របាយការណ៍ថ្មីមួយរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) បន្តរកឃើញថា ប្រព័ន្ធតុលាការ នៅតែជាឧបករណ៍គំរាមកំហែងដល់អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស ដែលបញ្ហានេះតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកែលម្អប្រព័ន្ធច្បាប់ ដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
ក្នុងរបាយការណ៍ជិត ៦០ទំព័រ របស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានចេញនៅថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ បានលើកឡើងថា ចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន២០នាក់ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សចំនួន១៣នាក់ បានរងការគាបសង្កត់ និងរងគ្រោះ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានពេញលេញ និងមិនបានបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
ប្រភពដដែលបន្តថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីបំភិតបំភ័យ និងយាយីអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រឈមឧបសគ្គជាច្រើនក្នុងការទទួលបានព័ត៌មាន និងការដាក់កំហិតខ្លួនឯងក្នុងការធ្វើសកម្មភាព ខណៈអាជ្ញាបណ្ណប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចំនួន៤ ក៏ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដកហូត។
របាយការណ៍ CCHR បានគូសបញ្ជាក់ទៀតថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងប្រើប្រាស់ ដើម្បីបង្រ្កាបលើសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ការបំភិតបំភ័យ ការឃ្លាំមើលអ្នកសារព័ត៌មាន ការគំរាមកំហែងឬការយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការ ក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រចាំផងដែរ ដើម្បីកំណត់មុខសញ្ញាអ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកហ៊ានបញ្ចេញមតិជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាគោលដៅចម្បងរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលប្រឆាំងនឹងសំឡេងរិះគន់»។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទិ្ធមនុស្សកម្ពុជា បានផ្ដល់អនុសាសន៍ និងស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល រួមទាំងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ លុបចោល និងធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដែលមានបញ្ហាមួយចំនួន ដូចជា អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបង្កើតច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ បទប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ ឬច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិក្នុងគ្រាអាសន្ន ជាដើម ដើម្បីធានាថា សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងទទួលបានព័ត៌មាន ត្រូវបានការពារ។
លើសពីនេះ CCHR បានជំរុញឱ្យមានការដោះលែង ទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ និងបញ្ឈប់រាល់ការយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការ លើអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចអនុវត្តសកម្មភាពស្របច្បាប់ ដោយសេរី គ្មានភាពភ័យខ្លាច ឬឧបសគ្គរារាំង។
CCHR ក៏បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ បញ្ចប់និទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដោយស៊ើបអង្កេតយ៉ាងម៉ត់ចត់ និងឯករាជ្យ និងនាំយកជនល្មើសមកដាក់ទោសផងដែរ។
CCHR បន្តថា៖ «ធានាថា គ្រប់ស្ថាប័នជាតិ រដ្ឋាភិបាល ស្ថាប័នសាធារណៈ និងស្ថាប័នឯកជន ដែលបំពេញមុខងារសាធារណៈទាំងអស់ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍នៃការបង្ហាញព័ត៌មានជាអតិបរមា និងយល់ព្រមរាល់សំណើសុំបង្ហាញព័ត៌មាន ជាពិសេសសំណើពីអ្នកសារព័ត៌មានស្នើសុំទិន្នន័យដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីឱ្យព័ត៌មានមានសារៈសំខាន់ចំពោះប្រយោជន៍សាធារណៈ អាចផ្សព្វផ្សាយបានដោយសេរីនៅក្នុងប្រទេស និងបង្កើនតម្លាភាពនិងគណនេយ្យភាពចំពោះសកម្មភាពរដ្ឋាភិបាល»។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងលើកកម្ពស់ និងការពារសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា លោក ហួន ផន មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ការយកប្រព័ន្ធតុលាការទៅយាយីទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស នឹងធ្វើឱ្យរារាំងដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ និងឆ្លុះបញ្ចាំងថារដ្ឋាភិបាលមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងលិខិតុបករណ៍អន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «វាធ្វើឱ្យដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យមិនបានបរិបូរណ៍ទេ អត់បានរលូន វាបង្អាក់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ យើងនិយាយនីតិរដ្ឋ នៅពេលនិយាយនីតិរដ្ឋ យើងនិយាយដល់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស នៅពេលដែលពួកគាត់អនុវត្តជាដើម ហើយរងនូវផលជះអវិជ្ជមាន អ៊ីចឹងវាធ្វើឱ្យការអនុវត្តច្បាប់ ឬអ្នកដែលប្រព្រឹត្ត បន្ទាប់មិនត្រូវបានគេយកមកអនុវត្តទោសជាដើម»។
