាទាល់តែច្បាប់ហ្នឹងបង្កើតឡើងដើម្បីបំពេញទៅនឹងគោលបំណងពិតប្រាកដ បម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែបើយើងមើលពីការបង្កើតច្បាប់ ឬការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ក្រោយៗនេះ វាមិនមែនជាគោលដៅដើម្បីបម្រើនីតិរដ្ឋ»។
