ជនជាតិដើមភាគតិច មកពីបណ្តាខេត្តមួយចំនួន ស្នើតំណាងរាស្ត្រ និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ជួយអន្តរាគមន៍ទៅតុលាការឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទៅលើពួកគេ និងចុះបញ្ជីដីធ្លីឱ្យពួកគាត់ឱ្យបានឆាប់ បើមិនដូច្នេះទេ កូនចៅជំនាន់ក្រោយពួកគេនឹងគ្មានដីសម្រាប់រស់នៅ។
ការស្នើនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងវេទិកាពិគ្រោះយោបល់ថ្នាក់ជាតិ ស្ដីពី «បញ្ហា និងការប្រឈមរបស់ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិច លើការអនុវត្តច្បាប់ និងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ថ្មី២ ច្បាប់ស្ដីពីព្រៃឈើ និងច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ» នាថ្ងៃពុធនេះ។ វេទិកានេះមានការចូលរួមពីសំណាក់ជនជាតិដើមភាគតិច ចំនួន១៦អម្បូរ ក្នុងនោះមាន ពូនង កួយ គ្រឹង ទំពួន ចារាយ ស្អូច ជង និងព្រៅ ជាដើម ដែលមកពីខេត្តចំនួន១២ អង្គការសង្គមស៊ីវិល មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងតំណាងរាស្ត្រសរុបប្រមាណ ១០០នាក់។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ មកពីភូមិប្រមេរ ឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ អ្នកស្រី រឿង ខាន់ លើកឡើងថា ពួកគាត់បានបាត់បង់ដីស្រែចម្ការ បាត់បង់ប្រពៃណី និងមុខរបរដែលធ្លាប់រកជ័រច្បោះ និងបន្លែបង្កា ក្រោយក្រុមហ៊ុនចិនឈូសឆាយដីអស់។ អ្នកស្រីបន្តថា ការបាត់បង់នេះ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ដីសម្បទានដល់ក្រុមហ៊ុន និងអ្នកមានលុយមានអំណាច ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ ដោយមិនបានសិក្សាផលប៉ះពាល់ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ។
អ្នកស្រីថា៖ «អ្នកណាហ៊ានធ្វើ ចាប់ប្ដឹង ដូចជារូបខ្ញុំផ្ទាល់ ជាប់ពាក្យបណ្ដឹងអ្នកដែលធ្វើដី។ ទៅហាមឃាត់ ជួយបងប្អូន មិនមែនពួកខ្ញុំទៅដល់គំរាម កាប់សម្លាប់។ បើអ្នកឯងមិនមកធ្វើ ពួកខ្ញុំ ក៏គ្មានរឿងរ៉ាវអីដែរ។ អ្នកនៅឯណាចេះតែមកប្ដឹងកើតដែរ! ដូច្នេះសូមឱ្យលោកទាំងអស់គ្នាជួយគិតគូរដោះស្រាយ [ការ]គាបសង្កត់ រំលោភសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច និងស្ត្រីរបស់នាងខ្ញុំនេះ ក្នុងឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ»។
អ្នកស្រី រឿង ខាន់ ស្នើទៅតំណាងរាស្ត្រ និងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជួយចុះបញ្ជីដីធ្លីជូនជនជាតិភាគតិចឱ្យបានលឿន បើមិនដូច្នេះទេ ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់នឹងត្រូវបានអ្នកមានអំណាច និងក្រុមហ៊ុន រំលោភយកទាំងអស់។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ មកពីខេត្តកំពង់ធំ អ្នកស្រី ហេង សាភេន លើកឡើងថា ទោះបីជាអាជ្ញាធរខេត្តបានដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីរវាងពលរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុន សម្បត្តិផ្លេធីនឹម ដោយកាត់ឆ្វៀលដីចេញពីក្រុមហ៊ុនឱ្យពួកគាត់ ហើយក្រសួងមហាផ្ទៃក៏បានចេញលិខិតទទួលស្គាល់កាលពីឆ្នាំ២០១៤ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុននៅតែរំលោភយកដីធ្លីពួកគាត់។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ២០១៨ ក្រុមហ៊ុនមួយនេះបានយកបង្គោលទៅបោះលើដីដែលពួកគាត់កំពុងអាស្រ័យផល បើទោះជាអាជ្ញាធរកាត់ឆ្វៀលចេញពីក្រុមហ៊ុនរួចហើយក៏ដោយ។ អ្នកស្រីថា អំឡុងពេលនោះ ពួកគាត់បាននាំគ្នាតវ៉ាដើម្បីការពារដីធ្លី ប៉ុន្តែត្រូវបានក្រុមហ៊ុនប្ដឹង និងចាប់ខ្លួនអ្នកស្រីដាក់ពន្ធនាគារអស់រយៈពេល១៦ថ្ងៃ ខណៈកូនរបស់អ្នកស្រីក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីសំណាក់តុលាការដែរ។