អ្នកសារព័ត៌មានជាស្ត្រីមួយរូប អ្នកស្រី ហង្ស សម្ផស្ស មើលឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះ នៅមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ដោយសារអ្នកសារព័ត៌មាននៅតែរងការបំភិតបំភ័យ ហើយការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានក៏នៅមិនទាន់បានទូលំទូលាយដែរ ដែលករណីនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា សង្គមកម្ពុជានៅមិនទាន់មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញនៅឡើយ។
អ្នកស្រីបន្តថា បើរដ្ឋាភិបាលនៅបន្តយកប្រព័ន្ធតុលាការមកយាយីលើអ្នកសារព័ត៌មានបន្តទៀត នោះនឹងប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាលនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
អ្នកស្រីថា៖ «បើអ្នកកាសែតមិនអាចនិយាយ មិនអាចផ្សព្វផ្សាយការពិតក្នុងសង្គម គឺត្រូវធ្វើឱ្យរឿងពិតទាំងឡាយត្រូវកាត់ផ្ដាច់ចេញពីប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយមួយទៀត រឿងដែលឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដឹង ត្រូវបិទទាំងអស់។ អ៊ីចឹងសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាន សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន មិនត្រូវបានអនុវត្តឱ្យបានពេញលេញនៅក្នុងប្រទេសយើងទេ ធ្វើឱ្យការអភិវឌ្ឍមានការយឺតយ៉ាវ ធ្វើឱ្យជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋមានការប៉ះពាល់ ជាពិសេសធ្វើឱ្យប្រទេសយើងមិនមានប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ មានន័យថា រឿងទាំងអស់ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតែរឿងណាដែលគេចង់ឱ្យផ្សាយ រឿងណាដែលប្រជាពលរដ្ឋគួរដឹង មិនត្រូវបានដឹង! វាប៉ះពាល់ដល់ការរីកចម្រើនរបស់ប្រទេស ទៅជាសក្ដានុពលរដ្ឋរបស់ប្រទេសត្រូវបានបិទខ្ទប់»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានរឹតត្បិតលើសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មានឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកសារព័ត៌មានខ្លួនឯងទេដែលបានបែងចែកបក្ខពួកទៅតាមនិន្នាការនយោបាយ។
លោកថា៖ «ដូចក្រុមគាត់ជាដើម គាត់បានចាត់ទុកថាជាក្រុមឯករាជ្យ ដោយសារគាត់រិះគន់រដ្ឋាភិបាល គាត់ផ្សាយពីចំណុចអវិជ្ជមាន ចំណុចអាក្រក់របស់រដ្ឋាភិបាល ហើយគាត់ឱ្យនិយមន័យថា ក្រុមគាត់ឯករាជ្យ ហើយគាត់ឱ្យនិយមន័យទៅក្រុមគេផ្សេងដែលផ្សាយខុសពីគាត់ ថាជាក្រុមមិនឯករាជ្យ ដែលគ្មានវិជ្ជាជីវៈ។ អ៊ីចឹងវាមិនមែនជាការរឹតត្បិតទេ ប៉ុន្តែមកពីក្រុមគាត់ខ្លួនទេ ដែលធ្វើការលាបពណ៌គ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីផលប្រយោជន៍ ឬនិន្នាការនយោបាយរៀងៗខ្លួន អាហ្នឹងជាបញ្ហាអ្នកសារព័ត៌មាន»។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយ ដោយបន្តដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាថាមានការគោរពនីតិរដ្ឋទាប ដោយស្ថិតនៅលេខរៀង១៣៩ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៤០ លើពិភពលោក។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា មូលហេតុចម្បងដែលទាញទម្លាក់នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជាឱ្យធ្លាក់ចុះដល់បាតតារាងនេះ ដោយសារតែអំណាចនយោបាយជ្រៀតជ្រែកស្ថាប័នសភា និងតុលាការ ដែលជាសសរស្ដម្ភកំពូលរបស់ជាតិ បានធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យអំណាចតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ កម្សោយលើការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងអយុត្តិធម៌សង្គម ជាដើម។
របាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២២ នៅតែអាក្រក់ដដែល ពោលគឺស្ថិតនៅលេខរៀងទី១៤២ លើ១៨០ប្រទេសនិងដែនដីនៅលើពិភពលោក។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបង្ហាញដែរថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានបន្តធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨មក ពោលគឺនៅមិនទាន់មានភាពប្រសើរឡើងវិញនៅឡើយ៕
