តំណាងជនជាតិដើមភាគតិច សម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភអំពីការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ និងព្រៃឈើនៅតាមសហគមន៍របស់ពួកគេ និងបានស្នើឱ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធដាក់ធាតុចូលរបស់ពួកគេក្នុងសេចក្ដីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងពីរ។ ការស្នើនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតរៀបចំដោយតំណាងជនជាតិដើមភាគតិច នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកញ្ញា។
មុននឹងធ្វើសន្និសីទកាសែតនេះ សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជាង១៥០នាក់ កាលពីពាក់កណ្ដាលខែសីហា បានចូលរួមសិក្ខាសាលាពិគ្រោះយោបល់នៅខេត្តសៀមរាប រៀបចំដោយរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចក៏ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអញ្ជើញឱ្យចូលរួម ដើម្បីផ្តល់ធាតុចូលសម្រាប់សេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិ និងច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ។
ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែត តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចកួយ លោក អ៊ំ ប៊ុនថន បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភអំពីខ្លឹមសារមួយចំនួនដែលមាននៅក្នុងសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ ក្នុងនោះ លោកថាមានដូចជាការប្តូរពាក្យ «ជនជាតិដើមភាគតិច» ទៅជា «សហគមន៍មូលដ្ឋាន» ឬការដកពាក្យ «ចម្ការវិលជុំ» ចេញពីច្បាប់ដើម ជាដើម។
លោកថា៖ «កន្លងមក ដោយសារច្បាប់ហ្នឹង វាអត់ទាន់ពិតប្រាកដកន្លែងណា ដល់ពេលអនុវត្តទៅប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច ដែលមានការតវ៉ា ការដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ការស្រែកយំអ៊ីចឹងទៅ។ កាលណាអត់ដាក់ចូល បាត់បង់ប្រពៃណីវប្បធម៌របស់ពួកយើង។ ជនជាតិដើមភាគតិចអត់មានដូចបងប្អូនខាងចាម គាត់មានវិហារគោរពបូជារបស់គាត់ បងប្អូនគ្រិស្តបរិស័ទមានវិហាររបស់គាត់ តែជនជាតិភាគតិចមានជំនឿតាមព្រៃឈើ តាមភ្នំផ្សេងៗ ឱ្យតែដូនតាចាត់ទុកជាទីសក្ការៈបូជា ទោះបីឆ្ងាយ១០គីឡូ ក៏យើងទៅគោរពបូជា»។
លោកបន្តថា ជនជាតិដើមភាគតិចមិនទាន់ដឹងពីខ្លឹមសារនៃសេចក្ដីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងពីរនេះទាំងស្រុងនៅឡើយទេ តែយ៉ាងណា លោកថា សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចទាំងអស់មានការបារម្ភថា ប្រសិនបើពួកគេមិនបានចូលរួមក្នុងការដាក់ធាតុចូល និងចូលរួមលើកឡើងពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែងរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនោះទេ ពួកគេបារម្ភថា សេចក្ដីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងពីរនេះនឹងធ្វើឱ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេ។
អ្នកសម្របសម្រួលបណ្ដាញជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តមណ្ឌលគិរី អ្នកស្រី ភ្លឹក ភារម្យ បានលើកឡើងថា កន្លងទៅ ដោយសារតែការបង្កើតច្បាប់មួយចំនួនមិនបានផ្សព្វផ្សាយទៅកាន់ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យមានជនខិលខូចបានបោកប្រាស់ ក្លែងបន្លំឯកសារ និងពេលខ្លះដោយមានការចូលរួមប្រព្រឹត្តរបស់មន្រ្តីមូលដ្ឋានផងនោះ ជាហេតុធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍របស់ជនជាតិដើមភាគតិច។
អ្នកស្រីថា៖ «គ្រាន់តែច្បាប់កន្លងទៅ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានតាក់តែង ច្បាប់ផ្សេងៗ ធ្វើឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចរងគ្រោះទៅហើយ ធ្វើឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចជាប់គុកច្រវាក់ ចុះទម្រាំគាត់កែប្រែច្បាប់ថ្មី តើពួកខ្ញុំយ៉ាងណា?»
អ្នកសម្របសម្រួលបណ្ដាញជនជាតិដើមភាគតិច លោក សាមឿន វុទ្ធី បានលើកឡើងថា បន្ទាប់ពីមានការជួបជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ ដូចជា ក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងមហាផ្ទៃ ជាដើម លោកមានសង្ឃឹមថា ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងលើកយកក្ដីកង្វល់របស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និងទទួលយកធាតុចូលរបស់សហគមន៍ដាក់នៅក្នុងសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ ដើម្បីការពារប្រយោជន៍របស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច។
លោក សាមឿន វុទ្ធី ថាសហគមន៍ និងអង្គការជនជាតិដើមភាគតិច នៅតែបន្តលើកឡើងពីកង្វល់របស់ខ្លួនជាមួយក្រសួងពាក់ព័ន្ធ។
លោកថា៖ «សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិច ករណីនេះជាករណីអាទិភាព ដោយសារតែវាជារឿងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងជនជាតិដើមភាគតិច ដោយសារតែជនជាតិដើមភាគតិចអាស្រ័យផលលើអនុផលព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីមុខរបរចញ្ចឹមជីវិត។ ដូច្នេះប្រសិនបើច្បាប់ហ្នឹងមិនចែងមកទូលាយទេ សិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនឹងត្រូវបាត់បង់»។
វីអូឌី មិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ដ្រា និងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន អំពីគម្រោងធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងពីរនេះបាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ បានបង្វែរសំណួរឱ្យទៅសួរក្រសួងកសិកម្មវិញ។
ការសិក្សារបស់អង្គការទិន្នន័យដើម្បីការអភិវឌ្ឍ ឱ្យដឹងថា ជនជាតិដើមភាគតិចបានគ្រប់គ្រងតាមបែបប្រពៃណីលើដីប្រហែល៤លានហិកតានៃតំបន់ព្រៃដាច់ស្រយាល និងតំបន់ព្រៃស្មោង។ សុខុមាលភាពរយៈពេលវែងនៃវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងរឹងមាំជាមួយនឹងប្រព័ន្ធនៃការប្រើប្រាស់ដីរបស់ពួកគេ និងការទទួលបានការប្រើប្រាស់ធនធានព្រៃឈើ។ ពួកគេប្រកបរបរកសិកម្មវិលជុំ និងចិញ្ចឹមសត្វ រួមផ្សំនឹងការចូលទៅក្នុងព្រៃប្រមូលផល។
អង្គការវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា បានរាយការណ៍ថា សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច សម្បទានរ៉ែ និងទំនប់វារីអគ្គិសនី ការរំលោភយកដី ការបំផ្លាញព្រៃឈើ និងការកាប់ឈើខុសច្បាប់ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរទៅលើជីវភាពរស់នៅរបស់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ក្នុងពេលកន្លងទៅ៕
