មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនជាប់ចោទ និងលោក កឹម សុខា ផ្ទាល់បានព្យាយាមទាត់ចោលរាល់ភស្តុតាងដាក់បន្ទុកជាឃ្លីបវីដេអូ និងខ្សែអាត់សំឡេង ដោយហៅភស្តុតាងដែលតំណាងអយ្យការ និងមេធាវីការពារក្ដីរបស់រដ្ឋាភិបាល យកមកធ្វើជាសម្អាងហេតុទាំងនោះថា គឺជាភស្តុតាងដែលមិនស្ថិតនៅក្នុងអង្គហេតុនៃសំណុំរឿង «សន្ទិដ្ឋិភាព» ដែលមានន័យថា «ត្រូវរ៉ូវដោយសម្ងាត់ក្នុងគោលបំណងចង់ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល» នោះទេ។
ការបដិសេធនៅពេលនេះ ខណៈដែលតំណាងអយ្យការ លោក ប្លង់ សុផល និងមេធាវីដើមបណ្ដឹងតំណាងដោយរដ្ឋាភិបាល លោក ចេង ប៉េងហាប់ បានព្យាយាមភ្ជាប់សកម្មភាពនៃអំពើបាតុកម្មនៅផ្លូវវេងស្រេង ទៅនឹងសម្ដីរបស់លោក កឹម សុខា ដែលនិយាយនៅប្រទេសអូស្រ្តាលីបន្តទៀត។
សម្រាប់សវនាការលើកទី៥៤ នៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ តំណាងអយ្យការ លោក ឆាយ ហុង បានស្នើទៅចៅក្រមជំនុំជម្រះ ចាក់ឃ្លីបវីដេអូថ្មីមួយទៀតដែលមានរយៈពេលជិត១៥នាទី។ នៅក្នុងឃ្លីបវីដេអូនេះ គឺបានរៀបរាប់ពីសកម្មភាពរបស់បាតុករនៅលើកំណាត់ផ្លូវវេងស្រេង។ គេសង្កេតឃើញថា តាមរយៈភស្តុតាងនេះ គឺក្រុមបាតុករបានរៀបចំដបសាំងនិងដុំថ្ម ដើម្បីត្រៀមប្រយុទ្ធជាមួយសមត្ថកិច្ចដែលបង្រ្កាបបាតុកម្ម។
ក្រៅពីភស្តុតាងជាឃ្លីបវីដេអូនេះ តំណាងអយ្យការក៏នៅមានឃ្លីបវីដេអូមួយទៀតដែលលើកឡើងពីសកម្មភាពរបស់ក្រុមបាតុករវាយបំផ្លាញ និងកម្ទេចសម្ភាររបស់មន្ទីរសម្រាកព្យាបាលឯកជនមួយឈ្មោះ ឯករាជ្យ នៅជាប់ផ្លូវវេងស្រេង។
បើទោះជាបែបណា លោក កឹម សុខា បានជម្រាបអង្គសវនាការថា រាល់ភស្តុតាងដែលមាននៅក្នុងដៃរបស់តំណាងអយ្យការនេះ គឺគ្មានជាប់ពាក់ព័ន្ធណាមួយទៅនឹងបាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យដែលរៀបចំឡើងដោយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិទេ។
លោកបន្តថា បាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ នៅអំឡុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣នោះ គឺគោលបំណងទាមទារឱ្យបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យមួយ ដើម្បីបើកការស៊ើបអង្កេតអំពីលទ្ធផលឆ្នោត។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ជនជាប់ចោទបានជម្រាបសវនាការថា ផ្តើមចេញពីការចរចានយោបាយរវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ភាគីទាំងពីរក៏ឈានមួយកម្រិតទៀតបង្កើតបានជាកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយរួមមួយ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ កែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត រហូតដាក់ស្ថាប័នជាតិមួយនេះទៅជាស្ថាប័នធម្មនុញ្ញ មកទល់សព្វថ្ងៃ។
