ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនមើលឃើញថា ឥទ្ធិពលនយោបាយជាបញ្ហាចម្បងដែលគំរាមកំហែងដល់សេរីភាពសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការជំរុញការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។
ការបង្ហាញទស្សនៈនេះ ស្របពេលដែល «ទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក» នឹងចូលមកដល់នៅសប្ដាហ៍ក្រោយនេះ ហើយស្របពេលដែលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន២៦ស្ថាប័ន កំពុងធ្វើយុទ្ធនាការរយៈពេលមួយសប្ដាហ៍នៅលើបណ្ដាញសង្គម ក្រោមប្រធានបទ «សារព័ត៌មានក្នុងសម្ពាធប្រព័ន្ធឌីជីថល» ដើម្បីបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន និងជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន។ យុទ្ធនាការនេះធ្វើឡើងពីថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ដល់ថ្ងៃទី០៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២នេះ។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធសារព័ត៌មានកម្ពុជា លោក ណុប វី ដែលបានចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការនេះដែរ បានលើកឡើងថា ស្របពេលបច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងមានព័ត៌មានក្លែងក្លាយកើតឡើងច្រើន អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យបានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការច្រោះយកព័ត៌មានពិត ផ្ដល់ជូនទៅប្រជាពលរដ្ឋ និងជំរុញឱ្យមានដំណោះស្រាយសង្គម។
ប៉ុន្តែលោកថា ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌដើម្បីចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានដាក់ពន្ធនាគារ ដោយមិនប្រើច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មាន នៅតែបន្តកើតឡើង ខណៈវិធានការដកអាជ្ញាបណ្ណ និងបង្ខំឱ្យលុបរូបភាពនៅកន្លែងតវ៉ាពីសំណាក់អាជ្ញាធរជាដើមនោះ បានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ការងារអ្នកសារព័ត៌មានផងដែរ។
លោកបន្តថា ភាពចម្រូងចម្រាសនេះកើតចេញពីឥទ្ធិពលនយោបាយ រួមទាំងកម្រិតយល់ដឹងទៅលើការប្រើប្រាស់ច្បាប់អន្តរជាតិ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលចែងអំពីសិទ្ធិអ្នកសារព័ត៌មាន។
លោកថា៖ «ពីព្រោះបើថ្នាក់ដឹកនាំលោកមានឆន្ទៈ លោកចង់ឃើញនូវការរីកចម្រើនផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យមួយ ចង់ឃើញប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់សម្រេចចិត្តប្រកបដោយគុណភាព គាត់មានព័ត៌មានពិតប្រាកដ ព័ត៌មានដែលអាចទុកចិត្តបាននៅក្នុងដៃ គាត់ចូលរួមនៅក្នុងដំណើរការផ្សេងៗរបស់ជាតិ ខ្ញុំគិតថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលលោកគួរធ្វើហ្នឹង គឺការធានាអំពីសេរីភាពរបស់សារព័ត៌មានហ្នឹងហើយ»។
លោកមើលឃើញថា បើសេរីភាពសារព័ត៌មានត្រូវបានរឹតត្បិត នឹងរាំងស្ទះទៅដល់ការទទួលបានព័ត៌មានពិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងរារាំងដល់ការចូលរួមគ្រប់យន្តការផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដែលការណ៍នេះ លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវធានាអំពីសន្តិសុខសុវត្ថិភាពអ្នកសារព័ត៌មាន រួមទាំងជំរុញការអនុម័តច្បាប់ដែលមានគុណប្រយោជន៍សម្រាប់វិស័យសារព័ត៌មាន។
ក្នុងយុទ្ធនាការនេះដែរ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) បាននិយាយក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា បានកត់សម្គាល់ថា សេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជាបានរងការរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
