ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថា អ្នកណាប្រគល់ដីដែលខ្លួនបានរំលោភយកពីដីព្រៃលិចទឹកនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបឱ្យរដ្ឋវិញ នឹងរួចខ្លួន ខណៈមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធបរិស្ថាននិងព្រៃឈើ ទាមទារអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះករណីនេះ។
ក្នុងពិធីសម្ពោធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវ ស្ថានីយប្រព្រឹត្តកម្មទឹកកខ្វក់ និងសមិទ្ធផលនានា ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ប្រសិនបើបុគ្គលណាប្រគល់ដីដែលខ្លួនបានឈូសឆាយរំលោភពីព្រៃលិចទឹកនៅតាមបណ្ដាខេត្តក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបមកឱ្យរដ្ឋ គឺពួកគេរួចខ្លួន ហើយថា ប្រសិនបើបុគ្គលណានៅរឹងទទឹង ត្រូវវាយខ្នោះឱ្យខានតែបាន។
លោកបន្ថែមថា៖ «បើរឹងទទឹង វាយខ្មោះភ្លាមៗ អត់ឱ្យមានរញ៉រញ៉ៃ។ ឥលូវឮថា ចុះហត្ថលេខាប្រគល់ដី ប្រគល់រួចខ្លួន ដកខ្លួន អ្នកណាមិនសារភាព តាមវាយខ្នោះ»។
ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង មិនគាំទ្រចំពោះការលើកឡើងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះទេ។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលគួរអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់និងស្មើភាពគ្នាចំពោះអ្នកពាក់ព័ន្ធការឈូសឆាយដីព្រៃលិចទឹកនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបនេះ មិនថាពួកគេបានសារភាពនិងប្រគល់ដីនោះជូនរដ្ឋវិញទេ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបន្តថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនអនុវត្តច្បាប់ឱ្យស្មើភាពគ្នាទេ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់យុត្តិធម៌សង្គម ខណៈអ្នកមានលុយមានអំណាចបានបំផ្លិចបំផ្លាញដីព្រៃលិចទឹកក្នុងចំនួនច្រើន មិនត្រូវបានឃាត់ខ្លួន ប៉ុន្តែពលរដ្ឋធម្មតាដែលរំលោភបំពានតិចតួច ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារនោះ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំចង់ឱ្យមានការអនុវត្តស្មើគ្នា បើទោះបីជាមន្ត្រីនោះជាមន្ត្រីរាជការមានតួនាទីកម្រិតណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ដូចជាពលរដ្ឋទូទៅដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែរ។ ហើយខ្ញុំស្នើដល់តុលាការចាត់វិធានការឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះជនទាំងឡាយដែលបានយកតួនាទីនិងអំណាចរបស់ខ្លួនទៅបង្កើតប្រយោជន៍ឯកជន ដែលបង្កឱ្យមានការបាត់ធនធានធម្មជាតិ»។
លោក ហេង គឹមហុង ក៏ស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលស្រាវជ្រាវនិងមានវិធានការច្បាប់ចំពោះអាជ្ញាធរខេត្តក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចនីមួយៗផងដែរ ដែលបានធ្វេសប្រហែសឱ្យមានការឈូសឆាយទន្ទ្រានយកដីព្រៃលិចទឹកដ៏ច្រើននេះផងដែរ។
មន្ត្រីកម្មវិធីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាន នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ និយាយថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនចាត់វិធានការច្បាប់តឹងរ៉ឹងចំពោះជនល្មើសទេ គឺពួកគេអាចមិនរាងចាល និងប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅពេលក្រោយទៀត។
លោកបន្តថា ដើម្បីបង្ហាញថា កម្ពុជាជាប្រទេសនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដ គឺជនដែលល្មើសទាំងអស់ត្រូវទទួលទោសទៅតាមច្បាប់ ហើយអ្នកគ្រប់គ្រងក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនក៏ត្រូវទទួលទោសផងដែរ ដោយសារពួកគេមិនបានទប់ស្កាត់បទល្មើសនេះ រហូតទាល់តែមានបទបញ្ជាពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដំណើរការច្បាប់យ៉ាងម៉េច យើងត្រូវនាំគ្នាអនុវត្តតាមអ៊ីចឹង ទើបប្រទេសយើងជាប្រទេសនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដ។ អ៊ីចឹងកាលណាប្រព្រឹត្តបទល្មើស ត្រូវទទួលទោស អត់មានពីណាមួយលូកដៃក្នុងនីតិវិធីច្បាប់បានទេ ទោះបីពួកគេសារភាពឬប្រគល់ដីឱ្យរដ្ឋវិញក៏ដោយ។ ហើយការសារភាពនេះ គឺពួកគេធ្វើឡើងពេលមានបទបញ្ជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ អ៊ីចឹងបើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអត់មានការព្រមានទេ ពួកគេក៏មិនសារភាពដែរ ខណៈពួកគេបំផ្លាញព្រៃរហូតប្រកាសអាសន្នបែបនេះ។ ហើយមួយទៀត ការបន្ធូរបន្ថយទោសតាមផ្លូវច្បាប់ ទាល់តែអ្នកឯងកសាងខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ២ភាគ៣សិន»។
បើតាមលោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ ច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិ បានកំណត់ថា តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាបជាតំបន់ការពារធម្មជាតិ។ លោកថា ការកាប់រានព្រៃតំបន់ធម្មជាតិ គឺជាបទឧក្រិដ្ឋដែលត្រូវជាប់ពន្ធនាគារពី៥ឆ្នាំទៅ១០ឆ្នាំ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងវិធានការបង្ក្រាបនិងទប់ស្កាត់បទល្មើសរបស់រដ្ឋាភិបាលលើករណីទន្ទ្រានយកដីព្រៃលិចទឹកនេះ គឺអាជ្ញាធរខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ បានបញ្ជូនមនុស្ស៧នាក់ទៅតុលាការ ខណៈអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានឃាត់ខ្លួនមនុស្ស២៧៨នាក់ ក្នុងនោះ ២៦នាក់បានបញ្ជូនទៅតុលាការ។ នេះបើតាមលិខិតរបស់រដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប ចុះថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១នេះ។
មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក សៅ សុខា មានប្រសាសន៍ថា ប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបនិងទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃលិចទឹកនេះ គឺអាជ្ញាធរបានធ្វើការរារាំងមិនឱ្យមានការចូលទៅឈូសឆាយ បង្កបង្កើនផល និងធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗនៅតំបន់ការពារនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបទៀតឡើយ។
លោកបន្តថា ពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រៃលិចទឹកនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបនេះ មន្ត្រីរាជការនិងពលរដ្ឋចំនួន១៣នាក់ នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បានចេញមកសារភាពនិងប្រគល់ដីជាង២ ០០០ហិកតាជូនរដ្ឋាភិបាលវិញ។
លោកបន្ថែមថា៖ «មានមនុស្ស១៣នាក់ដែលពួកគាត់គ្រប់គ្រងដីរង្វង់២ ០០០ហិកតា គឺបានសារភាពនិងប្រគល់ដីហ្នឹងជូនរដ្ឋាភិបាល ដីដែលពួកគាត់បានរំលោភហ្នឹង។ ក្រៅពីនេះ សម្រាប់ខេត្តពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត យើងនឹងធ្វើការងារនេះបន្តទៀតចាប់ពីថ្ងៃទី៥នេះទៅ»។
បើតាមកំណត់ហេតុកិច្ចប្រជុំក្រុមការងារអនុវត្តបទបញ្ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី របស់អាជ្ញាធរខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ បានបញ្ជាក់ថា អ្នកកាន់កាប់អាស្រ័យផលដីព្រៃលិចទឹក១៣នាក់ ដែលបានសារភាពនិងប្រគល់ដីជូនរដ្ឋវិញនោះ រួមមាន ស្នងការរងនគរបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ស៊ុំ សុជាតិ មានដី៦៧៥ហិកតា, នាយការិយាល័យ លោក កែវ ណារុន មានដី៣២ហិកតា, មេបញ្ជាការសឹករងស្រុកកំពង់លែង លោក យឹម សារ៉ាត់ មានដី៦០ហិកតា និងពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ដែលមានផ្ទៃដីសរុប២ ០៥៨,៥ហិកតា។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់លើមន្ត្រីទាំងឡាយណាដែលពាក់ព័ន្ធការរំលោភដីព្រៃលិចទឹកនៅជុំវិញតំបន់បឹងទន្លេសាប និងព្រមានដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេដាក់ជាសម្បត្តិរដ្ឋ។ លោកបានលើកឡើងចំឈ្មោះអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន ដោយថា បានទន្ទ្រានដីព្រៃលិចទឹកនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ជាង២ ០០០ហិកតា ដើម្បីយកមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន។
មាត្រា៩៨ នៃច្បាប់ស្ដីពីជលផល បានចែងថា ការកាប់ឆ្ការ គាស់រាន ឈូសឆាយព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង ឬហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់ព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពី៣ឆ្នាំទៅ៥ឆ្នាំ ហើយវត្ថុតាងទាំងអស់ត្រូវរឹបអូសជាសម្បត្តិរដ្ឋឬបំផ្លាញចោល។ ចំណែកមាត្រា១០២ នៃច្បាប់ដដែលនេះបានបញ្ជាក់ថា បើបទល្មើសនោះប្រព្រឹត្តឡើងដោយអាជ្ញាធរដែនដី មន្ត្រីនគរបាល មន្ត្រីយោធា និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី៥លានរៀល ទៅ៥០លានរៀល។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្ដីពីការកំណត់ដែនព្រៃលិចទឹកប្រមាណ៦៥ម៉ឺនហិកតា ស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួន៦ជុំវិញបឹងទន្លេសាប រួមមាន ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប និងកំពង់ធំ ។
ក្នុងមាត្រា៣ នៃអនុក្រឹត្យនេះបានចែងថា អាជ្ញាធរខេត្តមានភារកិច្ច កាតព្វកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវលើការគ្រប់គ្រងការការពារនិងថែរក្សាដែនព្រៃលិចទឹក ហើយចំពោះការបាត់បង់ដែនព្រៃលិចទឹកនិងព្រៃលិចទឹកដែលស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចនៃខេត្តណា គណៈអភិបាលនៃខេត្តនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងចំពោះមុខរដ្ឋាភិបាល៕
