តំណាងប្រជាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅមណ្ឌលគិរី ស្នើក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ចុះស្រាវជ្រាវ និងទប់ស្កាត់ការកាប់រុករានដីព្រៃយ៉ាងអនាធិបតេយ្យនៅ «ដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច» ពីក្រុមមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណ ដើម្បីយកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់។
បណ្តាញសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក គ្រើង តុលា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា តាមរយៈការចុះល្បាតព្រៃ មួយរយៈចុងក្រោយនេះ មានជនមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណបានចុះទៅកាប់ព្រៃឈើ និងរុករានដីយ៉ាងអនាធិបតេយ្យជាបន្តបន្ទាប់ នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច ស្ថិតនៅឃុំរយ៉ ស្រុកកោះញែក ដោយមិនឃើញមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធចុះបង្ក្រាបឬទប់ស្កាត់ឡើយ។ ករណីនេះ លោកទទូចទៅក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច រួមទាំងអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិ ជួយអន្តរាគមន៍ស្រាវជ្រាវ និងចុះទប់ស្កាត់ ដើម្បីនាំយកជនល្មើសទៅផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់។
លោក គ្រើង តុលា បារម្ភថា បើសិនជាក្រសួងបរិស្ថាន ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងសមត្ថកិច្ច មិនចុះស្រាវជ្រាវនិងបង្ក្រាបទប់ស្កាត់ឱ្យបានទាន់ពេលទេ នឹងធ្វើឱ្យធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់នោះកាន់តែរងការបំផ្លិចបំផ្លាញថែមទៀតពីជនមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណ ហើយអ្នកមានលុយអាចយកដីនៅតំបន់នោះធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជនថែមទៀតផង។
លោកថា៖ «បើសិនជានៅតែបណ្ដែតបណ្ដោយអ៊ីចឹងទេ នឹងធ្វើឱ្យព្រៃឈើ ដែនជម្រកសត្វព្រៃនៅកម្ពុជា ក៏ដូចជាភ្នំព្រេចផ្ទាល់ គឺមិនអាចគង់វង្សបានទេ។ វាក្លាយជាកម្មសិទ្ធិឯកជន កម្មសិទ្ធិឧកញ៉ាណាមួយនៅថ្ងៃខាងមុខ។ មិនយូរទេ! បើសិនជាមិនមានវិធានការទប់ស្កាត់ គ្មានវិធានការអនុវត្តច្បាប់ទេ នឹងរលាយព្រៃឈើនៅកម្ពុជា និងសត្វព្រៃនៅកម្ពុជា»។
តំណាងប្រជាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចម្នាក់ទៀត លោក លីន ម៉ៅ បានឱ្យដឹងថា ការកាប់រានដីព្រៃនៅតំបន់ការពារភ្នំព្រេចពីសំណាក់ជនល្មើសនោះ បានធ្វើឱ្យបាត់បង់នូវប្រភេទឈើធ្នុង ផ្ចិត ដើមរាំង និងសុក្រំ ជាដើម ហើយករណីនេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការអាស្រ័យអនុផលព្រៃឈើរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចក្រោល ពូនង និងជនជាតិថ្នូន។
លោកនិយាយថា៖ «ប៉ះពាល់កន្លែងដូចខ្ញុំថា យើងរកជ័ររាំង ត្រួត ផ្ដៅ ហើយផ្សិត ហើយត្រពាំង រកម្ហូបតាមប្រពៃណីជនជាតិរបស់យើង តែអស់ដី[ព្រៃឈើ] យើងអត់មានសង្ឃឹម មានតែក្រងាប់តែប៉ុណ្ណឹង»។
លោក លីន ម៉ៅ បានអំពាវនាវទៅក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ចុះស្រាវជ្រាវ និងបង្រ្កាបបទល្មើសព្រៃឈើ និងការរុករានដីព្រៃដោយខុសច្បាប់នេះ ដើម្បីយកជនប្រព្រឹត្តមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ និងរក្សាធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់នោះឱ្យបានគង់វង្សសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថាននៅខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក កែវ សុភ៌ក មានប្រសាសន៍ថា ក្រោយពីទទួលបានព័ត៌មានពីប្រជាសហគមន៍ លោកបានចាត់មន្ត្រីជំនាញចុះទៅដល់ដីព្រៃដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ និងនៅថ្ងៃនេះ ដើម្បីស្វែងរកជនល្មើសមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ដែរ ប៉ុន្តែពុំប្រទះឃើញជនល្មើសនោះទេ។
