ប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ស្នើរដ្ឋាភិបាលឱ្យចាត់មន្ត្រីជំនាញចុះទៅសិក្សាពីមហន្តរាយនៃការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់នោះ ដោយកុំទុកឱ្យហួសពេលហើយទើបមានវិធានការទប់ស្កាត់ ដូចករណីទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកនៅបឹងទន្លេសាប។
ការលើកឡើងនេះបន្ទាប់ពីប្រជាសហគមន៍ទាំងនោះបានចុះល្បាតនៅចុងឆ្នាំ២០២១ រកឃើញថា សកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់បានកើតឡើងក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ និងអ្នកមានឥទ្ធិពលមានប្រាក់និងមានអំណាចនៅពីក្រោយសកម្មភាពទាំងនោះ។ ប្រជាសហគមន៍ទាំងនោះលើកឡើងថា បើមិនមានការទប់ស្កាត់ឱ្យបានទាន់ពេលទេ យ៉ាងយូរត្រឹម៣ទៅ៤ឆ្នាំទៀត ឈើល្អនៅព្រៃឡង់នឹងអស់។
សមាជិកបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់នៅខេត្តព្រះវិហារ លោក ហ៊ីង យឺន ថ្លែងថា ក្រុមរបស់លោកបានចុះល្បាតចំនួន២ដង នៅក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ហើយរកឃើញថា សកម្មភាពកាប់ឈើទ្រង់ទ្រាយធំកើតឡើងដោយបើកចំហ ពិសេសនៅក្នុងស្រុករវៀង និងស្រុកជ័យសែន។
លោកបានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាក្រសួងបរិស្ថាន ដែលមានសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងព្រៃនេះ ឱ្យបើកការស្រាវជ្រាវរកជនល្មើសទាំងនោះមកពិន័យតាមផ្លូវច្បាប់ ដូចអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានបង្រ្កាបលើអ្នកដែលបានកាប់ទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកដោយខុសច្បាប់ដែរ។
លោក ហ៊ីង យឺន និយាយថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យរដ្ឋាភិបាល ឱ្យគាត់ជួយពង្រឹងច្បាប់នេះ [ច្បាប់ការពារសម្បត្តិធនធានធម្មជាតិ] ឱ្យបានច្បាស់ ហើយការការពារឱ្យបានមុតមាំ។ បើសិនធ្វើ [ការអនុវត្តច្បាប់] ដូចបច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំគិតថាមិនមានអ្វីខ្លាំងពូកែទេ អ្នកការពារព្រៃដូចមន្រ្តីជាអ្នកមានប្រាក់ខែ ធ្វើទៅលើការការពារព្រៃឈើហើយ តែមានបទល្មើសដឹកឈើ [បន្តកើតមាន] ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃដដែល»។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តព្រះវិហារម្នាក់ទៀត លោក ឃុត សឿម ថ្លែងថា សម្បត្តិធនធានធម្មជាតិនេះបានផ្ដល់សារៈប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងពិភពលោក ក្នុងនោះ ជួយការពារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងបានរួមចំណែកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា តាមរយៈការលក់កាបូនទៅបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួននៅអាស៊ីផងដែរ។ លោកបន្តថា មន្ត្រីការពារព្រៃឈើបច្ចុប្បន្នគ្មានចំណាត់ការរឹងមាំទេក្នុងការការពារព្រៃឈើ ជាពិសេសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ដែលអាចឈានដល់ការបាត់បង់ព្រៃឈើនៅពេលឆាប់ៗខាងមុខ។
លោក ឃុត សឿម និយាយថា៖ «បើសិនជារដ្ឋាភិបាលគាត់មិនយកចិត្តទុកដាក់ទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់ទេ ព្រៃឡង់វាអាចរងនូវការបាត់បង់និងការហិនហោចនៅរយៈពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ […] ខ្ញុំចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយការពារទប់ស្កាត់ព្រៃឈើទាំងអស់ មិនថាតំបន់ណាក៏ដោយ ឱ្យតែផលប្រយោជន៍ជាតិយើង សូមឱ្យមានចំណាត់ការដូចគ្នា»។
លោក ឃុត សឿម សង្កេតឃើញដែរថា បើទោះជាកន្លងមក មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធមិនបានទប់ស្កាត់ការទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាប ប៉ុន្តែចំណាត់ការដកហូតដីបឹងទន្លេសាបមកវិញក្នុងមួយរយៈចុងក្រោយ ហាក់មានប្រសិទ្ធភាព។