អ្នកស្រី ហេង សាភេន បន្តថា កន្លងមក ពួកគាត់ក៏បានស្នើទៅអាជ្ញាធរឱ្យជួយដោះស្រាយដែរ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរឃុំ ស្រុក និងខេត្ត តែងរុញដាក់គ្នា ដែលករណីនេះ អ្នកស្រីដាក់ការសង្ស័យថា អាចមកពីក្រុមហ៊ុននោះមានអ្នកមានអំណាចនៅពីក្រោយ ទើបអាជ្ញាធរមិនមានលទ្ធភាពដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋបាន។
អ្នកស្រីថា៖ «នាងខ្ញុំសំណូមពរទៅដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ ក៏ដូចជាវាគ្មិនថ្ងៃនេះ សូមឱ្យចុះដោះស្រាយផ្ទាល់ សូមឱ្យបោះព្រំជូនសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចខ្ញុំ ហើយសូមឱ្យតុលាការខេត្តកំពង់ធំ ទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លើរូបខ្ញុំ ក៏ដូចជាកូនខ្ញុំ។ សព្វថ្ងៃ ក្នុងមួយខែ នាងខ្ញុំទៅបង្ហាញខ្លួននៅអធិការម្ដង ហើយជីវភាពពួកខ្ញុំទន់ខ្សោយមែនទែន»។
ឆ្លើយតបនឹងសំណូមពរនេះ តំណាងក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក គឹម ស៊ីថា បានទទួលយកសំណើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែលោកស្នើទៅប្រជាពលរដ្ឋដាក់ឯកសារ និងរបាយការណ៍ទៅក្រសួង ដើម្បីពិនិត្យ មុននឹងធ្វើអន្តរាគមន៍។
លោកថា៖ «បើបងចង់ឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ដោះស្រាយនូវបញ្ហានេះ សូមបងផ្ដល់នូវឯកសារនិងរបាយការណ៍មកក្រសួងយុត្តិធម៌មក ទាក់ទងមកខាងខ្ញុំ ចាំមើលខ្ញុំរៀបចំជម្រាបរាយការណ៍ជូនឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីបន្តទៀត»។
ចំណែកសមាជិកគណៈកម្មាធិការទី៣ និងជាតំណាងរាស្ត្រមកពីខេត្តកំពង់ធំ លោក ជា អឿង បានចាត់ទុកវេទិកាកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ថ្នាក់ជាតិ នាថ្ងៃនេះ ថាមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសជនជាតិដើមភាគតិច។ លោកថា ក្នុងនាមតំណាងរាស្ត្រ លោកនឹងពាំនាំសំណើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដាក់ជូនថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋសភា ដើម្បីពិនិត្យ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំសូមគាំទ្រ សូមពាំនាំ [សំណើប្រជាពលរដ្ឋ] ដែលជាស្ត្រី សូមដាក់ឯកសារ ឬរបាយការណ៍មកខាងខ្ញុំមួយផង ដើម្បីឱ្យខ្ញុំដាក់ទៅសម្ដេច ហេង សំរិន [ប្រធានរដ្ឋសភា]»។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស នៅមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក វណ្ណ សុផាត សង្កេតឃើញថា កត្តាដែលនាំឱ្យមានការរំលោភដីធ្លី ដោយសាររដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទៅក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ ដោយមិនបានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ដល់ជនជាតិដើមភាគតិច។ លោកសង្កេតឃើញថា ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលបានលុប និងសម្រេចកាត់ឆ្វៀលដីជូនជនជាតិដើមភាគតិចក្ដី ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្ដែង ក្រុមហ៊ុននៅតែរំលោភយកដីនោះដដែល។
លោកថា៖ «ហាក់បីដូចជាមិនបានផ្ដល់អាទិភាពដល់ពួកគាត់ ពិសេសមានបញ្ហាអីផ្ដល់អាទិភាពដល់ក្រុមហ៊ុន អ្នកមានឥទ្ធិពល និងអ្នកមានអំណាចអ៊ីចឹងទៅ។ អ៊ីចឹងទៅ ពួកគាត់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ ហើយការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការ គឺថាមានប្រសិទ្ធភាពណាស់ មានបញ្ហាដី ចោទប្រកាន់មិនចាំបាច់ចាប់ខ្លួនទេ គ្រាន់តែកោះហៅគាត់ជាប្រចាំទៅឆ្លើយបំភ្លឺនៅតុលាការ ដោយសារការចោទប្រកាន់ចំណាយតែពេលទៅតុលាការ រកធនធាន រកមេធាវី រកអី ឃើញថាពួកគាត់កាន់តែមានសភាពដុនដាបទៅក្នុងជីវភាពរបស់គាត់ ខាតបង់ពេលវេលា រកចំណូល ទទួលទានអីអ៊ីចឹង»។
ករណីនេះ លោកបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លី និងក្ដីកង្វល់របស់ជនជាតិដើមភាគតិចបន្ថែមទៀត ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាព និងសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ស្របតាមច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ៕
