មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ខេត្តព្រះវិហារទទួលស្គាល់ថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតាមដែនជម្រកបរិស្ថានសំខាន់ៗ ដូចជាដែនជម្រកព្រៃព្រះរការ ព្រៃឡង់ និងព្រៃសហគមន៍ផ្សេងៗទៀតតែងតែកើតមាន បើទោះអាជ្ញាធរខេត្តចាត់មន្ត្រីអភិរក្សឱ្យប្រចាំការយ៉ាងណាក្ដី។
ការអះអាងនេះធ្វើឡើងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានស្ដីពី «វឌ្ឍនភាពមូលដ្ឋានឃុំ-សង្កាត់ និងទិសដៅការងារបន្ដរបស់រដ្ឋបាលខេត្តព្រះវិហារ» ថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ម្សិលមិញ នៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើ ប្រជាសហគមន៍ ធ្លាប់បានលើកឡើងពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៃបទល្មើសសហគមន៍ព្រៃឡង់ ព្រៃព្រះរការ ជាដើម ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ ថាកំពុងតែឈានចូលដំណាក់កាលប្រកាសអាសន្នហើយ ដែលទាមទារឱ្យមានវិធានការជាបន្ទាន់ បើពុំដូច្នោះទេព្រៃទាំងនោះនឹងវិនាសមិនខាន។
តបនឹងសំណួររបស់អ្នកយកព័ត៌មានវីអូឌី ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាបទល្មើសព្រៃឈើក្នុងខេត្តព្រះវិហារក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននោះ អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ លោក អ៊ុង វុទ្ធី ទទួលស្គាល់ថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅខេត្តមួយនេះតែងតែកើតមានប្រាកដមែន បើទោះអាជ្ញាធរខេត្តមានវិធានការទប់ស្កាត់យ៉ាងណាក៏ដោយ។
លោកថា៖ «ខេត្តព្រះវិហារ គឺជាខេត្តមួយដែលសម្បូរទៅដោយព្រៃឈើ ដែលគ្រប់គ្រងទៅដោយក្រសួងបរិស្ថាន និងក្រសួងកសិកម្ម ដែលមានផ្ទៃដីព្រៃឈើធំធេង គ្រាន់តែដីក្នុងដែនបរិស្ថានមាន១លានហិកតា។ ដូច្នេះបញ្ហាបទល្មើស វាតែងតែកើតមានឡើង»។
យ៉ាងណា អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហាររូបនេះថា រដ្ឋបាលខេត្ត និងក្រសួងបរិស្ថានតែងតែមានមន្ត្រីអភិរក្សជាប្រចាំនៅតាមដែនជម្រកនានា ដូចជាដែនជម្រកបរិស្ថាន ដែនជម្រកគូលេនព្រហ្មទេព ព្រៃព្រះរការ ព្រៃឡង់ និងព្រៃសហគមន៍ផ្សេងៗទៀត។ លើសពីនេះ ក៏បានសហការជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀត ហើយបទល្មើសក៏មានការថយចុះដែរ។
លោក អ៊ុង វុទ្ធី ថា៖ «ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បទល្មើសតែងតែកើតមានឡើង ប៉ុន្តែក៏មិនមែនថាយើងគ្មានវិធានការដែរ យើងមានវិធានការ។ ក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងកសិកម្ម គឺថាអាជ្ញាធរខេត្ត […] មានការណែនាំ មានការអប់រំ មានការដាក់វិន័យចំពោះបទល្មើស។ បទល្មើសណាដែលធំដុំ គឺថាយើងនឹងបញ្ជូនទៅតុលាការ។ ករណីដែលបទល្មើសតិចតួច ប្រជាជននៅក្នុងមូលដ្ឋានរបស់យើង គឺថាយើងមានការអប់រំ មានការណែនាំ មានការពន្យល់ គឺថានីតិវិធីយើងអនុវត្តសព្វបែបយ៉ាង។ ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ បទល្មើសផ្សេងៗមានការថយចុះជាលំដាប់»។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើ លោក ហេង ស្រស់ បដិសេធការលើកឡើងរបស់អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ ដែលថាបទល្មើសព្រៃឈើនៅខេត្តព្រះវិហារមានការថយចុះ។ លោក អះអាងថា នៅតំបន់ព្រៃឡង់ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ បច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវបានក្រុមហ៊ុនរបស់ឧកញ៉ា និងអ្នកមានអំណាច សហការគ្នាកាប់បំផ្លាញយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ដើម្បីយកទៅលក់នៅក្រៅប្រទេស។
