សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការងារពាក់ព័ន្ធវិស័យការងារនិងសិទ្ធិមនុស្ស ទទូចឱ្យក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍បញ្ឈប់ការរើសអើងសហជីព ខណៈស្ថាប័នទាំងនោះចាត់ទុកថា ការបញ្ឈប់បុគ្គលិកកាស៊ីណូដែលជាសកម្មជនសហជីពជាង៣០០នាក់ទាំងបង្ខំ ជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនិងវិជ្ជាជីវៈសហជីព។
បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ជាង១ ០០០នាក់បានបន្តធ្វើកូដកម្មនៅមុខក្រុមហ៊ុនរយៈពេល១៤ថ្ងៃជាប់ៗគ្នាមកហើយ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូនេះ ដើម្បីទាមទារលក្ខខណ្ឌការងារចំនួន៩ចំណុច ក្នុងនោះរួមមាន ការទាមទារឱ្យក្រុមហ៊ុនទទួលយកថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព សមាជិកប្រតិភូបុគ្គលិក និងកម្មករនិយោជិតចំនួន៣៦៥នាក់ ដែលមិនព្រមទទួលយកសំណងបញ្ចប់កិច្ចសន្យាការងារ ចូលបម្រើការងារឡើងវិញ។
អង្គការលីកាដូ (Licadho) កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ម្សិលមិញ បានបង្ហោះសារនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក បង្ហាញពីយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍បញ្ឈប់ការរើសអើងសហជីព។ បដាទាំងនោះសរសេរថា «ពួកយើងត្រូវការសហជីព សហជីពត្រូវការពួកយើង» «ណាហ្គាវើលដ៍ត្រូវបញ្ឈប់ការលាបពណ៌សហជីព» និង «សិទ្ធិកម្មករ» ជាដើម។
នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូនេះ អង្គការនេះក៏បានបង្ហោះសារថា៖ «បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍មានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងសហជីពដែលខ្លួនគាំទ្រនិងពេញចិត្ត»។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ អាជ្ញាធរ និងកម្មករ គួរតែស្វែងរកដំណោះស្រាយណាមួយដោយសន្ដិវិធី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ជាជាងលាបពណ៌ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។
លោកថា៖ «បើយើងមើលការធ្វើកូដកម្ម គឺគេអាចធ្វើនៅខាងមុខរោងចក្រឬក៏ជាប់របងរោងចក្រ។ ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងមើលកាស៊ីណូហ្នឹង គឺគាត់ធ្វើជាប់ទៅនឹងផ្លូវទៅហើយ អ៊ីចឹងការឈររបស់កូដករអាចឈរនៅលើផ្លូវហ្នឹងដែរ អ៊ីចឹងវាមិនមែនជារឿងអីដែលខុសទាស់ទេ។ តើឱ្យគាត់ទៅឈរនៅត្រង់ណា? បើគ្រឹះស្ថានកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ហ្នឹង វាជាប់នឹងផ្លូវហ្នឹងដែរ»។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (សង់ត្រាល់) លោក មឿន តុលា មើលឃើញថា ភាគីសហជីពបានអនុវត្តតាមនីតិវិធីនៃការធ្វើកូដកម្ម។ លោកបន្តថា កូដករបានបំពេញលក្ខខណ្ឌនិងជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរចំនួន៧ថ្ងៃ ដែលថេរវេលានេះគឺលើសពីរយៈពេលដែលច្បាប់កំណត់ ពោលគឺមិនមែនជាកូដកម្មខុសច្បាប់ទេ។
លោក មឿន តុលា ថា៖ «រឿងដែលសំខាន់ អាជ្ញាធរគួរតែព្យាយាមរកវិធីយ៉ាងម៉េចបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យភាគីនិយោជកហ្នឹងបន្ទន់ឥរិយាបថខ្លះមក ឥលូវហ្នឹងបុគ្គលិកណាចង់ចូលធ្វើការវិញ? បើសិនជាគេមិនចង់ចូលវិញ អាហ្នឹងទូទាត់តាមផ្លូវច្បាប់អ៊ីចឹងទៅ។ អាហ្នឹងគឺគេ [សហជីព] មិនដាច់ខាតថា ត្រូវតែយក៣៦៥នាក់ហ្នឹងចូលវិញទេ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមកដាក់តែសម្ពាធទៅលើខាងភាគីបុគ្គលិក និយោជិតរបស់ណាហ្គាវើលដ៍ហ្នឹង»។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ថ្លែងថា កម្មករមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ប៉ុន្តែមិនត្រូវឱ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈទេ។ លោកថា បើកម្មករមិនពេញចិត្ត ពួកគេអាចប្ដឹងទៅតុលាការ។ យ៉ាងណា លោកថា បណ្ដឹងនោះទាមទារឱ្យមានការអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ការងាររបស់កម្ពុជា។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «កម្មករត្រូវការអ្នកបណ្ដាក់ទុន ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលក៏ត្រូវការអ្នកបណ្ដាក់ទុន។ ក៏ប៉ុន្តែជាមួយនោះក៏ត្រូវការគោរពច្បាប់ ទាំងក្រុមហ៊ុនត្រូវគោរពច្បាប់ កម្មករក៏ត្រូវគោរពច្បាប់ ហើយប្រសិនបើការអនុវត្តខុសច្បាប់ ទៅតាមមនោសញ្ចេតនា គឺយើងខ្ញុំមិនគាំទ្រឡើយ»។
សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា (CATU) នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូនេះ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយបង្ហាញការសោកស្ដាយ ដោយថា ក្រសួងការងារបានបរាជ័យក្នុងការសម្របសម្រួលវិវាទការងាររបស់បុគ្គលិកកម្មករនិយោជិតអស់រយៈពេលជាង៨ខែមកហើយ និងបានព្យាយាមអូសបន្លាយវិវាទការងារនេះរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។
សហជីពនេះបន្ថែមថា រហូតមកដល់ពេលនេះ កម្មករនិយោជិតសរុបជិត២ ០០០នាក់បានកំពុងតែធ្វើកូដកម្មដោយសន្តិវិធីនៅមុខក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ ដើម្បីទាមទារបុគ្គលិក រួមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព និងប្រតិភូបុគ្គលិក សរុប៣៦៥នាក់ចូលធ្វើការវិញ។
សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា បានបង្ហាញជំហរគាំទ្រការអនុវត្តសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់បុគ្គលិកនិយោជិតនៅក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ ដោយចាត់ទុកថា ជាការធ្វើកូដកម្មដោយសន្តិវិធីដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញកម្ពុជា ច្បាប់ស្ដីពីការងារ ច្បាប់ស្ដីពីសហជីព និងផ្អែកតាមលក្ខន្តិកៈរបស់សហជីពដែលបានចុះបញ្ជីការនៅក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ក្នុងនាមជាស្ថាប័នវិជ្ជាជីវៈ ឯករាជ្យ ក្នុងការការពារសិទ្ធិនិងផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់កម្មករនិយោជិតនៅកន្លែងការងារ។
សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា សរសេរថា៖ «យើងមានការខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំងចំពោះដីកាសម្រេចចាត់ចែងជាបណ្ដោះអាសន្នរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចុះថ្ងៃទី១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ដែលបានប្រកាសថា កូដកម្មនេះគឺជាកូដកម្មខុសច្បាប់ ខណៈដែលរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ បានធ្វើការចោទប្រកាន់ដោយមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ និងចាត់ទុកការធ្វើកូដកម្មដោយសន្តិវិធីនេះជាសកម្មភាពខុសច្បាប់ ដែលធ្វើឱ្យសាធារណៈជនមានការភ័ន្តច្រឡំ និងជាការមិនអាចទទួលយកបាន»។
សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា បានអំពាវនាវដល់ក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ជួបចរចាជាមួយកម្មករនិយោជិត ដោយភាពស្មោះត្រង់និងអាចទុកចិត្តបាន ព្រមទាំងស្នើក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ក៏ដូចជាអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ឱ្យខិតខំប្រឹងប្រែងជាបន្ទាន់ ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទនេះដោយសន្តិវិធី និងអាចទទួលយកបានដោយភាគីទាំងសងខាង។
រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ នៅល្ងាចថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ម្សិលមិញ បានជូនដំណឹងមួយដោយអំពាវនាវឱ្យបុគ្គលិកណាហ្គាវើលដ៍បញ្ឈប់សកម្មភាពតវ៉ា ដើម្បីរក្សានូវសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងរបៀបរៀបរយសាធារណៈសម្រាប់ពលរដ្ឋទូទៅនៅក្នុងថ្ងៃឆ្លងសកល២០២១ ឈានចូលឆ្នាំ២០២២។
អាជ្ញាធរអះអាងថា អតីតកម្មករនិយោជិតខាងលើពុំបានចូលរួមទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩នោះទេ បើទោះបីជាមានការខិតខំសម្របសម្រួលរកដំណោះស្រាយជាបន្តបន្ទាប់ ទាំងនៅថ្នាក់រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ និងក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈយ៉ាងណាក្ដី។
យ៉ាងណា សកម្មជនសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរនៃក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ លោក ប៉េង សោភា លើកឡើងនៅថ្ងៃនេះថា បើទោះបីរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញប្រាប់ឱ្យពួកគាត់បញ្ឈប់សកម្មភាពតវ៉ា ដើម្បីរក្សារបៀបរៀបរយនាថ្ងៃឆ្លងឆ្នាំក៏ដោយ ក៏កម្មករមិនអាចសម្រាកធ្វើកូដកម្មបានទេ ព្រោះមិនទាន់បានដំណោះស្រាយ។
លោកថា៖ «កម្មករគាត់មកធ្វើកូដកម្មធម្មតា គឺគាត់អត់បានសម្រាកឬអីទេ ព្រោះដោយសារគាត់មិនទាន់បានភាពយុត្តិធម៌។ អ៊ីចឹងចង់ស្នើសុំ ប្រសិនបើសាលាក្រុងគាត់ចង់កុំឱ្យមានខូចសណ្ដាប់ធ្នាប់ឬកុំឱ្យប៉ះពាល់អ្នកដទៃ សុំឱ្យគាត់ហ្នឹងជួយជំរុញការចរចាឱ្យបានប្រញាប់ទៅ អ៊ីចឹងវាអត់មានរឿងអីទៅប៉ះពាល់ដល់អ្នកដទៃ ឬប៉ះពាល់ដល់សាធារណៈ»៕
