មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានថ្លែងក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ ថា អ្នកដែលធ្វើការងារការពារសិទ្ធិមនុស្សគួរតែត្រូវបានគោរព និងលើកទឹកចិត្ត ខណៈជនទាំងឡាយណាដែលរំលោភបំពានសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាននៃសិទ្ធិមនុស្សគួរតែត្រូវបានដាក់ទោសទណ្ឌទៅតាមច្បាប់។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា លោក Patrick Murphy បានឱ្យដឹងតាមរយៈអ្នកបកប្រែថា ភាពចម្រុះគ្នានៃជាតិសាសន៍ និងជំនឿក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺមានភាពល្អប្រសើរ ប៉ុន្តែសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការជួបជុំ សិទ្ធិសេរីភាពសមាគម សហជីព ព្រមទាំងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយជាដើមនោះ មិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាការពារឱ្យបានពេញលេញនោះឡើយ។
ថ្លែងនៅចំពោះមុខសង្គមស៊ីវិល យុវជន និងពលរដ្ឋខ្មែរជាង១ ០០០នាក់ ដែលចូលរួមប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ លើកទី៧៤ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ធ្នូ លោកមានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាគួរតែខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀត ដើម្បីធានាដល់សិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ ដែលរួមមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការជួបជុំ សិទ្ធិសេរីភាពសមាគម សហជីព សេរីភាពសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ព្រមទាំងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយជាដើមនោះ ត្រូវបានអនុវត្តពេញលេញ និងប្រសើរឡើង។ លោកបន្តថា សិទ្ធិសេរីភាពទាំងនេះ គឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ព្រមទាំងដើម្បីឱ្យកម្ពុជាមានស្ថិរភាព និងការរីកចម្រើនជាយូរអង្វែង។
លោកលើកឡើងថា៖«យើងធ្វើការយ៉ាងណា ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកពិភពលោកមួយដែលសិទ្ធិសេរីភាពត្រូវបានការពារ ហើយជនទាំងឡាយណាដែលបានធ្វើការការពារសិទ្ធិសេរីភាព និងសិទ្ធិមនុស្សគួរត្រូវបានអបអរសាទរ។ ជនទាំងឡាយណាដែល បានរំលោភពបំពានទៅលើសិទ្ធិទាំងអស់នេះ[សិទ្ធិសេរីភាព…] គួរត្រូវបានដាក់ទោសទណ្ឌតាមច្បាប់»។
លោក Patrick Murphy បន្តថា សិទ្ធិទាំងអស់នេះគឺជាអ្វីដែលពលរដ្ឋត្រូវការ ហើយរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែចូលរួមលើកស្ទួយ និងការពារ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យអនុវត្តនូវកាតព្វកិច្ចជាអន្តរជាតិមួយនេះ ហើយអាមេរិកនឹងឈរជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា ព្រមទាំងពលរដ្ឋទាំងឡាយដែលបានតស៊ូដើម្បីធានាថាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេត្រូវបានការពារ។
លោកថា៖«ដូច្នេះហើយ យើងជំរុញនិងលើកទឹកចិត្តដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឱ្យសម្រេចបាននូវកាតព្វកិច្ចជាអន្តរជាតិទាំងអស់នេះ ក៏ដូចជាការការពារសិទ្ធិទាំងអស់នេះ ដូចដែលបានតម្កល់ទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា ៣១ បានចែងថា ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចដែលមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញា ព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនារី និងកុមារ។
មាត្រាដដែលចែងថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ មានសិទ្ធិសេរីភាព និងករណីយកិច្ចដូចគ្នាទាំងអស់ ដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿ សាសនា និន្នាការនយោបាយ ធនធាន ឬឋានៈជាដើម។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ថ្លែងក្នុងពិធីអបអរសាទរទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក កែវ រ៉េមី អះអាងថា ពាក់ព័ន្ធការងារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា គណៈកម្មាធិការមួយនេះបានធ្វើការងារជាច្រើន ដោយសហការជាមួយក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដើម្បីការពារ និងដោះស្រាយនូវភាពអយុត្តិធម៌ណាមួយ។ បន្ថែមពីនេះ ត្រូវតាមដានស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងពន្ធនាគារទាំង២៥ រាជធានី-ខេត្ត ព្រមទាំងសកម្មភាពការងារមួយចំនួនទៀត។
លោកថា ជាប្រវត្តិសាស្ត្រហើយ ដែលក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានក្តី និង កិច្ចប្រជុំពិសេសលើកទី២ នៃគណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាលអាស៊ានទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស ឬហៅកាត់ថាអាយឆា ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះកាលពីពេលថ្មីៗនេះ គ្មានឡើយការរិះគន់ពីបញ្ហាប្រឈមអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
លោកបន្ថែមថា ភាពរីកចម្រើនទាំងនេះជាមុខមាត់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងជាគុណសម្បត្តិក្រោមការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី អគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរុបប្រចាំកម្ពុជា លោកស្រី Carmen Moreno បានលើកឡើងថា ការប្រារព្ធពិធីទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់យុត្តិធម៌មនុស្សគ្រប់គ្នាដោយថាមនុស្សជាតិសាសន៍ទាំងអស់សុទ្ធតែមានសិទ្ធិ និងតម្លៃស្មើៗគ្នា។