លោកបន្តថា ពលរដ្ឋតូចតាចមិនអាចបំផ្លាញព្រៃយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់បានទេ មានតែអ្នកមានអំណាចធំៗប៉ុណ្ណោះដែលជាអ្នកបំផ្លាញព្រៃពិតប្រាកដ ខណៈបទល្មើសព្រៃឈើធំៗកើតចេញពីក្រុមឧកញ៉ា និងមន្ត្រីមានអំណាចគ្រាក់ៗក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ហើយមានកិច្ចសហការពីអាជ្ញាធរផងដែរ។
លោកថា៖ «ចំពោះបទល្មើសតូចតាច ដូចជាកាប់ឈើប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេស អានេះវាមិនមែនជាលក្ខណៈដែលឱ្យមានវិនាសកម្មព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជាទេ។ វិនាសកម្មព្រៃឈើដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាតំបន់ព្រៃឡង់អីហ្នឹង គឺសុទ្ធតែមានក្រុមហ៊ុន [របស់ឧកញ៉ា និងអ្នកមានអំណាចក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល] ទាំងអស់ហ្នឹងឯង ដែលជាអ្នកកំពុងតែប្រព្រឹត្តបទល្មើសទាំងអស់នោះ។ ហើយពួកទាំងអស់នោះតែងតែខ្ចីដៃប្រជាពលរដ្ឋឱ្យកាប់ឈើ ហើយយកទៅលក់ឱ្យខ្លួន ហើយបានទម្លាក់កំហុសថាប្រជាពលរដ្ឋជាអ្នកកាប់ទៅវិញ។ នេះជាយុទ្ធសាស្រ្តរបស់អ្នកដែលគេរកស៊ីកាប់ព្រៃឈើនិងរបស់មន្ត្រីដែលកំពុងតែសហការគ្នាយ៉ាងល្អបំផុតក្នុងការរកស៊ី ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់»។
លោក ហេង ស្រស់ យល់ថា អាជ្ញាធរសព្វថ្ងៃមិនបានចាត់វិធានការលើអ្នកកាប់ព្រៃឈើទេ តែបែរជាតាមចាត់ការលើអ្នកការពារព្រៃទៅវិញ។ ជាក់ស្តែង លោកត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងរឹបអូសយកសម្ភារកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ដោយសារតែលោកបានថតគោយន្ត និងឡានដឹកឈើរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយ។
លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែចាត់វិធានការច្បាប់ឱ្យម៉ឺងម៉ាត់លើមន្ត្រីខិលខូចណាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយក្នុងបទល្មើសព្រៃឈើ ព្រមទាំងអនុញ្ញាតឱ្យសកម្មជនការពារព្រៃ និងប្រជាសហគមន៍អាចចូលរួមល្បាតព្រៃឡើងវិញ។
បន្ថែមពីនេះ លោកថា ត្រូវបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជននៅជាប់តំបន់ព្រៃការពារធម្មជាតិ និងបញ្ឈប់នូវការចេញលិខិតអនុញ្ញាតឱ្យមានការដឹកជញ្ជូននិងរកស៊ីឈើទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។
នាយកអង្គការលើកស្ទួយវប្បធម៌កួយ ដែលធ្វើការជិតស្និទ្ធជាមួយសហគមន៍ព្រៃឡង់ និងព្រៃព្រះរការ ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ លោក ហ៊ីង ប៊ុនណាត និយាយថា ប្រជាសហគមន៍បានរាយការណ៍ជាញឹកញាប់ពីបទល្មើសកាប់ឈើក្នុងព្រៃការពារថាមិនមានការថយចុះឡើយ។
លោកបន្តថា បទល្មើសនៅតែកើតមានឡើង ដោយសារការអនុវត្តច្បាប់គ្មានប្រសិទ្ធភាព ដែលធ្វើឱ្យប្រជាសហគមន៍អស់ជំនឿទៅលើអាជ្ញាធរផងដែរ។
លោក ហ៊ីង ប៊ុនណាត ថា៖ «សហគមន៍មិនអាចទប់ស្កាត់គេបានទេ។ បើទប់ស្កាត់ទៅ មួយសន្ទុះក្រោយមក គេតេទៅខាងក្រៅ គេមកដោះស្រាយភ្លាមៗ។ មានអី? គេឱ្យរួចខ្លួន អ៊ីចឹងបានសហគមន៍គាត់ថាបើសិនជាចាប់ហើយយកលុយ អ្នកដែលចាប់នៅតែចាប់ហើយ។ អ៊ីចឹងបានគាត់ថា បើសិនចាប់បាន កុំយកលុយ! ចាប់បានយកលុយៗ អ្នកដែលចាប់នៅតែចាប់ អ្នករកស៊ីនៅតែរកស៊ី ព្រោះគេអាងលុយ»។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ បានចេញរបាយការណ៍ដោយបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំ២០២១ ព្រៃឈើជាង៦ ០០០ហិកតា នៅតំបន់ជម្រកសត្វព្រៃ«ព្រៃឡង់» និង «ព្រៃព្រះរការ» ត្រូវបានកាប់បំផ្លាញ ដោយមានការទទួលសំណូក និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
ទំហំនៃការបាត់បង់ផ្ទៃដីព្រៃឈើនៅតំបន់ការពារទាំងពីរនេះ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ អះអាងថា មានទំហំស្មើនឹងទីលានឬតារាងបាល់ទាត់ចំនួនជិត១ម៉ឺនទីតាំង (៨ ៧៨៤)៕
