លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ឱ្យមន្ត្រី និងអ្នកមានទ្រព្យមួយចំនួន បំពេញកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធតាមច្បាប់កំណត់ ដើម្បីបញ្ចៀសមហន្តរាយជាតិ ខណៈលោកបង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា ប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋបានចំណាយច្រើនជាងប្រាក់ចំណូលដែលរកបាន។
ក្នុងពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការងារឆ្នាំ២០២១ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំ២០២២ របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលធ្វើឡើងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃពុធម្សិលមិញ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា អាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់មិនគួរបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យវប្បធម៌គេចពន្ធបន្តរស់រានមានជីវិតតទៅទៀតនោះទេ ដោយថានោះជាមហន្តរាយរបស់ជាតិ។
កន្លងមក លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្លាប់បានចេញបញ្ជាដាច់ណាត់ ដោយថា ចាប់ពីខែមិថុនា និងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២នេះ នឹងលែងឱ្យមានរថយន្តចង្កូតស្ដាំ ឬរថយន្តគេចពន្ធបើកបរលើផ្លូវទៀតហើយ។ លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា ក្រោយចេញបញ្ជានេះ មានរថយន្តជាង៥ ០០០គ្រឿង ក្នុងចំណោមរថយន្តប្រមាណ១០ ០០០គ្រឿង បានទៅបង់ពន្ធ គិតត្រឹមថ្ងៃម្សិលមិញ ក្នុងនោះ រដ្ឋប្រមូលពន្ធបានជាង៥១លានដុល្លារ។
ជាថ្មីម្ដងទៀត លោកចេញបញ្ជាឱ្យអាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ ត្រូវរួមគ្នាធ្វើយុទ្ធនាការគាំទ្រអង្គភាពប្រមូលពន្ធ ទាំងផ្នែកគយ និងពន្ធដារ ដើម្បីទប់ស្កាត់ហានិភ័យជាតិ។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជាក់ដែរថា ក្រោមបទបញ្ជានេះ នៅមានរថយន្តដែលត្រូវបានប៉ាន់ស្មានប្រមាណជា៥ ០០០គ្រឿងទៀតនៅមិនទាន់ទៅបង់ពន្ធនៅឡើយ ដែលថាខ្លះកំពុងជ្រកក្រោមស្លាកស្ថាប័នរដ្ឋ។
លោកថា៖ «អត់មានអ្នកក្រណាមួយមានលុយទិញឡានទេ អាហ្នឹងនិយាយគ្នាម៉ាត្រង់ៗអ៊ីចឹងហ្មង! ប៉ុន្តែអ្នកដែលជិះឡានធំៗថ្លៃៗនោះ មានលុយទៅទិញហើយ មកបន្លំលេខទៀត ជួនកាលជ្រកក្រោមស្លាកលេខនគរបាល [ន.ប] ស្លាកលេខកងទ័ព [ខ.ម] ស្លាកលេខរដ្ឋសភា ស្លាកលេខព្រឹទ្ធសភា ស្លាកលេខរដ្ឋាភិបាល […] អ៊ីចឹងបើយើងធ្វើគំរូមិនល្អហើយ តើយើងឱ្យគេមកបង់ពន្ធម៉េច»។
តែយ៉ាងណា ការថ្លែងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅពេលនេះ មិនបានបញ្ចេញឈ្មោះមន្ត្រី ឬអ្នកមានទ្រព្យណាម្នាក់ ដែលលោកអះអាងថាជ្រកក្រោមស្ថាប័នរដ្ឋ ដើម្បីគេចវេះពីកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធនេះទេ។
ក្រៅពីនេះ លោកក៏តម្រូវឱ្យក្រសួងនិងស្ថាប័នរដ្ឋត្រូវកាត់បន្ថយការចំណាយដែលមិនចាំបាច់ ដូចជា សុំទិញរថយន្តទំនើបសម្រាប់ក្រសួង និងគម្រោងកសាងហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធ ស្ពានថ្នល់ ជាដើម ដោយសម្អាងថា ការវាយលុកជំងឺកូវីដ-១៩ ចាប់ពីឆ្នាំ២០២០មក រដ្ឋបានចំណាយលុយច្រើនជាងប្រាក់ដែលរដ្ឋរកបានពីការប្រមូលពន្ធ។
លោកថា៖ «មុនឆ្នាំ២០២០មកដល់ ក្នុង១ឆ្នាំ យើងរកបាន៣ យើងចាយអស់២ យើងសន្សំបាន១ សូមចាំអាកន្លែងហ្នឹងៗ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីកូវីដវាយប្រហារមក យើងរកប្រាក់ចំណាយមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ទោះបី១ខែយើងរកបានលើសជាង៤រយលានដុល្លារ ក៏ប៉ុន្តែវាមិនគ្រាន់សម្រាប់ការចំណាយរបស់យើងទេ ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នទៅលើរឿងនេះ ប្រាក់ដែលយើងសន្សំបានកាលពីពេលមុន កាន់តែខ្សត់ទៅៗ ដែលសូមឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់»។
