ក្រុមអ្នកជំនាញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស ចាត់ទុកវិធានការថ្មីដែលអាជ្ញាធរប្រើដើម្បីទប់ស្កាត់ការធ្វើកូដកម្មរបស់ក្រុមកូដករណាហ្គាវើលដ៍ថាជា «រឿងមិនសមហេតុផល» ដោយថា អាជ្ញាធរមិនគួរប្រើច្បាប់មួយសម្រាប់អនុវត្តទៅលើពួកគេក្នុងរូបភាពខុសគ្នាទៅនឹងសាធារណជនផ្សេងទៀតនោះឡើយ។
ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស នៅថ្ងៃទី១៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ បានរិះគន់ចំពោះវិធានការពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ដែលតម្រូវឱ្យក្រុមកូដករកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍បន្តធ្វើចត្តាឡីស័កក្នុងក្របខណ្ឌការពារជំងឺកូវីដ-១៩។ អ្នកជំនាញទាំងនោះលើកឡើងថា អាជ្ញាធរមិនត្រូវយកវិធានការសុខភាពសាធារណៈ ជាការសម្អាងក្នុងការបង្រ្កាបលើសកម្មភាពតវ៉ាស្របច្បាប់និងដោយសន្តិវិធីនោះទេ។
ក្រុមអ្នកជំនាញបានលើកឡើងថា ពួកគេបានឃើញនៅមានភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាជារួម និងកង្វះតម្លាភាពក្នុងការអនុវត្តវិធានការគ្រប់គ្រងជំងឺកូវីដ-១៩របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ក្រុមអ្នកជំនាញថា អាជ្ញាធរមិនអាចមានច្បាប់មួយសម្រាប់ប្រើលើក្រុមកូដករ និងច្បាប់មួយទៀតសម្រាប់សាធារណជនទូទៅនោះទេ។
ក្រុមអ្នកជំនាញក៏បានលើកឡើងទៀតថា៖ «របៀបដែលអាជ្ញាធរបានដាក់កំហិតលើអ្នកធ្វើកូដកម្មស្របច្បាប់និងដោយសន្តិវិធី ដោយផ្អែកលើការព្រួយបារម្ភអំពីសុខភាពសាធារណៈបែបនេះ គឺមិនសមហេតុផល មិនចាំបាច់ និងមិនសមាមាត្រក្នុងកាលៈទេសៈនេះទេ។ អាជ្ញាធរគួរតែចូលរួមក្នុងការសន្ទនាដោយសន្តិវិធី និងមានភាពអត់ធ្មត់ជាមួយក្រុមកូដករ ជាជាងការប្រើវិធានការធ្ងន់ធ្ងរទាំងនោះ»។
ក្រុមអ្នកជំនាញឯករាជ្យដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភថា ជាងមួយសប្ដាហ៍បន្ទាប់ពីការបង្ខំឱ្យធ្វើតេស្តរកមេរោគកូវីដ-១៩ ក្រុមកូដកររាប់រយនាក់បានផ្ដល់ព័ត៌មានថា ខ្លួននៅមិនទាន់ទទួលបានលទ្ធផលតេស្ត ឬភាពច្បាស់លាស់អំពីពេលវេលាដែលពួកគេនឹងត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបញ្ចប់ចត្តាឡីស័កនោះទេ។
ការរិះគន់នេះ ក្រោយពេលរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ បានចេញសេចក្ដីជូនដំណឹងណែនាំក្រុមកូដករឱ្យផ្លាស់ទៅធ្វើកូដកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងខណ្ឌឫស្សីកែវ ដែលឆ្ងាយពីការមើលឃើញនិងស្ដាប់ឮរបស់កាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យកូដករធ្វើសកម្មភាពតវ៉ានៅលើទីតាំងចាស់ក្នុងខណ្ឌចំការមននោះឡើយ។
ប្រភពដដែលអះអាងថា ការមិនអនុញ្ញាតនេះ គឺដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ បំប្លែងខ្លួនថ្មីប្រភេទ «អូមីក្រុង» ចូលក្នុងសហគមន៍ ក៏ដូចជាធានាបាននូវសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយសាធារណៈ។
លើសពីនេះ អាជ្ញាធរថែមទាំងព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់ដោយគ្មានការលើកលែង ប្រសិនបើពួកគេបំពានសេចក្ដីជូនដំណឹងនេះ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី បដិសេធបកស្រាយជុំវិញការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សនេះ។
លោកថា៖ «បងពុំមានកាតព្វកិច្ចឆ្លើយតបរឿងនេះទេ ហើយក៏ពុំមានយោបល់អីដែរ។ ខ្លឹមសារក្នុងសេចក្ដីជូនដំណឹងដូចជាគ្រប់គ្រាន់អស់ហើយ»។
ចំណែកស្ថានបេសកកម្មអចិន្រ្តៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងហ្សឺណែវ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈនេះ បានប្រកាសបដិសេធទាំងស្រុងចំពោះការលើកឡើងនេះ ដោយថា ការអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះបង្កឱ្យមានការភ័ន្តច្រទ្បំ គ្មានទំនួលខុសត្រូវ និងមិនផ្អែកលើមូលដ្ឋានអង្គហេតុពិត ពាក់ព័ន្ធនឹងវិធានសុខាភិបាល និងវិធានការផ្លូវច្បាប់ដែលអនុវត្តចំពោះការធ្វើកូដកម្មខុសច្បាប់នោះទេ។
