ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ៣០នាក់ តំណាងឱ្យ២៥០គ្រួសារ រស់នៅជាប់បឹងតាមោក ស្ថិតក្នុងសង្កាត់សំរោងត្បូង ខណ្ឌព្រែកព្នៅ រាជធានីភ្នំពេញ បានដាក់ញត្តិរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីស្ថាប័នរដ្ឋចំនួន៣ឱ្យជួយដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានចោទពួកគាត់ថារស់នៅលើដីចំណីផ្លូវដោយខុសច្បាប់។
ស្ថាប័នរដ្ឋទាំង៣នោះ រួមមាន ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋសភា។
ក្នុងញត្តិដាក់ទៅស្ថាប័នទាំង៣ ចុះថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ ដែលមានខ្លឹមសារប្រហាក់ប្រហែលគ្នា បានអះអាងថា ពលរដ្ឋទាំង២៥០គ្រួសារបានទៅរស់នៅនិងអាស្រ័យផលលើដីកំពុងមានជម្លោះនោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ ដោយកាលពីមុន បានបង្កបង្កើនផលធ្វើស្រែប្រាំង ដាំឈូក បន្លែ ហើយបច្ចុប្បន្នចិញ្ចឹមត្រីលើផ្ទៃបឹងតាមោក និងធ្វើអាជីវកម្មលក់ដូរជាប់ចិញ្ចឹមផ្លូវលេខ១៣០។
ញត្តិដដែលបន្តថា កាលពីអំឡុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅ បានចាក់ដីលុបបឹងតាមោក ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កន្លែងអាស្រ័យផលរបស់ពួកគាត់ ដូចជា កន្លែងចិញ្ចឹមត្រី កន្លែងដាំឈូក និងបន្លែផ្សេងៗទៀត ហើយអាជ្ញាធរខណ្ឌនេះបានគំរាមកំហែងប្ដឹងនិងបាញ់ពលរដ្ឋផងដែរ ប្រសិនបើពួកគេហ៊ានតវ៉ាប្រឆាំង។
ញត្តិបន្ថែមថា ពួកគាត់កំពុងរងទុក្ខលំបាកនិងរងភាពអយុត្តិធម៌ ហើយកំពុងមានការភ័យខ្លាច ដោយបារម្ភពីការបណ្ដេញចេញទាំងបង្ខំ ការបាត់បង់កន្លែងអាស្រ័យផល និងការប្ដឹងផ្ដល់ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ។
ញត្តិរបស់ពលរដ្ឋបានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «យើងខ្ញុំសូមទទូចអង្វរ សូមឯកឧត្ដមឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ជួយពិនិត្យមើលប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងរងគ្រោះដោយសារការរំលោភបំពានដីធ្លីពីសំណាក់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅនេះផង។ សូមជួយដោះស្រាយបន្ទាន់ឱ្យពួកខ្ញុំរស់នៅបានសុខសាន្ត ដោយគ្មានការបណ្ដេញចេញទាំងបង្ខំពីទីតាំងសព្វថ្ងៃនេះផងដែរ»។
អ្នកស្រី ផន សុខុម ដែលអះអាងថាជាតំណាងពលរដ្ឋ បានប្រាប់វីអូឌីនៅមុខរដ្ឋសភាថា អ្នកភូមិសម្រេចចិត្តនាំគ្នាមកដាក់ញត្តិនៅស្ថាប័នទាំង៣នោះ ដោយសារអស់ជំនឿលើការដោះស្រាយរបស់អាជ្ញាធរខណ្ឌ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ និងខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលពួកគាត់បានញត្តិរួចហើយ ប៉ុន្តែមិនមានដំណោះស្រាយសមស្របសម្រាប់ពលរដ្ឋ។
តំណាងពលរដ្ឋរូបនេះឱ្យដឹងទៀតថា តំបន់កំពុងមានជម្លោះនោះ ពីដំបូងឡើយ ស្ថិតក្នុងខេត្តកណ្ដាល បន្ទាប់មកកាត់ចូលខណ្ឌសែនសុខ និងបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកាត់ចូលខណ្ឌព្រែកព្នៅវិញ។ អ្នកស្រីថា កាលពីស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខេត្តកណ្តាល និងខណ្ឌសែនសុខ គឺពួកគាត់អាស្រ័យផលនិងរស់នៅបានសុខ ដោយមិនមានបញ្ហាអ្វីនោះឡើយ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំនិយាយនេះ ខ្ញុំចង់ឱ្យសម្ដេចគាត់ដឹងថាហេតុអីពួកខ្ញុំរស់នៅតាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ ទើបមកតវ៉ាឥលូវនេះ។ មកពីកាលខ្ញុំនៅរស់ក្នុងខេត្តកណ្តាលហ្នឹង វាមានសុខ រស់នៅខណ្ឌសែនសុខហ្នឹង វាបានសុខ។ ប៉ុន្តែពេលដែលផ្លាស់ចូលខណ្ឌព្រែកព្នៅ ដែលមានលោក សុខ សម្បត្តិ ជាអភិបាលខណ្ឌនេះ គាត់បានគាបសង្កត់ គាត់ថាពួកខ្ញុំរស់នៅលើដីអនុក្រឹត្យ ដីមិនស្របច្បាប់ អ៊ីចឹងហើយបានជាពួកខ្ញុំនាំគ្នារើបម្រាស»។
តំណាងពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត អ្នកស្រី ប្រាក់ សុភា និយាយថា អ្នកភូមិបានរងភាពអយុត្តិធម៌និងមានការឈឺចាប់ជាខ្លាំង ដោយសារអាជ្ញាធរចោទពួកគាត់រស់នៅលើដីចំណីផ្លូវដោយខុសច្បាប់ ខណៈអ្នកមានលុយមានអំណាចដែលមានដីជាប់នោះត្រូវបានអាជ្ញាធរចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនពួកគេ។
អ្នកស្រីបន្តថា ករណីអាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅបង្ខំឱ្យពួកគាត់ដោះដូរទៅនៅទីតាំងកន្លែងថ្មីនោះ គឺពួកគាត់មិនព្រមឡើយ ដោយទាមទារការអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែង។ អ្នកស្រីថា ការដោះដូរទៅកន្លែងថ្មីនោះនឹងធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋជួបការលំបាកក្នុងជីវភាពរស់នៅ ដោយសារការបាត់បង់មុខរបរ និងកន្លែងអាស្រ័យផល។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់សម្តេច [ហ៊ុន សែន] ជួយដោះស្រាយដោយកាត់ឆ្វៀលដីជូនពួកខ្ញុំផង ព្រោះសម្ដេចបានសម្បទានទៅឱ្យមន្ត្រីមានលុយមានអំណាចមួយចំនួន១០ទៅ២០ហិកតាបាន ដែលពួកគាត់ទាំងនោះមិនបានរស់នៅជាប់ភូមិសំរោងត្បូងផ្ទាល់ផង! ចុះពួកខ្ញុំរស់នៅនិងអាស្រ័យធ្វើស្រែប្រាំងតាំងពីយូរ? សម្តេចធ្លាប់បាននិយាយថា ពលរដ្ឋរស់នៅអាស្រ័យផលកន្លែងណា កាត់ឆ្វៀលជូនពលរដ្ឋ។ បើបាត់បង់ជម្រក ស្មើបានបាត់បង់ជីវិត»។
បើតាមតំណាងពលរដ្ឋ គឺមន្ត្រីនៅក្រសួងរៀបចំដែនដី និងមន្ត្រីនៅរដ្ឋសភា បានទទួលញត្តិរបស់ពួកគាត់និងបានសន្យាបញ្ជូនញត្តិនោះទៅថ្នាក់លើដើម្បីពិនិត្យ ខណៈមន្ត្រីនៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីមិនទទួលញត្តិពីក្រុមពលរដ្ឋនោះទេ ក្រោមហេតុផលថា ពលរដ្ឋបានដាក់នៅខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រីរួចហើយ។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំក្រសួងរៀបចំដែនដី លោក សេង ឡូត បានទេ ពាក់ព័ន្ធករណីនេះ។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង មានប្រសាសន៍ថា គណៈកម្មការទី១នៃរដ្ឋសភាបានទទួលញត្តិពលរដ្ឋរួចហើយ។ យ៉ាងណា ពេលដែលវីអូឌីសួរថា តើរដ្ឋសភានឹងមានកិច្ចអន្តរាគមន៍យ៉ាងណានោះក្រោយទទួលបានញត្តិពីពលរដ្ឋ លោក ឡេង ប៉េងឡុង មិនឆ្លើយបញ្ជាក់នោះទេ។
លោកថា៖ «យើងមានគណៈកម្មការទី១ ជាអ្នកទទួលសិទ្ធិមនុស្ស និងពាក្យបណ្ដឹង។ អ៊ីចឹងខ្ញុំបានឱ្យគណៈកម្មការហ្នឹងគេចាំទទួលហើយ»។
អភិបាលខណ្ឌព្រែកព្នៅ លោក សុខ សម្បត្តិ ប្រាប់វីអូឌីកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ថាពលរដ្ឋទាំងនោះបានរស់នៅលើចំណីផ្លូវលេខ១៣០ ដោយខុសច្បាប់ ដែលផ្លូវនេះ រដ្ឋាភិបាលមានគម្រោងពង្រីកឱ្យបាន៥០ម៉ែត្រ។ លោកថា អាជ្ញាធរមិនអាចឱ្យពលរដ្ឋទាំងនោះអភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែងបានឡើយ។