ក្រៅពីនេះ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលក៏បានអំពាវនាវទៅដល់ក្រុមឯកជនដែលនៅជាប់បំណុលរដ្ឋ ត្រូវរួសរាន់ទៅបំពេញកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធនេះផងដែរ ដោយសម្អាងថា បើក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋដួលដោយសារខ្វះថវិកាចំណាយ ដែលលោកប្រើពាក្យថា បើសេដ្ឋកិច្ចរដ្ឋផ្ទុះហើយ ផលប៉ះពាល់នឹងកើតឡើងទៅលើពលរដ្ឋរាប់លាននាក់។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការរំលាយ និងជាស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន យល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរជំរុញតម្លាភាពនៃការប្រមូលពន្ធនេះ ដើម្បីបញ្ចៀសគំរូអាក្រក់ដល់សង្គម ។
លោកថា៖ «គួរតែខ្មាសអៀនដល់ប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញហ្នឹង ដែលលោកបានបំពេញតួនាទី បំពេញកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធចូលរដ្ឋអីជាដើម ហើយបែរជាមន្ត្រីខ្លួនឯង បែរជាគេចវេះបង់ពន្ធបែបនេះនោះ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី លើកឡើងថា ការប្រើប្រាស់វេទិកាសាធារណៈលាតត្រដាងបញ្ហានេះ មិនមែនជាយន្តការជំរុញតម្លាភាពនៃការប្រមូលពន្ធនោះទេ ប្រសិនបើរដ្ឋខ្វះយន្តការតាមដាននិងចាត់វិធានការជាក់លាក់ប្រកបដោយការជឿទុកចិត្តនោះ។
លោកថា៖ «គាត់ត្រូវមានយន្តការត្រួតពិនិត្យតាមដាន បើគាត់ធ្វើមិនកើតទេ ត្រូវដកគាត់ចេញ ឬក៏ដូរគាត់ចេញ ដាក់អ្នកផ្សេងដែលមានសមត្ថភាពធ្វើ។ បើយើងដឹកនាំបែបហ្នឹងបាន កិច្ចការជាតិយើងទៅមុខបាន បើមិនអ៊ីចឹងទេ យើងនឹងមានរឿងដដែល ហើយឆ្នាំក្រោយនឹងមានបញ្ហាហ្នឹងទៀតហើយ»។
ករណីសិក្សាអំពីប្រព័ន្ធពន្ធដារចេញផ្យាយដោយអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា អំឡុងឆ្នាំ២០១៦ បានរកឃើញថា អំពើពុករលួយក្នុងរដ្ឋបាលសាធារណៈ ត្រូវបានយល់ឃើញថាជារឿងធម្មតា ហើយវាបន្តកើតមានជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធនៅកម្ពុជា ដែលទីបំផុតជំរុញឱ្យការដឹកនាំខ្វះគណនេយ្យភាពនិងខ្វះតម្លាភាព។
មួយវិញទៀត ការសិក្សានោះរកឃើញទៀតថា អំពើពុករលួយ គឺជាកត្តាចម្បងមួយដែលកាត់បន្ថយចំណូលពន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងបង្ខំឱ្យរដ្ឋស្វែងរកប្រភពហិរញ្ញវត្ថុដទៃទៀតសម្រាប់ការចំណាយរបស់ខ្លួន ដូចជា ត្រូវខ្ចីកម្ចីហិរញ្ញវត្ថុពីប្រទេសផ្សេងទៀត។
បន្ថែមពីនោះ ការសិក្សានេះក៏បានរកឃើញដែរថា៖ «កង្វះមូលនិធិរបស់រដ្ឋាភិបាលអាចធ្វើឱ្យមានបញ្ហាស្ថិរភាពនយោបាយរបស់ប្រទេស ដែលបង្កឱ្យមានភាពចលាចលក្នុងសង្គម។ ផលប៉ះពាល់នៃអំពើពុករលួយចំពោះប្រទេស អាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋបាត់បង់នូវទំនុកចិត្តលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ អ្នកដឹកនាំស្ថាប័ននានា»។
តែយ៉ាងនេះក្ដី លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានព្រមានថា ចាប់ពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២២នេះទៅ រដ្ឋាភិបាលនឹងប្រើវិធានការក្ដៅ ចំពោះអ្នកដែលនៅតែគេចវេះពីកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធយានយន្តនេះ។
បើតាមសារព្រមាននោះ រដ្ឋាភិបាលនឹងឈប់អនុញ្ញាតឱ្យរថយន្តគេចពន្ធទាំងនោះបើកបរលើដងផ្លូវ ការដកហូតមកធ្វើជាសម្បត្តិរដ្ឋ និងអាចដុតកម្ទេចចោល ជាដើម។
បើតាមលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី រថយន្តគេចពន្ធមានប្រមាណជា១០ ០០០គ្រឿង គិតជាប្រាក់ពន្ធប្រហែល១០០លានដុល្លារ តែថាមកដល់ពេលនេះ មានម្ចាស់រថយន្ត៥០ភាគរយហើយបានមកបង់ពន្ធ ក្រោយពីលោកបានចេញបទបញ្ជាម៉ឺងម៉ាត់កន្លងទៅ៕