លោកស្រី Carmen Moreno បន្តថា ទាំងសហភាពអឺរុប និងអង្គការអន្តរជាតិក្ដីបានដឹងពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ហើយពួកគេនៅតែបន្តគាំទ្រ និងចូលរួមការពារដល់ពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងការទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញ។
លោកស្រីថា៖«ហើយក៏មានការពារពីអង្គការអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ ដើម្បីការពារនូវសិទ្ធិយើងទាំងអស់គ្នា។ អ៊ីចឹងយើងធ្វើចាប់ពីឥឡូវទៅ យើងអាចការពារដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយយើងបាន»។
ការប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិបានធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅកម្ពុជា ហើយរដ្ឋាភិបាលក៏បានកំណត់ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំរបស់ជាតិថែមទៀតផង។
តែយ៉ាងណា កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានលុបចោល ទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ ចេញពីថ្ងៃឈប់សម្រាកជាតិជាផ្លូវការ ដោយអនុវត្តចាប់ពីឆ្នាំ២០២០រហូតមក។
កម្ពុជា ត្រូវបានរងការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិមួយចំនួនជុំវិញការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងការធ្វើឱ្យសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋនៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះខ្លាំង ពិសេសក្រោយការចាប់ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ និងរំលាយគណបក្សប្រឆាំងមួយនេះកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧។
សហភាពអឺរ៉ុបកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ បានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធEBA ២០ភាគរយពីកម្ពុជា ក្រោយពួកគេរកឃើញថា កម្ពុជាមិនបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងចំពោះការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារ និងស្ថានភាពនយោបាយឡើយ ប៉ុន្តែពួកគេបង្ហើបថា អឺរ៉ុបនឹងផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះឱ្យវិញ បើសិនស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាប្រសើរឡើងវិញ។
ជាមួយគ្នានេះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨ មកទល់ចុងឆ្នាំ២០២២នេះ សហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងមនុស្សស្និទ្ធជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មួយចំនួន ដូចជា អគ្គមេបញ្ជាការដ្ឋាននៃកងអង្គរក្ស និងមេបញ្ជាការរងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ លោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង ដែលអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មកាលពីឆ្នាំ២០១៨។ ដោយឡែក អនុប្រធានទី១គណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ លោក គន់ គីម និងភរិយា រួមទាំងកូនៗពីរនាក់ អមដោយក្រុមហ៊ុនចំនួន៧ផង ត្រូវបានអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩។
នៅក្នុងពេលដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោក គន់ គីម និងគ្រួសារនោះ លោកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព និងក្រុមហ៊ុនរបស់លោកចំនួន១១ ក៏ត្រូវបានអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មដែរ។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មពេលនោះ ធ្វើឡើងក្រោមការអនុវត្តច្បាប់ Global Magnitsky ដោយអាមេរិករកឃើញថា មនុស្សស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន ទាំងពីរនេះ បានរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនក្នុងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ បំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិជាតិ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ។ ក្រៅពីនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិន UDG នៅខេត្តកោះកុងផងដែរ។
បន្ថែមពីនេះ នៅចុងឆ្នាំ២០២១ អាមេរិកក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ២រូប រួមមាន លោកនាយឧត្ដមសេនីយ៍ ចៅ ភិរុណ អគ្គនាយកនៃនាយកដ្ឋានសម្ភារបច្ចេកទេសនៃក្រសួងការពារជាតិ និងលោកនាយឧត្ដមនាវី ទៀ វិញ អគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹក។
ការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់អាមេរិកនោះ ក្រោយរកឃើញថា ពួកគេបានប្រើប្រាស់តួនាទីរបស់ខ្លួនប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងសាងសង់ និងកែលម្អកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាម នៅក្រុងព្រះសីហនុ។
ទណ្ឌកម្មរបស់អាមេរិកដែលដាក់ទៅលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា និងមនុស្សស្និទ្ធលោក ហ៊ុន សែន ផងនោះ រួមមានការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ និងហាមមិនឱ្យក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួនទាំងអស់រកស៊ី ឬធ្វើប្រតិបត្តិការសាច់ប្រាក់ជាមួយ ព្រមទាំងហាមមិនឱ្យអ្នកដែលរងទណ្ឌកម្ម និងសមាជិកគ្រួសារពួកគេជាន់ដីសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម៕