នៅថ្ងៃនេះដែរ មេធាវីការពារក្តីរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក ចេង ប៉េងហាប់ ក៏បានព្យាយាមពង្រីកការតាំងសំណួររបស់លោកបន្ថែមទៅកូនស្រីរបស់លោក កឹម សុខា គឺកញ្ញា កឹម មនោវិទ្យា។ ការស្នើរបស់មេធាវីរូបនេះ ដើម្បីឱ្យតុលាការចាក់ខ្សែអាត់សំឡេង គឺនៅបន្ទាប់ពីជនជាប់ចោទ លោក កឹម សុខា ព្យាយាមដោះបន្ទុក ថាអ្វីដែលតុលាការលើកយកមកសួរដេញដោលនេះ គឺជាភស្តុតាងចាស់ ហើយច្រំដែលៗ។ ជាងនេះទៀត ការព្យាយាមភ្ជាប់លោកទៅនឹងសកម្មភាពផ្សេងទៀតដែលមិនមានវត្តមានរបស់លោកផង ហើយរូបលោកក៏ពុំមានជាប់ពាក់ព័ន្ធណាមួយទៀតនោះ គឺជាអំពើខុសឆ្គង និងអយុត្តិធម៌។
ប្រាប់ក្រុមអ្នកកាសែតនៅខាងមុខតុលាការ លោកមេធាវី ផែង ហេង សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនជាប់ចោទ លើកឡើងថា បើពិនិត្យទៅលើភស្តុតាងដែលតុលាការយកមកសួរដេញដោលនៅពេលនេះ គឺសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញជាម្ចាស់សាលក្រមរួចទៅហើយ។ ក្នុងន័យនេះ មានមនុស្សមួយចំនួន ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពបាតុកម្មនៅផ្លូវវេងស្រេង ត្រូវបានផ្តន្ទាទោស ហើយក៏មានសាលក្រមស្ថាពររួចអស់ហើយដែរ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលចម្លែកលោកអះអាងថាតើសំណុំរឿងតែមួយបែបនេះត្រូវយកមកកាត់ទោសមនុស្សបានប៉ុន្មាននាក់ទៀត ក្នុងពេលដែលភស្តុតាងនេះធ្លាប់បានប្រើប្រាស់ និងចោទប្រកាន់មនុស្សរួចអស់ទៅហើយ។
លោកបន្តថា៖ «បាតុកម្មទាំងអស់ហ្នឹង គឺនៅផ្លូវវេងស្រេង ឬក៏ស្អីហ្នឹង គឺសុទ្ធតែមានសាលក្រម ហើយនឹងផ្តន្ទាទោសមនុស្សមួយចំនួនហើយ ដែលយើងនិយាយថារកអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវរួចអស់ហើយដែរ។ រឿងអីបានចេះតែយកអស់ហ្នឹងយកមកវិញ? ហើយយកមកសួរគាត់ដដែលៗអ៊ីចឹងទៅណា?»
ចំណែកលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ បានប្រតិកម្មជាថ្មីទៀតអំពីដំណើរការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា។ ការថ្លែងសារដ៏កម្រ នៅលើវេទិកាជាសាធារណៈនេះ គឺលោក ហ៊ុន សែន ចាត់ទុកថាព្រឹត្តិការណ៍នៅផ្លូវវេងស្រេង ខុសពីព្រឹត្តិការណ៍ដែលលោក ខឹម វាសនា ឃោសនា និងអំពាវនាវឱ្យសមាជិករបស់ខ្លួនមកប្រមូលផ្តុំគ្នានៅសៀមរាប។
បើតាមលោក ហ៊ុន សែន អ្វីដែលមេបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យធ្វើនេះ វាមិនធ្ងន់ធ្ងរដូចទៅនឹងសកម្មភាពរបស់គណបក្សជំទាស់ កាលពី១០ឆ្នាំមុននោះទេ។ បើទោះជាបែបណា លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងការពារនៅចំពោះមុខសាធារណជនថា អ្វីដែលលោកលើកព្រឹត្តិការណ៍ទាំងពីរនេះប្រៀបធៀបគ្នា វាមិនមានន័យថា លោកដាក់សម្ពាធទៅតុលាការទេ ប៉ុន្តែចេតនារបស់គណបក្សជំទាស់ គឺមានផែនការច្បាស់លាស់ក្នុងការកម្ទេចរចនាសម្ពន្ធអង្គការចាត់តាំងរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកបន្តថា៖ «ស្ថានភាពនៅឯភ្នំគូលែន នៅឯចម្ការរបស់ព្រហ្ម ខុសគ្នានឹងបាតុកម្មនៅផ្លូវវេងស្រេង ដែលបង្ខំចិត្តឱ្យអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់កម្លាំងដើម្បីការពារខ្លួន និងការពារទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ និងឯកជន។ តែឥលូវនេះ ការកាត់ទោសមួយកំពុងតែធ្វើ អ្នកណាទទួលខុសត្រូវចំពោះការស្លាប់របស់ប្រជាជន មិនមែនរឿងសាមញ្ញពេកទេ។ វាមានតភាគរបស់វា។ ការកំណត់យកថ្ងៃ២៨ ខែធ្នូ ជាថ្ងៃបញ្ចប់ តើនោះគឺជាអ្វី? ជាកាផ្តួលរំលំដែរទេ?ម៉ែអាណាធ្វើបាតុកម្មម៉ោង៣ភ្លឺ? ហើយ ហូ វ៉ាន់ ចង់មកស្រុក ក៏ប៉ុន្តែមកមិនបាន ដោយសាររឿងវាច្រើនពេក»។