ស្ថានបេសកកម្មអចិន្រ្តៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងហ្សឺណែវថា៖ «អាជ្ញាធរកម្ពុជាពុំធ្លាប់ដាក់កំហិតណាមួយលើការធ្វើកូដកម្មដែលស្របតាមច្បាប់ការងារនោះឡើយ។ ប្រសិនបើទីកន្លែងសាធារណៈត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ការប្រមូលផ្ដុំ ទង្វើនេះក្លាយជាបាតុកម្មដែលត្រូវអនុវត្តឱ្យបានស្របតាមច្បាប់ស្ដីពីការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី។ ដូចប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដទៃទៀតដែរ កម្ពុជាបានបម្រុងទុកជាពិសេសនូវទីលានសម្រាប់ពលរដ្ឋដែលមានបំណងចង់សម្ដែងមតិរបស់ខ្លួន។ ប្រការនេះ គឺដើម្បីធានានូវនិរន្តរភាពនៃសេរីភាពក្នុងការជួបជុំដោយសន្តិវិធី»។
បើតាមស្ថានបេសកកម្មអចិន្រ្តៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងហ្សឺណែវ ការដែលអះអាងថាកូដកម្មនោះស្របច្បាប់ គឺជាការយល់ខុសទាំងស្រុង។ ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា កម្មករនិយោជិត និងសហជីពមានសិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម ក៏ប៉ុន្តែត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌចាំបាច់នានាមុនកូដកម្មនោះអាចធ្វើឡើងដោយស្របច្បាប់បាន។
កូដកម្មដែលបានចាប់ផ្ដើមតាំងពីថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ត្រូវបានផ្អាកនៅដើមខែកុម្ភៈ ក្រោយពេលអាជ្ញាធរបានប្រកាសថា មានកូដករម្នាក់ត្រូវបានរកឃើញថាមានវិជ្ជមានកូវីដ-១៩ បើទោះបីជាបុគ្គលនោះមិនមានវត្តមាននៅទីតាំងធ្វើកូដកម្មប្រមាណ២សប្ដាហ៍ មុនពេលដែលគាត់មានវិជ្ជមានកូវីដ-១៩ក៏ដោយ។
សកម្មជនសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរនៃក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ កញ្ញា នឿន ឆេងគ័ង សាទរដែលក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាបញ្ឈប់ការប្រើវិធានការសុខាភិបាលជាលេសក្នុងការបង្រ្កាបលើសកម្មភាពតវ៉ាស្របច្បាប់និងដោយសន្តិវិធីបែបនេះ។
កញ្ញាថា៖ «[អ្នកជំនាញ] អង្គការសហប្រជាជាតិ គេមកលើកទឹកចិត្តអ៊ីចឹង ខ្ញុំរំភើបណាស់ ព្រោះអីក្រសួង [ការងារ] គាត់អត់ចេញមកដោះស្រាយផង។ គាត់ដឹងតែហៅឱ្យទៅយកប្រាក់សំណង។ បងដឹងស្រាប់ហើយ ឃើញ [ពួកខ្ញុំធ្វើ] កូដកម្ម [អាជ្ញាធរ] ចាក់មេក្រូក្ដែងៗឱ្យកូដករឈប់ធ្វើកូដកម្មទៅ ទៅយកលុយសំណងដែលគេផ្ដល់ឱ្យ ដែលអត់ត្រូវតាមច្បាប់ហ្នឹង»។
កញ្ញា នឿន ឆេងគ័ង បន្តថា អ្វីដែលកូដករចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយ គឺដោះលែងតំណាងសហជីពទាំង១១នាក់ឱ្យមានសេរីភាពវិញ និងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យក្រុមហ៊ុនមកចូលតុចរចារកការដោះស្រាយ និងអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលិកទាំង៣៦៥នាក់ដែលត្រូវក្រុមហ៊ុនបញ្ឈប់ទាំងអយុត្តិធម៌បានត្រលប់ចូលធ្វើការវិញ។
កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយប្រាប់ទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការយកវិធានការសុខភាពសាធារណៈ ជាលេសដើម្បីគាបសង្កត់សិទ្ធិធ្វើកូដកម្មរបស់កម្មករនិងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានផ្សេងៗទៀត។
ស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយនេះបន្តថា ចាប់តាំងពីសហជីពគាំទ្រសិទ្ធិការងាររបស់និយោជិតខ្មែរណាហ្គាវើលដ៍ (LRSU) បានធ្វើកូដកម្មកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១មក អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួន ឃាត់ខ្លួន និងកាត់ទោសថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនសហជីពជាបន្តបន្ទាប់តាមអំពើចិត្ត។
នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch លោក Phil Robertson បានលើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះថា៖ «ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើសកម្មជនសហជីព ទំនងជាសំដៅកាត់បន្ថយសាមគ្គីភាពនិងកម្លាំងនៃចលនាសហជីពនៅកម្ពុជាដែលកំពុងតែកើនឡើង និងការគាំទ្ររបស់ពួកគេចំពោះកូដករណាហ្គាវើលដ៍»៕
