ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសជាបន្តបន្ទាប់ ចំពោះការចាប់ខ្លួននិងការឃុំខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពណាហ្គាវើលដ៍ដោយបំពានច្បាប់ និងស្នើឱ្យទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ជាបន្ទាន់។
តាមរយៈសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមករា ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិបានចាត់ទុកថា ការចាប់និងឃុំខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំនិងសកម្មជនសហជីពកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើកូដកម្មជាបន្តបន្ទាប់មកនេះ អាចជាការរំលោភបំពានលើច្បាប់សិទ្ធិមនុស្ស។
ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សឯករាជ្យ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងខ្ញុំក៏សូមធ្វើការថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងចំពោះរបៀបនៃការចាប់ខ្លួនករណីដំបូងៗដែលបានធ្វើឡើងនៅពេលយប់មុនឆ្លងចូលឆ្នាំថ្មី នៅពេលមានព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនផ្សេងទៀតបានបង្វែរចំណាប់អារម្មណ៍សាធារណជន។ នេះអាចត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាមធ្យោបាយមិនសមរម្យមួយក្នុងការរឹតត្បិតសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន»។
អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សនៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិទាំងនោះ រួមមាន លោក Vitit Muntarbhorn អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្ដីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា, លោកស្រី Irene Khan អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីការលើកកម្ពស់ និងការការពារសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញគំនិត និងមតិយោបល់, លោកស្រី Mary Lawlor អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពរបស់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងលោក Clément Nyaletsossi Voule អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីសិទ្ធិខាងការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី និងខាងសមាគម។
ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះក៏បានលើកឡើងដែរថា ការចោទប្រកាន់និងការចាប់ខ្លួនថ្មីៗនេះ បង្កឱ្យមានការព្រួយបារម្ភ ជាពិសេសនៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងត្រៀមរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នៅឆ្នាំនេះ និងការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំក្រោយ។ ពួកគេបន្តថា ការធ្វើបែបនេះ បានបញ្ជូនសារដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចដល់ប្រជាជនខ្មែរអំពីលំហក្នុងការប្រមូលផ្ដុំដោយសេរី។
ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ក៏បានជំរុញឱ្យមន្ត្រីទាំងឡាយគោរពតាមការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនចំពោះច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សជាតិនិងអន្តរជាតិ និងផ្ដល់តម្លាភាពឱ្យបានពេញលេញក្នុងដំណើរការនីតិវិធីនៃករណីទាំងអស់នេះ។ លើសពីនេះទៀត ក្រុមអ្នកជំនាញបានអំពាវនាវជាថ្មីម្ដងទៀតដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអនុវត្តនូវអនុសាសន៍ដែលខ្លួនបានទទួលយកក្នុងអំឡុងពេលនៃការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញជាសកល តាមកាលកំណត់នាឆ្នាំ២០១៩ ដែលរួមបញ្ចូលទាំងការសន្យាដើម្បីបង្កើតលក្ខខណ្ឌដែលសង្គមស៊ីវិល រួមទាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាចបំពេញការងាររបស់ពួកគេដោយសេរី ដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែកឬការរារាំង។
ចំណែកលោក Phil Robertson នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ី នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស អន្តរជាតិ (Human Rights Watch) បាននិយាយក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដាច់ដោយឡែកមួយទៀតនៅថ្ងៃនេះថា ការចាប់ខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំនិងតំណាងសហជីពមួយចំនួនបញ្ជូនទៅតុលាការ បានបង្ហាញពីរូបភាពភ័យខ្លាចដល់ក្រុមកូដករដែលធ្វើកូដកម្មដោយសន្តិវិធី ពីព្រោះពួកគេអនុវត្តសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការជួបជុំ និងសមាគមស្របតាមច្បាប់ ជាដើម។