សំណុំរឿងលោក កឹម សុខា គិតពីថ្ងៃចាប់ខ្លួនមកដល់ពេលនេះ មានរយៈពេលជិត៥ឆ្នាំហើយ។ អ្នកនយោបាយជាន់ខ្ពស់រូបនេះត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចូលចាប់ខ្លួនទាំងយប់ កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧។ លោកត្រូវរងការចោទប្រកាន់ពីបទ «សន្ទិដ្ឋិភាព» ត្រូវរ៉ូងដោយសម្ងាត់ជាមួយរដ្ឋបរទេស ឬភ្នាក់ងារបរទេសចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
ចំណែកមន្រ្តីការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក លោក យី សុខសាន្ត ដែលឃ្លាំមើលពីដំណើរការនៃសវនាការនេះដោយផ្ទាល់ យល់ឃើញថា អ្វីដែលជនជាប់ចោទព្យាយាមទាត់ចោលអំពីភស្តុតាងដាក់បន្ទុកនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីការមិនស៊ីចង្វាក់គ្នាក្នុងសំណុំរឿង។ លោកបន្តថា បទចោទប្រឆាំងលោក កឹម សុខា គឺគប់គិតដោយសម្ងាត់ជាមួយរដ្ឋបរទេស ប៉ុន្តែបើទោះជាអង្គហេតុនេះនិយាយពីរឿងប្រទូសរ៉ាយក្ដី ក៏គេមិនបានឃើញតុលាការលើកយកចំណុចណាមួយនៃភស្តុតាងមានភ្ជាប់នឹងរដ្ឋជាបរទេសនោះដែរ។
លោកបន្តថា៖ «តាមការកត់សម្គាល់ពេញមួយព្រឹកនេះ អ្វីដែលព្រះរាជអាជ្ញារង ក៏ដូចជាមេធាវីដើមចោទ ចោទមកលើលោក កឹម សុខា ហាក់ដូចជាមិនស្របគ្នា ដោយហេតុថា លោក កឹម សុខា មិនទទួលស្គាល់ទៅលើបាតុកម្មផ្សេងៗដែលទាក់ទងទៅនឹងបាតុកម្មដែលគាត់បានធ្វើ។ គាត់បានបញ្ជាក់ហើយថា បាតុកម្មដែលគាត់បានធ្វើ គឺគាត់បានសុំ និងជូនដំណឹងទៅសាលារាជធានីភ្នំពេញ គឺពាក់ព័ន្ធតែបាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យទេ »។
បើតាមលោកមេធាវី ផែង ហេង សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនជាប់ចោទ យល់ឃើញថា សវនាការទំនងជាមិនងាយនឹងចប់ឆាប់ៗទេ បើទោះជាលោកចៅក្រមបានអះអាងជាញឹកញាប់ហើយថា រឿងក្តីនេះកាន់តែកៀកដល់ទីបញ្ចប់យ៉ាងណាក្តី។
គេសង្កេតឃើញថា បើទោះជាលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្លែងការពារថា លោកមិនមានឥទ្ធិពលណាមួយទៅលើនីតិវិធីតុលាការ ក៏ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ២០២០ លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ព្រលយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តីថា រឿងក្តីមួយនេះនឹងត្រូវអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំ២០២៤។
ការថ្លែងដូច្នេះ វាហាក់ផ្ទុយពីបទដ្ឋាននិងគតិយុត្តជាអន្តរជាតិនានាដែលកម្ពុជាក៏ជាម្ចាស់ហត្ថលេខីមួយដែរ។ មាត្រា១៤ នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ចែងថា ជនដែលត្រូវចោទពីបទឧក្រិដ្ឋ មានសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយឥតពន្យារពេលយូរហួស។ ចំណែក មាត្រា៩ ក៏បានបញ្ញត្តិដែរថា ជនជាប់ចោទមានសិទ្ធិត្រូវបានជំនុំជម្រះក្នុងរយៈពេលមួយសមស្រប ឬត្រូវដោះលែង៕