អភិបាលខណ្ឌរូបនេះបន្តថា កន្លងមក អាជ្ញាធរខណ្ឌ និងរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្របសម្រួលដោះស្រាយជាច្រើនដងហើយ ដោយសុំដោះដូរដីឱ្យពលរដ្ឋទៅកន្លែងផ្សេងដែលរៀបចំដោយអាជ្ញាធរ ស្ថិតក្នុងភូមិសំរោងត្បូងដូចគ្នា និងចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ជូនពលរដ្ឋថែមទៀត ប៉ុន្តែពលរដ្ឋទាំងនោះមិនព្រមទទួលយកការដោះស្រាយនេះ ដែលធ្វើឱ្យការដោះស្រាយអូសបន្លាយយូរបែបនេះ។
ប្រធានកម្មវិធីសិទ្ធិដីធ្លី និងលំនៅឋាន នៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត លោក ឯម ខេមរា មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលបានកាត់ដីផ្ទៃបឹងតាមោក ឬបឹងកប់ស្រូវអស់រាប់ពាន់ហិកតាទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន និងអ្នកមានលុយមានអំណាចជាបន្តបន្ទាប់ ដែលការកាត់នេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់បរិស្ថាន សង្គម និងប្រជាសហគមន៍ក្រីក្រដែលរស់នៅអាស្រ័យផលជុំវិញនោះ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ត្រូវដោះស្រាយផលប៉ះពាល់ជូនពលរដ្ឋឱ្យសមស្របនិងអាចទទួលយកបាន ហើយមិនត្រូវបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញទាំងបង្ខំ ឬប្តឹង ឬចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋក្នុងរឿងជម្លោះដីធ្លីនោះទេ ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិទទួលបានដីធ្លីនិងលំនៅឋានរបស់ពួកគេ ដែលធានាដោយច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិ។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងអំពាវនាវឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាល ត្រូវធានាថា រាល់ការអភិវឌ្ឍនានាត្រូវបានធ្វើឡើងប្រកបដោយតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យពួកគេបានជជែកពិភាក្សា លើកឡើងនូវកង្វល់ និងដំណោះស្រាយនានា។ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវធានាថា ខ្លួនប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការអនុវត្តច្បាប់ដោយត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ ដោយដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី និងមិនរំលោភសិទ្ធិនានារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងធ្វើឱ្យពួកគេឈឺចាប់ដូចជាការបណ្តេញចេញពីលំនៅឋានជាដើម»។
បឹងតាមោក ឬបឹងកប់ស្រូវ មានផ្ទៃដីសរុប៣ ២៣៩ហិកតា ជាអាងស្ដុកទឹកកខ្វក់និងរំដោះទឹកចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ ហើយបឹងមួយនេះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចេញអនុក្រឹត្យមួយកាលពីដើមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦ ដោយកំណត់បឹងធម្មជាតិមួយនេះជាសម្បតិ្តសាធារណៈរបស់រដ្ឋ។
បើយោងតាមអនុក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានចេញជាបន្តបន្ទាប់ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨ ដល់ចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ផ្ទៃបឹងតាមោកសរុបជាង២ ០០០ហិកតាហើយត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកាត់ឬដោះដូរទៅឱ្យស្ថាប័នរដ្ឋ ក្រុមហ៊ុនឯកជន និងបុគ្គលឯកជនមួយចំនួនដែលគេដឹងថាជាអ្នកមានប្រាក់និងមានអំណាច សម្រាប់សាងសង់អគារ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ ព្រមទាំងធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន៕