CCHR សម្អាងទៀតថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យត្រូវបានរងការដៅជាមុខសញ្ញា ហើយជារឿយៗតែងតែរងការបំភិតបំភ័យ ឃ្លាំមើល គំរាម និងយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការ ចំពោះការបំពេញការងារស្របច្បាប់របស់ខ្លួន។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងលើកកម្ពស់ និងការពារសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ហួន ផន ឱ្យដឹងបន្ថែមថា ព័ត៌មានឯករាជ្យបានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការផ្ដល់ព័ត៌មានពិតក្នុងសង្គម។ ប៉ុន្តែលោកថា នៅពេលដែលសារព័ត៌មានឯករាជ្យជួបការលំបាកក្នុងការបំពេញការងាររបស់ខ្លួន ព័ត៌មានក្លែងក្លាយនឹងកើតឡើងច្រើន ហើយពេលនោះនឹងធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលខ្វះព័ត៌មានជាក់លាក់ ដូចជា បញ្ហាអយុត្តិធម៌សង្គម អំពើពុករលួយ រួមទាំងបញ្ហាមួយចំនួនទៀត។
ដើម្បីជំរុញការលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាន សេរីភាពបញ្ចេញមតិ ក៏ដូចជាសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានឱ្យបានពេញលេញ លោកថា រដ្ឋាភិបាលគួរបញ្ជ្រាបចំណេះដឹងទាំងនេះទៅក្នុងវិស័យអប់រំ។
លោកថា៖ «ឆន្ទៈនយោបាយគឺជារឿងសំខាន់បំផុតហើយ ក្នុងការរុញច្រានបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងឱ្យដោះស្រាយបាន»។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក ផុស សុវណ្ណ មើលឃើញផ្ទុយពីនេះ ដោយថា នៅក្នុងសង្គមមួយ គេមិនគួរគិតថាសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវតែយកច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មានមកអនុវត្តគ្រប់ពេលនោះទេ។ លោកថា ក្នុងករណីដែលបុគ្គលជាអ្នកសារព័ត៌មាននោះទៅប្រព្រឹត្តបទល្មើសផ្សេងពីការសរសេរអត្ថបទ គួរតែមានវិធានការច្បាប់។
យ៉ាងណា លោកទទួលស្គាល់ថា ឥទ្ធិពលនយោបាយអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធតិចតួចទៅលើបញ្ហានេះ។
លោកថា៖ «សូម្បីតែពាក្យថាសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ និងនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចហ្នឹង ក៏វាមានតាំងពីណាពីណីមកដែរ វាមិនអាចកាត់ផ្ដាច់គ្នាបានទេ កន្លែងខ្លះវាបម្រើគោលនយោបាយគោលអីខ្លះអ៊ីចឹងហើយ ខ្ញុំគិតថា វាមិនមែនកាត់ផ្ដាច់ភឹងថាមិនពាក់ព័ន្ធទេ ច្បាស់ជាមានពាក់ព័ន្ធខ្លះហើយ»។
ដាច់ដោយឡែកពីនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច លោក សុខ ឥសាន បានច្រានចោលនូវការលើកឡើងរបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនេះ។
លោកថា៖ «រាល់ថ្ងៃ អ្នកសារព័ត៌មានសំខាន់ៗផ្សាយរាល់ថ្ងៃ វាអត់ដែលមានបញ្ហាអីទេ វាច្រើនតែបងប្អូនលេងហ្វេសប៊ុកអត់ចេះពិចារណា ចេះតែប៉ាតណាប៉ាតណី វាមានបញ្ហាប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិសេរីភាពដល់អ្នកដទៃ ឬមួយវាប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ អាហ្នឹងវាមានតែបញ្ហាប៉ុណ្ណឹងទេ»។
របាយការណ៍របស់ក្រសួងព័ត៌មាន ឱ្យដឹងថា ត្រឹមឆ្នាំ២០២០ កម្ពុជាមានវិទ្យុនិងទូរទស្សន៍ចំនួន៤៦៨ ស្ថានីយកាសែតនិងទស្សនាវដ្ដីចំនួន៦៤៦ អង្គភាព គេហទំព័រ និងទូរទស្សន៍អនឡាញ៦៦៩ អង្គភាពនិងសមាគមសារព័ត៌មានចំនួន៥១។
យ៉ាងណា បើយោងតាមរបាយការណ៍រួមគ្នាមួយរបស់មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ចេញផ្សាយអំឡុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២២នេះ រកឃើញថា ស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២១ កាន់តែអាក្រក់ បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ២០២០។ របាយការណ៍បានកត់ត្រាពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន៥១ករណី ឬស្មើនឹងអ្នកសារព័ត៌មានរងគ្រោះចំនួន៩៣នាក់ ដោយក្នុងនោះ អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន៣២នាក់ត្រូវបានចាប់ឃាត់ខ្លួន ហើយ២៤នាក់ប្រឈមបណ្ដឹងផ្លូវច្បាប់ និង១៨នាក់ទៀតអះអាងថាទទួលរងការគំរាមកំហែងនិងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។
បើតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ អ្នកជំនាញផ្នែកព័ត៌មាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ មិនរំពឹងថា ស្ថានភាពសារព័ត៌មាននៅឆ្នាំ២០២២ អាចនឹងល្អឡើងវិញនោះទេ ដោយសារការបន្ដរឹតត្បិតផ្នែកនយោបាយ និងបទដ្ឋានច្បាប់ផ្សេងៗ ដែលផ្ដល់អំណាចកាន់តែច្រើនដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា៕
