មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនដែលធ្វើការងារផ្នែកបរិស្ថាននិងព្រៃឈើ ចង់ឃើញអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ (ACU) ស៊ើបអង្កេតនិងចាត់វិធានការច្បាប់ឱ្យមានតម្លាភាពចំពោះអ្នករំលោភយកដីព្រៃលិចទឹក ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានជំនឿលើបទបញ្ជារបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលក្នុងការការពារព្រៃលិចទឹកនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែធ្នូនេះ រដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយធ្វើការស៊ើបអង្កេតស្រាវជ្រាវ និងចាត់វិធានការច្បាប់ ចំពោះអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន និងដកហូតដីជាង២ ០០០ហិកតា ទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ រួមទាំងប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យរដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ធំ ជំរុញនីតិវិធីតុលាការ ករណីសំណុំរឿងបទល្មើសទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីរដ្ឋក្នុងដែនព្រៃលិចទឹកនៃតំបន់ទន្លេសាបនេះផងដែរ។
មន្ត្រីកម្មវិធីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាន នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ មានប្រសាសន៍ថា លោកចង់ឃើញអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ស៊ើបអង្កេត និងចាត់វិធានការច្បាប់ឱ្យខានតែបាន ចំពោះអ្នកដែលរំលោភយកដីព្រៃលិចទឹកនៅក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាប ជាពិសេសមន្ត្រីអាជ្ញាធរដែលពាក់ព័ន្ធមានឋានៈធំៗ ដើម្បីបង្ហាញពីឆន្ទៈពិតប្រាកដរបស់ ACU ក្នុងការអនុវត្តបទបញ្ជារបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះលើកឡើងថា គណៈកម្មការជាតិដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិ បានអនុវត្តនូវបទបញ្ជារបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលធំៗចំនួន២ដងហើយ ដើម្បីបង្ក្រាបនិងទប់ស្កាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិ ប៉ុន្តែមន្ត្រីមានសក្តិធំនិងមានលុយមានអំណាចមួយចំនួនដែលពាក់ព័ន្ធ មិនត្រូវបានកាត់ទោសតាមផ្លូវតុលាការឡើយ ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអស់ជំនឿលើការអនុវត្តច្បាប់និងបទបញ្ជារបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។
លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ ដាក់ការសង្ស័យថា បទល្មើសដីព្រៃលិចទឹកក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបរហូតប្រកាសអាសន្ននេះ ប្រព្រឹត្តទៅបាន គឺអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធអាជ្ញាធរមានឋានៈធំឬមានលុយមានអំណាច។ លោកថា ជនល្មើសទាំងនោះមិនពិបាកស្វែងរកនោះទេ ខណៈមន្ត្រីមួយចំនួនបានចេញមកសារភាពរួចទៅហើយ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ពីព្រោះបញ្ហាទាំងអស់នេះ វាប្រព្រឹត្តទៅបាន វាជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយអំពើពុករលួយហើយ។ វាពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយជាមួយមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ហើយពីថ្នាក់ក្រសួង ថ្នាក់ខេត្ត ថ្នាក់ជំនាញ រហូតដល់ថ្នាក់ឃុំ ដែលយើងត្រូវទាមទារឱ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយវែកមុខយកមកផ្ដន្ទាទោស ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងប្រទេសផ្ដល់នូវការគាំទ្រនិងផ្ដល់នូវទំនុកចិត្ត ពីព្រោះកន្លងមក អស់ជំនឿលើការអនុវត្តច្បាប់ហើយ។ អង្គភាពធ្វើបានតែមន្ត្រីតូចតាចទេ»។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលគម្រោងធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស នៅមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក វណ្ណ សុផាត ក៏ជំរុញដល់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ឱ្យស៊ើបអង្កេតនិងចាត់វិធានការច្បាប់ឱ្យមានតម្លាភាពរវាងពលរដ្ឋនិងមន្ត្រីមានលុយមានអំណាចដែលបានល្មើសក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបនេះ។ លោកថា កន្លងមក អាជ្ញាធរបានចាត់វិធានការច្បាប់លឿនទៅលើតែប្រជាពលរដ្ឋប៉ុណ្ណោះ ខណៈមន្ត្រីមានឋានៈធំឬមានលុយមានអំណាចមិនត្រូវបានចាប់និងផ្ដន្ទាទោសឡើយ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក្នុងនាមយើងជាសង្គមស៊ីវិល សុំឱ្យខាងអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ស្ថាប័នតុលាការនិងមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹង ត្រូវអនុវត្តច្បាប់មានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ឱ្យស្មើៗគ្នា