ករណីនេះ លោក Phil Robertson បានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើថ្នាក់ដឹកនាំនិងតំណាងសហជីព រួមទាំងដោះលែងពួកគេឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍និយាយថា៖ «ក្នុងរយៈពេលពីរសប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ កម្មករទាំងនេះមិនបានធ្វើអ្វីដែលពួកគេគួរប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋ។ កម្ពុជាគួរតែដោះលែងមេដឹកនាំនិងសមាជិកសហជីពទាំងអស់ជាបន្ទាន់និងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ហើយទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ក្លែងក្លាយមកលើពួកគេ»។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ក៏បានអំពាវនាវទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ គួរតែគាំទ្រសិទ្ធិកម្មករ និងរកវិធីចរចាជាសមូហភាពរវាងកម្មករជាមួយភាគីក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ដោយភាពស្មោះត្រង់ ដើម្បីឈានទៅដល់ការដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទការងារនេះផងដែរ។
អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកមួយចំនួននោះទេ ដោយសារការលើកឡើងគ្មានមូលដ្ឋាននិងភស្តុតាងដោះបន្ទុកតាមផ្លូវច្បាប់ច្បាស់លាស់។
លោកអះអាងថា សមត្ថកិច្ចចាប់សកម្មជនសហជីពនិងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ បញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារព្រៃស ដោយសារតែពួកគេនាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មខុសច្បាប់ និងមានអង្គការចាត់តាំងនៅក្រៅប្រទេសនៅពីក្រោយធ្វើឱ្យមានចលាចលក្នុងសង្គមជាដើម។
លោកថា៖ «វាមានរឿងផ្សេងនៅពីក្រោយ ដោយសមត្ថកិច្ចយល់ឃើញថាមានអង្គការចាត់តាំងរៀបចំច្បាស់លាស់នៅខាងក្រៅ មានចេតនាញុះញង់បង្កចលាចលក្នុងសង្គម។ អ៊ីចឹងហើយមានតែវិធានការច្បាប់ទេដែលអាចធ្វើការដោះស្រាយបាន។ បើសិនជាមានវិវាទការងារសុទ្ធតែម្ដង មិនមានផែនការទុច្ចរិតនៅពីក្រោយ អាចដោះស្រាយបានស្រួលតាមច្បាប់ការងារ»។
អគ្គលេខាធិការសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ថេង សាវឿន មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលកំពុងព្រាងលិខិតមួយ ដើម្បីដាក់ជូនទៅស្ថានទូតម៉ាឡេស៊ីប្រចាំកម្ពុជា ក្រសួងយុត្តិធម៌កម្ពុជា រួមទាំងដាក់ទៅគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី នៅសប្ដាហ៍ក្រោយនេះ ដើម្បីឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្រទេសមួយនេះជួយអន្តរាគមន៍ដល់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដែលកំពុងវិនិយោគនៅកម្ពុជា ចេញមកដោះស្រាយបញ្ហានានាជូនបុគ្គលិកកម្មករណាហ្គាវើលដ៍ និងដោះលែងថ្នាក់ដឹកនាំនិងសមាជិកសហជីពឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ដើម្បីឈានទៅបញ្ចប់វិវាទការងារនៅក្នុងក្រុមហ៊ុននេះ ខណៈម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ជាជនជាតិម៉ាឡេស៊ី។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងជឿជាក់ថា ម៉ាឡេស៊ីគាត់នឹងជំរុញឱ្យពលរដ្ឋរបស់គាត់ដែលមកវិនិយោគនៅប្រទេសកម្ពុជាគោរពទៅតាមគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ពីព្រោះថា គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់ម៉ាឡេស៊ី ជាគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សឯករាជ្យមួយដែលតែងតែធ្វើការងារនេះកន្លងមក»។
ក្រៅពីសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិសរុប១១៩ស្ថាប័នក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នា ដោយបានសម្ដែងការខកចិត្តជាខ្លាំងចំពោះវិធានការរបស់សមត្ថកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញដែលបានឃាត់ខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពសហជីព បុគ្គលិកកម្មករខ្មែរនៃក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ (LRSU) នេះផងដែរ។
គិតចាប់តាំងពីការធ្វើកូដកម្មនៅថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ មកដល់ពេលនេះ យ៉ាងហោចណាស់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពនិងសមាជិកសរុបជិត៣០នាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះ ៨នាក់ រួមទាំងកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ប្រធានសហជីពផង ត្រូវបានតុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» តាមមាត្រា៤៩៤ និង៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ហើយម្នាក់ដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ និងផ្សេងៗទៀតត្រូវបានដោះលែងវិញ៕