លោកបន្តថា៖ «ការកាប់ហ្នឹងមិនស្ថិតនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេចទេ គឺនៅក្នុងព្រំប្រទល់ជាប់នឹងព្រំប្រទល់របៀង និងដីឡាស្សេតស្ស៊ី ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋគាត់អត់ស្គាល់ភូមិសាស្រ្ត គាត់ចេះតែថានៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច គឺមិនមែនទេ គឺដីនៅក្នុងឡាស្សេតស្ស៊ី ដីសម្បទានសង្គមកិច្ចសម្រាប់ជនក្រីក្រ»។
ដោយឡែក ទាក់ទងនឹងវិធានការច្បាប់វិញ លោកបញ្ជាក់ថា បើសិនជាមានបទល្មើសព្រៃឈើកើតឡើងនៅតំបន់នោះមែន ក្រុមការងារជំនាញនឹងចាប់ជនល្មើស កសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដោយមិនប្រកាន់បក្ខពួក និងមិនអាចដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការបានទេ ។
លោកបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «តំបន់ស្នូល តំបន់អភិរក្ស តំបន់ចីរភាព យើងទទួលបានបណ្ណរឹងអស់ហើយ យើងចុះបញ្ជីដីរដ្ឋអស់ហើយ អ៊ីចឹងអត់មានបុគ្គលណាហ៊ានទៅប៉ះពាល់ដីហ្នឹងនៅតំបន់ហ្នឹងទេ អាហ្នឹងបើធ្វើនៅភ្នំព្រេចហ្នឹងមែន។ បើហ៊ានកាប់បំផ្លាញ យើងនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅតុលាការ អត់មានដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការបានទេ ព្រោះយើងមានប្លង់រឹង រដ្ឋមានប្លង់រឹង»។
បើតាមប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តរូបនោះ ដីព្រៃឈើនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច មានទំហំសរុបជាង២២ម៉ឺនហិកតា និងបានចុះបញ្ជីជាប្លង់រឹងរបស់រដ្ឋស្របច្បាប់អស់ហើយ។
មន្ត្រីគម្រោងតស៊ូមតិនៃគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក សាន់ ម៉ាឡា សង្កេតឃើញថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ មិនដែលទទួលស្គាល់នូវចំណុចខ្វះខាតរបស់ខ្លួន ក្នុងការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ដូចជា ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឡង់ ដីព្រៃដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច និងតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិមួយចំនួនទៀតនោះទេ។
ករណីនេះ លោកថា មានតែប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ប្រទេសទាំងអស់គ្នាទេ ដែលត្រូវនាំគ្នាចូលរួមការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ដោយប្រយោល ឬដោយផ្ទាល់ ទើបទប់ស្កាត់បទល្មើសមានប្រសិទ្ធភាព ដូចករណីនៅភ្នំតាម៉ៅ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ នាពេលថ្មីនេះ។
លោកអំពាវនាវដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំជឿថា នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋគាត់រួមគ្នា គាត់អាចធ្វើសកម្មភាពជាច្រើន មិនថាសកម្មភាពដោយផ្ទាល់ ឬជាការបញ្ចេញមតិនៅលើអនឡាញ ជាក់ស្តែងដូចករណីភ្នំតាម៉ៅស្ថិតស្ថេរគង់វង្ស រដ្ឋាភិបាលលុបចោលគម្រោង ក៏ដោយសារតែប្រតិកម្មពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ»។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១នេះ សមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) ក៏បានស្នើដល់ក្រសួងបរិស្ថាន បញ្ឈប់ការរឹតត្បិតសេរីភាពទៅលើសហគមន៍មូលដ្ឋាន សកម្មជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក្នុងការចូលរួមចុះល្បាតនៅតំបន់ការពារ ក្រោយពីសមាគមនេះបានរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើ និងកាប់ឆ្ការព្រៃក្នុងតំបន់ការពារជាបន្តបន្ទាប់៕