ដោយមិនបែងចែក កុំគិតពីខ្នងបង្អែក ខ្សែ ឬបក្សពួក ឬប៉ះពាល់អ្នកនេះ អ្នកនោះ មិនអាចអនុវត្តទៅបាន អាហ្នឹងវាជារឿងមួយដែលធ្វើឱ្យសង្គមយើងជួបនឹងនិទណ្ឌភាពនៅពេលអនាគត។ ហើយយើងបារម្ភថា ថ្ងៃក្រោយទៅ និទណ្ឌភាពហ្នឹងវារីករាលទៅ ក្រែងតែអាជ្ញាធរឬរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងមិនបាន វាក្លាយទៅជាចលនាសង្គមដោយសារមកពីនិទណ្ឌភាពហ្នឹង»។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក សាន់ ម៉ាឡា មានប្រសាសន៍ថា ដីព្រៃលិចទឹកនៅក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាប នឹងមិនអាចការពារបានហើយនិងបន្តបាត់បង់ ប្រសិនបើការអនុវត្តច្បាប់ទៅលើឈ្មួញនិងមន្ត្រីមានលុយមានអំណាច មានភាពធូររលុង និងមិនមានតម្លាភាព។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះ ការងារថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ គួរតែជារឿងចម្បងដែលអាជ្ញាធរគួរតែពង្រឹងការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការការពារ និងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានល្អប្រសើរ ពីព្រោះធនធានធម្មជាតិវាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងក្នុងការជួយទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន និងការលើកកម្ពស់សេវាអេកូទេសចរណ៍ធម្មជាតិ។ ប្រសិនបើធនធានធម្មជាតិត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ កម្ពុជាក៏នឹងអាចរងគ្រោះពីគ្រោះធម្មជាតិជាងគ្រោះធម្មជាតិដែលយើងធ្លាប់ជួបកន្លងមកមិនខាន»។
ទោះយ៉ាងណា ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រាប់ វីអូឌី តាមតេឡេក្រាមយ៉ាងខ្លីថា អង្គភាពនេះនៅមិនទាន់អាចប្រាប់អ្វីបាន ជុំវិញការស៊ើបអង្កេតពាក់ព័ន្ធករណីរំលោភយកដីព្រៃលិចទឹកនៅក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបនេះបាននៅឡើយទេ។
បើតាមកំណត់ហេតុកិច្ចប្រជុំក្រុមការងារអនុវត្តបទបញ្ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់អាជ្ញាធរខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ បានបញ្ជាក់ថា អ្នកកាន់កាប់អាស្រ័យផលដីព្រៃលិចទឹក១៣នាក់ដែលបានសារភាពនិងប្រគល់ដីជូនរដ្ឋវិញនោះ រួមមាន ស្នងការរងនគរបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ស៊ុំ សុជាតិ មានដី៦៧៥ហិកតា, នាយការិយាល័យ លោក កែវ ណារុន មានដី៣២ហិកតា, មេបញ្ជាការសឹករងស្រុកកំពង់លែង លោក យឹម សារ៉ាត់ មានដី៦០ហិកតា និងពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ដែលមានផ្ទៃដីសរុប២ ០៥៨,៥ហិកតា។
អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ លោក ងួន រតនៈ មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងខេត្តកំពង់ធំមានមនុស្សក្នុងចំនួនច្រើនដែលលោកមិនចាំចំនួន បានសារភាពនិងបានប្រគល់ដីជូនរដ្ឋាភិបាលវិញ ហើយក៏ពុំទាន់មាននរណាម្នាក់ត្រូវបញ្ជូនទៅតុលាការនៅឡើយដែរ។
កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ កងរាជអាវុធហត្ថខេត្តបាត់ដំបង បានបញ្ជូនមនុស្ស៧នាក់ទៅតុលាការ ខណៈអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបបានឃាត់ខ្លួនមនុស្ស២៧៨នាក់ ក្នុងនោះ ២៦នាក់បានបញ្ជូនទៅតុលាការ។
មាត្រា៩៨ នៃច្បាប់ស្ដីពីជលផល បានចែងថា ការកាប់ឆ្ការ គាស់រាន ឈូសឆាយព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង ឬហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់ព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពី៣ឆ្នាំទៅ៥ឆ្នាំ ហើយវត្ថុតាងទាំងអស់ត្រូវរឹបអូសជាសម្បត្តិរដ្ឋឬបំផ្លាញចោល។ ចំណែកមាត្រា១០២ នៃច្បាប់ដដែលនេះបានបញ្ជាក់ថា បើបទល្មើសនោះប្រព្រឹត្តឡើងដោយអាជ្ញាធរដែនដី មន្ត្រីនគរបាល មន្ត្រីយោធា និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពី១ឆ្នាំទៅ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី៥លានរៀល ទៅ៥០លានរៀល។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្ដីពី«ការកំណត់ដែនព្រៃលិចទឹកប្រមាណ៦៥ម៉ឺនហិកតា» ស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួន៦ជុំវិញបឹងទន្លេសាប រួមមាន ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប និងកំពង់ធំ។
ក្នុងមាត្រា៣ នៃអនុក្រឹត្យនេះបានចែងថា អាជ្ញាធរខេត្តមានភារកិច្ច កាតព្វកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវលើការគ្រប់គ្រង ការការពារ និងថែរក្សាដែនព្រៃលិចទឹក ហើយចំពោះការបាត់បង់ដែនព្រៃលិចទឹកនិងព្រៃលិចទឹកដែលស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចនៃខេត្តណា គណៈអភិបាលនៃខេត្តនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងចំពោះមុខរដ្ឋាភិបាល៕
