ខួបលើកទី៧៤ នៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ១០ធ្នូ ឆ្នាំ២០២២នេះ កូដករណាហ្គាវើលដ៍ យុវជនខ្មែរថាវរៈ យុវជនមាតាធម្មជាតិ បាននាំគ្នាស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ជាអ្នកទោស និងទម្រង់ផ្សេងទៀត ដើម្បីបង្ហាញទៅកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលថា ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមិនមានលក្ខណៈល្អប្រសើរទេ។
នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ រាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃសោរ៍ទី១០ ធ្នូនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល តំណាងទូតមួយចំនួន យុវជន ពលរដ្ឋប្រមាណ ១ ៥០០នាក់ បាននាំគ្នាចូលរួមប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិលើកទី៧៤។
ក្នុងការប្រារពន្ធសិទ្ធិមនុស្សជាសកលនេះ សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថានមួយចំនួន បានស្លៀកពាក់របៀបអ្នកទោសឬអ្នកកំពុងជាប់ឃុំ ដើម្បីបង្ហាញពីការរួមតូចនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ លើសពីនេះ ទាមទារឱ្យដ្ឋាភិបាលអនុវត្តតាមការប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬលិខិតតូបករណ៍អន្តរជាតិផ្សេងៗ ស្តីពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងការផ្តល់សេរីភាពពេញលេញដល់ពលរដ្ឋ។
ថ្លែងក្នុងពិធីនោះ កូដករណាហ្គាវើលដ៍ កញ្ញា សៀក បញ្ញា បានឱ្យដឹងថា ក្នុងទិវាសិទ្ធមនុស្សអន្តរជាតិ ១០ ធ្នូនេះ ពួកគាត់ចំនួន ១០០នាក់ បានស្លៀកពាក់បែបអ្នកទោសឬក្នុងខោអាវពណ៌ស្លាទុំ ព្រមទាំងមានកាន់រូបថតប្រធានសហជីពកូដករប្រចាំក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍គឺ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ផងដែរ។
បើតាម កញ្ញា សៀក បញ្ញា មូលហេតុដែលពួកគាត់ស្លៀកពាក់បែបនេះ ក្នុងគោលបំណងទាមទារឱ្យដោះលែង កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគាជាលើកទីពីរដោយអយុត្តិធម៌។
កញ្ញាបន្តថា៖«អ៊ីចឹងហើយថ្ងៃ ពួកខ្ញុំពាក់ខោអាវនេះ[ខោអាវអ្នកទោស]ដើម្បីបញ្ជាក់ថា គុកមិនមែនដាក់កម្មករ ឬពលរដ្ឋខ្មែរដែលគេមកទាមទារសិទ្ធិនោះទេ។ អ៊ីចឹងសូមដោះលែងគាត់ដោយឥតលក្ខខណ្ឌហើយ ហើយឈប់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើពួកខ្ញុំដែលជាកម្មករដោយគ្រាន់តែមកទាមទារសិទ្ធិ»។
កូដកររូបនេះបន្ថែមថា តាមបទពិសោធន៍នៃការបំពេញការងារជាសហជីពនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបនល្បែងណាហ្គាវើលដ៍ ជាពិសេសអំឡុងពេលនៃការធ្វើកូដកម្មក្នុងរយៈពេល១ ឆ្នាំ មកនេះត្រូវបានអាជ្ញាធរប្រើអំពើហិង្សា និងព្យាយាមបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពពួកគេ។
ក្នុងនាមជាកូដករណាហ្គាវើលដ៍ កញ្ញា សៀក បញ្ញា ស្នើជាថ្មីដល់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ជួយស្វែងរកដំណោះស្រាយ និងទម្លាក់រាល់បទចោទប្រកាន់ទាំងអស់មកលើថ្នាក់ដឹកនាំនិងសមាជិកសហជីព ដោយថា ក្រសួងពាក់ព័ន្ធកន្លងទៅមិនបានរកដំណោះស្រាយសមរម្យជូនកូដករនោះឡើយ។
សមាជិកយុវជនខ្មែរថាវរៈ កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី និយាយថា ក្រុមខ្មែរថាវរៈក៏បានស្លៀកសម្លៀកបំពាក់អ្នកទោសដែរ ក្នុងន័យបង្ហាញថា តុលាការនៅកម្ពុជាមិនមានភាពឯករាជ្យ ដោយសារតែរាល់ពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលធ្វើសកម្មភាពតស៊ូមតិទាមទារសិទ្ធិបែរជាត្រូវតុលាផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារទាំងអយុត្តិធម៌ទៅវិញ។
កញ្ញាបន្ថែមថា៖«ដែលសំខាន់ហ្នឹងតុលាការមិនឯករាជ្យទើបមានភាពអយុត្តិធម៌យ៉ាងច្រើន កើតមានជារៀងរាល់ថ្ងៃ»។
ក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី បានអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋខ្មែររួមគ្នាទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ឬទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន ឬអ្នកជាប់ឃុំទាំងឡាយណាដែលមិនមានកំហុស ឬត្រូវបានជាប់ឃុំដោយគ្រាន់តែអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេស្របតាមច្បាប់។
ចំណែកយុវជនមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ឡុង គន្ធា បានលើកឡើងថា យុវជនមាតាធម្មជាតិចំនួន៩នាក់បានស្លៀកអាវពណ៌ខ្មៅនិងពាក់អាវពណ៌ ស ព្រមទាំងយកស្កុតបិទមាត់ យកសំឡីញ៉ុកត្រចៀក និងពាក់វែនតាខ្មៅនេះ ដោយចង់បង្ហាញថា ពលរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព តែបែរជាត្រូវអាជ្ញាធរគំរាមកំហែងបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពទៅវិញ។
កញ្ញាថា៖«វាគឺជារឿងមួយដែលគួរឱ្យសោកស្ដាយដែលយើងចង់បង្ហាញនូវអត្ថន័យពិតនៃការតុបតែងខ្លួនបែបហ្នឹងថាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកយើងនូវក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែរួមតូចទៅៗមិនមែនជាការបើកទូលាយ»។
កញ្ញាបន្តថា៖« យើងឃើញហើយថា អ្នកដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិ អ្នកដែលហ៊ានការពារសិទ្ធិ អនុវត្តសិទ្ធិខ្លួនឯងកំពុងត្រូវបានគំរាមកំហែងគ្រប់រូបភាព»។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ដោយបង្ហាញការយល់ឃើញជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាថា មកដល់ពេលនេះទៅហើយ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនេះមិនគួរបង្កើតវប្បធម៌យកត្រូវរៀងៗខ្លួន ដើម្បីហេតុផលប្រយោជន៍អ្វីមួយទៀតនោះទេ។ លោកបន្តថា ជាជម្រើសដែលល្អ ដើម្បីឱ្យគ្រប់ភាគីទទួលបានសុខសន្តិភាពពិតប្រាកដ គួរមានការសន្ទនាគ្នាដោយចំហ និងចំពោះមុខ ក្នុងបុព្វហេតុផលប្រយោជន៍រួមក្នុងន័យសិទ្ធិមនុស្សនេះ។
លោកបន្តថា៖ «អ្វីដែលជាការកត់សម្គាល់របស់ខ្ញុំ រឿងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនេះគួរតែនាំគ្នាជជែកគ្នា ជាជាងចង្អុលមុខគ្នាទៅវិញទៅមក។ ដ្បិតអីសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺសិទ្ធិត្រូវបានការពារដោយច្បាប់»។
មិនខុសគ្នាដែរ គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូថា កម្ពុជាសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលជាច្រើនលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្សនេះ ដោយធានាបាននូវសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន។
នាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា(CCHR) លោកស្រី ចក់ សុភាព យល់ឃើញថារាល់ការស្លៀកសម្លៀកបំពាក់របស់ក្រុមយុវជននីមួយៗនេះ គឺជាទម្រង់ដែលពួកគេចង់ការបង្ហាញពីលំហសេរីភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកស្រីថា៖«សរុបមកវិញទាំងនេះគឺជាទម្រង់នេះការបញ្ចេញមតិ ទាំងរដ្ឋាភិបាល និងសាធារណជន អាចទទួលបានសាររបស់ពួកគាត់ ហើយគួរតែពិចារណាថាតើពលរដ្ឋគាត់ចង់បាននូវសង្គមមួយមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាពិសេសក្នុងថ្ងៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សនេះមានន័យបែបណា»។
លោកស្រី ចក់ សុភាព បន្ថែមថា បន្ទាប់ពីតុលាការកំពូលរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧មក លំហសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋកាន់តែរួមតូច។ ហេតុដូច្នេះ លោកស្រីថា ដើម្បីឱ្យសិទ្ធិសេរីភាព និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សមានភាពប្រសើរឡើងវិញ និងរក្សាកេរ្តិ៍ឈ្មោះលើឆាកជាតិ និងអន្តរជាតិនោះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែអនុវត្តតាមការប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬបទដ្ឋានជាអន្តរជាតិដែលកម្ពុជាបានទទួលយក។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា កាលពីដើមខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២១ បាននិយាយថា «តុលាការនៅកម្ពុជាត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាមធ្យោបាយជាថ្មីទៀត ក្នុងការបំបិទសំឡេងរិះគន់របស់អ្នកដែលហ៊ាននិយាយរិះគន់»។
ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនោះក៏បាននិយាយដែរថា ការធ្លាក់ចុះលំហពលរដ្ឋនិងនយោបាយនៅកម្ពុជា គឺមានការរៀបចំច្បាស់លាស់ និងមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ៕
