ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីការកើតឡើងជាថ្មីទៀតនូវការគប់គិតគ្នាជាទ្រង់ទ្រាយធំ ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ លួចធនធានជាតិធ្វើជាសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន បើរដ្ឋាភិបាលខ្វះឆន្ទៈវែកមុខមន្ត្រីខិលខូចមកផ្ដន្ទាទោស ខណៈរឿងរសើបលួចប្រេងឆៅជិត៣០ម៉ឺនធុង ត្រូវបានមន្ត្រីចេញមុខបកស្រាយថា ជាការប៉ិនប្រសព្វរបស់អ្នកជំនួញអន្តរជាតិ មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយរបស់មន្ត្រីកម្ពុជាណាម្នាក់នោះទេ។
ការព្រួយបារម្ភនេះបានកើតឡើងក្រោយពីរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ទទួលបន្ទុកវិស័យប្រេងកាត លោក ម៉េង សក្តិធារ៉ា ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាន នៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែសីហានេះ ថាសំណុំរឿងបាត់ប្រេងជិត៣០ម៉ឺនបារ៉ែល ឬស្មើជាង៤០លានលីត្រ គិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ២០លានដុល្លារនោះ ជាជំនាញរបស់អ្នករកស៊ីខ្នាតអន្តរជាតិ មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអំពើពុករលួយរបស់មន្ត្រីកម្ពុជាណាមួយនោះទេ។
លោកថា៖ «សំណុំរឿងនេះមិនពាក់ព័ន្ធដល់អំពើពុករលួយ ឬការស៊ុមគ្រលុំណាមួយរបស់មន្ត្រីសាធារណៈរបស់មន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ឬមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាមួយក្រុមហ៊ុន ដើម្បីកេងបន្លំលួចយកប្រេងនេះយកទៅបម្រើផលប្រយោជន៍បុគ្គលណាមួយនោះទេ»។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន ប្រេងឆៅទាំងអស់មិនបាត់បង់ទេ ហើយបានបញ្ជូនត្រលប់មកដល់ប្រទេសថៃវិញហើយ ដែលពេលនេះ កម្ពុជាកំពុងបន្តនីតិវិធីច្បាប់ ដើម្បីជាប្រយោជន៍កម្ពុជា។
ការអះអាងរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនេះ ក្រោយភាគីម្ចាស់កប៉ាល់ MT Strovolos ផ្ទុកប្រេងកម្ពុជាជិត៣០ម៉ឺនបារ៉ែល គិតជាទឹកប្រាក់មានតម្លៃប្រមាណ២០លានដុល្លារអាមេរិក ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចោទថាលួចដឹកគេចចេញពីដែនសមុទ្រកម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសថៃ រួចបន្តទៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី និងប្រទេសបង់ក្លាដេស កាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំមុន។
ហេតុការណ៍នេះត្រូវបានគេភ្ជាប់ទៅនឹងក្រុមហ៊ុន «គ្រីស អែនណឺជី (KrisEnergy)» ជាក្រុមហ៊ុនចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយកម្ពុជា ក្នុងការបូមប្រេងកាតពីកម្ពុជា ដែលក្រុមហ៊ុននោះមានទីតាំងនៅប្រទេសសិង្ហបុរី និងបានប្រកាសពីការក្ស័យធនរបស់ខ្លួនដោយសារជាប់បំណុល និងថាប្រេងដែលបូមបាននៅប្លុកអេ(A) ក្នុងដែនសមុទ្រកម្ពុជា មានចំនួនតិចតួច មិនគ្រប់គ្រាន់ដូចការរំពឹងទុក។
បញ្ហានេះ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ មើលឃើញថា ការបកស្រាយរបស់មន្ត្រីជាចំណុចខ្វះខាតផ្នែកអភិបាលកិច្ច ដោយហាក់មិនទាន់ធ្វើឱ្យអ្នកដែលនិយមតាមដានព័ត៌មានអំពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិមានជំនឿទេ។
ក្នុងន័យនេះ លោកគូសបញ្ជាក់ថា វិស័យរ៉ែ និងប្រេងកាត រដ្ឋគួរបញ្ចូលឱ្យបានច្រើននូវគោលការណ៍តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព ដែលសំដៅដល់ការផ្តល់ព័ត៌មាន ការប្រមូលធាតុចូលពីមតិប្រជាពលដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិលជាដៃគូ ដើម្បីឱ្យយន្តការនេះក្លាយជារបៀបវារៈជជែកដេញដោល ធានាតម្លាភាពនៃការប្រមូលចំណូលសម្រាប់ជាតិ និងបំពេញបន្ថែមទៅលើការលើកកម្ពស់តម្លាភាពគណនេយ្យភាព។