បន្ថែមពីនេះ ប្រជាសហគមន៍ព្រៃឡង់ម្នាក់ទៀតនៅខេត្តព្រះវិហារដែរនោះ លោក ស្រី ថី ថ្លែងថា ទន្ទឹមនឹងរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តច្បាប់តឹងរ៉ឹងលើករណីបឹងទន្លេសាបហើយ ក៏គួរតែចាប់ផ្ដើមធ្វើដូចគ្នាលើតំបន់ព្រៃឡង់ ដោយលោកថា កុំចាំទាល់តែបាត់បង់អស់ទើបមានវិធានការ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់ឃើញណាស់ មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលខ្នះខ្នែងយកចិត្តទុកដាក់ងាកមកការពារនិងទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ឱ្យដូចអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្វើទៅលើតំបន់បឹងទន្លេសាបផង។ កុំនាំគ្នាធ្វើតែខាងនោះ បិទភ្នែកមិនមើលមកព្រៃឡង់ឱ្យសោះ»។
លោក ស្រី ថី ក៏ស្នើឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់លើពិនិត្យលើការងាររបស់មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម ជុំវិញបទល្មើសដែលលោកថាបានកើតឡើងដោយបើកចំហ ហើយមិនមានការទប់ស្កាត់នេះផងដែរ។
លោកបន្តថា៖ «វាមានតែរដ្ឋាភិបាលគួរចាប់អារម្មណ៍មែនទែនពីបញ្ហាព្រៃឡង់ ជាពិសេសគឺពិនិត្យទៅលើមន្រ្តីគ្រប់គ្រងតំបន់អភិរក្សនេះ ដោយសារពួកនោះហើយដែលបណ្ដោយឱ្យមានបទល្មើសចូលហូរហែ ហើយគេហាមក្រុមបណ្ដាញព្រៃឡង់អត់ឱ្យចុះល្បាតជិតពីរឆ្នាំហើយ ប៉ុន្តែពួកខ្ញុំទៅហ្នឹងគឺប្រថុយជីវិតចូលទេ»។
ប្រជាសហគមន៍ព្រៃឡង់ ឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈ៩ថ្ងៃនៅក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ពួកគេបានចុះល្បាតនៅស្រុករវៀង និងស្រុកជ័យសែន ខេត្តព្រះវិហារ រកឃើញបទល្មើសជាង៦០០ករណីដែលកើតឡើងជាលក្ខណៈក្រុមហ៊ុន មានរចនាសម្ព័ន្ធ និងសម្ភារគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការកាប់ឈើ។
ព្រៃឡង់ មានផ្ទៃដីប្រមាណ៥០ម៉ឺនហិកតា គ្របដណ្ដប់ខេត្តចំនួន៤ រួមមាន ខេត្តព្រះវិហារ កំពង់ធំ ក្រចេះ និងស្ទឹងត្រែង។ ព្រៃឡង់ ជាព្រៃធំជាងគេនៅកម្ពុជា ហើយត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកំណត់ជាតំបន់ការពារនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះដែរ មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោងនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន លើកឡើងថា ព្រៃឡង់រងការកាប់បំផ្លាញស្ទើរគ្រប់តំបន់ មិនមែនតែនៅក្នុងតំបន់ខេត្តព្រះវិហារនោះទេ។ លោកបន្តថា រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការថែរក្សាការពារឱ្យមាននិរន្តរភាព ស្របតាមគោលដៅនៃកម្មវិធីព្រៃឈើជាតិឆ្នាំ២០១០-២០២៩ ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈក្នុងការថែរក្សាការពារព្រៃឡង់ [ទី]១ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្ដល់ភាពងាយស្រួលដល់ប្រជាសហគមន៍ សកម្មជន សមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការរួមចំណែកក្នុងការការពារព្រៃឡង់ដោយមិនមានលក្ខខណ្ឌ និងទី២ រាជរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈរដ្ឋបាលការពារ ជាពិសេសក្រសួងបរិស្ថាន ត្រូវតែរឹតបន្តឹងការអនុវត្តច្បាប់ ដោយមិនមានការលើកលែងចំពោះជនល្មើសគ្រប់ទម្រង់»។
លោក អូត ឡាទីន បន្ថែមទៀតថា មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងបរិស្ថាន ត្រូវតែចុះស៊ើបអង្កេតនិងស្រាវជ្រាវអំពីបទល្មើសការកាប់ទន្រ្ទានព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ឱ្យដូចទៅនឹងអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្វើនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបផង។
ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភា លោក សុខ ទូច ជាអ្នកដឹកនាំក្រុមស្រាវជ្រាវការទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាប មិនឆ្លើយសំណួរថាមានគម្រោងសិក្សាពីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឡង់ឬអត់ទេ ប៉ុន្តែលោកចោទប្រកាន់ថា ព្រៃឈើបាត់បង់គឺសហគមន៍ជាអ្នកបំផ្លាញ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្នកដែលបំផ្លាញហ្នឹងគឺសហគមន៍ហ្នឹងហើយ! ដោយយល់ល្អ លោកត្រូវតាមដានសាច់រឿងហ្នឹងឱ្យបានច្រើនទៅ ខ្ញុំគ្រាន់តែនិយាយនូវអ្វីដែលខ្ញុំបានធ្វើទេ ហើយបើមិនជឿទេ សាកទៅកន្លែងខ្ញុំតែម្ដងទៅ ដឹងហើយ! អ្នកដែលបំផ្លាញហ្នឹង គឺសហគមន៍ហ្នឹងតែម្ដង»។
អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស និងជាអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ លោក អេង ហ៊ី ថ្លែងថា មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធកំពុងតែបន្តសកម្មភាពបង្រ្កាបនិងរឹបអូសយកដីព្រៃលិចទឹកមកវិញ។ លោកបន្តថា សកម្មភាពគឺមិនទាន់កំណត់ថាបញ្ចប់នៅពេលណានោះទេ ហើយក៏នៅមិនទាន់បូកសរុបចំនួនដីដែលបានរឹបអូសមកវិញ និងចំនួនមនុស្សដែលត្រូវចាប់ខ្លួនដែរ។
លោក អេង ហ៊ី ថ្លែងបន្តថា៖ «តាមបទបញ្ជា អត់មានបញ្ចប់ផង! យើងធ្វើការងារនេះរហូតដល់រក្សាបានព្រៃឈើវិញ»។
យុទ្ធនាការបង្រ្កាបការទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាប មានការពាក់ព័ន្ធច្រើនចាប់ពីថ្នាក់ដឹកនាំខេត្ត រហូតដល់ពលរដ្ឋធម្មតា។ លោក សុខ ទូច អះអាងថា គ្រាន់តែនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំមួយមានការទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកជាង១០ម៉ឺនហិកតា។
បញ្ហាទាំងនេះ នាំឱ្យអ្នកការពារព្រៃឈើមួយចំនួនជំរុញឱ្យមានចំណាត់ការបន្ទាន់លើព្រៃឡង់ ដូចករណីនៅបឹងទន្លេសាប។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្រ្តា បានលើកឡើងថា ប្រជាសហគមន៍ព្រៃឡង់ទាំងនោះមិនមែនធ្វើដើម្បីចូលរួមការពារព្រៃនោះទេ គឺធ្វើឡើងដើម្បីបំពេញតាមតម្រូវការម្ចាស់ជំនួយ។ លោកបន្តថា ក្រសួងបរិស្ថាន បានខិតខំប្រឹងប្រែងការពារនិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិនៅតាមតំបន់ការពារធម្មជាតិនានា ក្នុងនោះក៏មានដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់ ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ វិជ្ជាជីវៈ ហើយបទល្មើសទ្រង់ទ្រាយធំមិនកើតមានទៀតទេ។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា ថ្លែងថា៖ «ចំពោះរបាយការណ៍ឬការព្រួយបារម្ភដែលលើកឡើងពីបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ដែលជាអង្គការចាត់តាំងធ្វើការក្រៅច្បាប់ គឺសម្រាប់តែបម្រើឱ្យការចង់បានរបស់ម្ចាស់ជំនួយរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការងារគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិជារួមនោះឡើយ»។
របាយការណ៍របស់អ្នកស្រាវជ្រាវនៃសាកលវិទ្យាល័យ Copenhagen ប្រទេសដាណឺម៉ាក បង្ហាញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩ សកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឡង់កើនឡើងជាង៧០ភាគរយ បើប្រៀបធៀបជាមួយឆ្នាំមុនៗ។ ការសិក្សានេះឱ្យដឹងទៀតថា ចាប់ពីឆ្នាំ២០០០ ដល់ឆ្នាំ២០១៩ ព្រៃឡង់បាត់បង់អស់ប្រមាណ៤៧ ៤០០ហិកតា។
ចំណែកបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ក៏បង្ហាញរបាយការណ៍នៃការកាប់បំផ្លាញព្រៃឡង់ទ្រង់ទ្រាយធំជាបន្តបន្ទាប់ដែរ។ ប៉ុន្តែរបាយការណ៍សហគមន៍ និងរបាយការណ៍ស្ថាប័នបរទេសនានា ត្រូវបានតំណាងរដ្ឋាភិបាលច្រានចោលជាបន្តបន្ទាប់ ដោលថាជារបាយការណ៍មិនបានសិក្សាត្រឹមត្រូវ៕