លោក សន ជ័យ ចាត់ទុកការបាត់ប្រេងឆៅកន្លងទៅថាជាចំណុចខ្វះខាតមួយរបស់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ហើយថា បញ្ហានេះ បើរដ្ឋាភិបាលគ្មានវិធានការជាក់លាក់ទេ វានឹងកើតឡើងជាថ្មីទៀត។
លោកថា៖ «រឿងបាត់ប្រេង ហើយទៅរកឃើញថាទៅដល់ណា ហើយថាយកមកដល់ណាវិញ ហើយហ្នឹងវាគឺជាចំណុចខ្វះខាតមួយហើយ នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រេងឆៅ។ អ៊ីចឹងច្បាស់ណាស់ ជាវិធានការគួរប្រាកដប្រជាជាងនេះ សម្រាប់ផែនការអនាគត ចៀសវាងកុំឱ្យរឿងដដែលៗកើតឡើងនៅក្នុងវិស័យដដែលៗ ហើយនៅលើទឹកដីដដែលៗ»។
ស្ថាបនិកអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោក សេក សុជាតិ មានប្រសាសន៍ថា អាថ៌កំបាំងនៅពីក្រោយការលួចប្រេងឆៅពីកម្ពុជា និងវិធានការនាំយកប្រេងនេះមកកម្ពុជាវិញ គ្មាននរណាដឹងច្បាស់ជាងរដ្ឋាភិបាលទេ។
ប៉ុន្តែលោកគិតថា ប្រទេសដែលមានគារគ្រប់គ្រងល្អប្រកបដោយនីតិរដ្ឋ គ្មានអំពើពុករលួយ បញ្ហានេះ វាមិនកើតឡើងទេ។
មួយវិញទៀត លោកគិតថា ការចេញមុខបកស្រាយរបស់ក្រសួងសាម៉ីនេះ ទំនងជាមិនអាចជម្រះមន្ទិលដល់អ្នកតាមដានបញ្ហានេះទេ ដរាបណាគ្មានការស៊ើបអង្កេតពីស្ថាប័នប្រឆាំងអំពើពុករលួយណាមួយ ដែលអាចផ្តល់ជំនឿទុកចិត្តដល់មហាជនទេនោះ។
លោកបារម្ភថា បើចំណាត់ការនេះខ្វះតម្លាភាព ខ្វះការផ្ដល់ព័ត៌មានប្រកបដោយការជឿជាក់ កម្ពុជាមិនអាចទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគធំៗដែលគោរពច្បាប់បានទេ ដែលការណ៍នេះជំរុញឱ្យកម្ពុជាខាតបង់។
លោកថា៖ «អ្នកមានលុយ មិនថានៅក្នុងស្រុកឬក្រៅស្រុកទេ គឺអ្នកដែលរកស៊ីស្របច្បាប់ គឺមិនសូវហ៊ានប្រថុយប៉ុន្មានទេ ក្នុងការប្រថុយទៅលើជំនួញធំៗដែលមានការលាក់បាំងនូវព័ត៌មានអ៊ីចឹង»។
យ៉ាងណា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៅក្រសួងរ៉ែ លោក ម៉េង សក្តិធារ៉ា ចាត់ទុករឿងអកុសលនៃសំណុំរឿងបាត់ប្រេងឆៅរបស់កម្ពុជានេះ ថាជាភ័ព្វសំណាងទៅវិញ ស្របពេលដែលប្រេងនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិបានហក់ឡើងថៃ្លដូចបច្ចុប្បន្ន។
លោកថា៖ «នៅក្នុងពេលវេលានៃការចរចា ថ្លៃប្រេងបានងើបឡើង។ អ៊ីចឹងទៅ ផលចំណូលដែលយើងទទួលបានពីការលក់ប្រេង រំពឹងថាច្រើនជាងអ្វីដែលយើងទទួលបានកាលពីមុនបាត់ប្រេងហ្នឹងថែមទៀតផង។ នេះជាភ័ព្វសំណាងមួយដែរ នៅក្នុងរឿងអកុសលដែលកើតឡើងនេះ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី លើកឡើងថា ជាការសាទរសម្រាប់កម្ពុជាដែលអាចទប់ស្កាត់ និងនាំយកប្រេងឆៅនេះមកជាប្រយោជន៍ជាតិវិញបាន។
ប៉ុន្តែលោកថា ជាការល្អក្រសួងត្រូវចាត់វិធានការដើម្បីផ្តល់ជំនឿទៅលើសាធារណជន ជាជាងលើកឡើងពីភាពប៉ិនប្រសព្វរបស់អ្នករកស៊ីខិលខូច។ ករណីនេះលោកបារម្ភថា បើរដ្ឋាភិបាលមិនបានជម្រះមន្ទិលសង្ស័យទេ វានឹងបង្កើតជាមន្ទិលផ្សេងទៀតទៅលើការផ្តល់សិទ្ធិវិនិយោគ ដូចជាការផ្តល់ដីបឹង ភ្នំ ទន្លេ សមុទ្រជាដើម ថាតើវាមានតម្លាភាពកម្រិតណា?
លោកថា៖ «អ្វីដែលជាបញ្ហានោះ គឺយើងបណ្ដោយឱ្យឈ្មួញ គាត់មានអំណាចសេដ្ឋកិច្ច មានអំណាចខ្សែបណ្ដាញហ្នឹង គាត់ច្រើនតែប្រើប្រាស់សែស្រឡាយ ខ្សែបណ្ដាញ នៅក្នុងការរត់ការណ៍យកទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈមកប្រើជារបស់ឯកជន។ ហើយកន្លែងនេះ យើងឃើញមានឧទាហរណ៍ស្រាប់ហើយ ថាពលរដ្ឋគាត់មិនមានការពេញចិត្តទេ យើងឧទាហរណ៍រឿងភ្នំតាម៉ៅមួយចុះ»៕
